Konkurs a loteria promocyjna – jakie znaczenie ma element losowości?

Czym jest konkurs w rozumieniu przepisów

Konkurs to nic innego jak rodzaj zdefiniowanego w art. 291 kc przyrzeczenia publicznego. Przyrzeczenie publiczne jest specyficzną czynnością prawną, stanowi bowiem jednostronne oświadczenie woli przyrzekającego, którego adresatem jest nieograniczony krąg osób, co powoduje powstanie zobowiązania po stronie przyrzekającego (ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę), który staje się dłużnikiem. Wierzycielem stanie się ten spośród publiczności, który spełni przesłanki zawarte w oświadczeniu przyrzekającego (szczególnie w przypadku organizacji konkursu i nagrody rzeczowej). Od ich spełnienia zależy bowiem uzyskanie nagrody. Do związania przyrzeczeniem nie potrzeba oświadczenia drugiej strony.

Przyrzekającym może być osoba fizyczna, prawna i jednostka nieposiadająca osobowości prawnej wyposażona w zdolność prawną (w jej przypadku konieczne jest jej zastępowanie lub zgoda udzielona przez jej przedstawiciela).

W określonych sytuacjach w konkursie może uczestniczyć kilka podmiotów (np. organizator konkursu, pomysłodawca, przyrzekający, osoby współpracujące). Mogą zostać również powołane komitet honorowy, rada przyznająca nagrodę itp., jednak punktu widzenia odpowiedzialności z art. 919 kc zobowiązanym do spełnienia świadczenia jest jednak osoba dokonująca przyrzeczenia.

Uprawnionym do nagrody jest ten, kto spełni warunki, które przyrzekający określił w swoim przyrzeczeniu jako uprawniające do otrzymania nagrody.

Aby konkurs był skuteczny, konieczne jest publiczne ogłoszenie, które może odbyć się za pośrednictwem dowolnych środków masowego przekazu. Ważne jest, aby ogłoszenie mogło hipotetycznie dotrzeć do nieograniczonego kręgu publiczności.

W treści ogłoszenia powinno znaleźć się przede wszystkim oświadczenie przyrzekającego zawierające przyrzeczenie. Przyrzeczenie powinno zawierać zobowiązanie do przyznania nagrody oraz określone warunki uprawniające do jej otrzymania. Konieczne jest, by warunkiem konkursu było działanie ubiegającego się o nagrodę, a nie niezależne od niego zdarzenia losowe, bowiem wtedy ogłoszenie nie będzie już przyrzeczeniem publicznym a ogłoszeniem z zakresu gry i zakładu. W ogłoszeniu przyrzekający musi również wskazać nagrodę, jaką otrzyma ten, kto spełni przesłanki wskazane w ogłoszeniu. Koniecznym jest również wskazanie terminu, jaki ubiegający się o nagrodę ma na wykonanie działań.

Bardzo ważne jest określenie zadania, którego przyrzekający oczekuje, organizując konkurs. Ma on w określeniu przedmiotu konkursu całkowitą swobodę, przepisy nie zawężają bowiem możliwości stosowania konkursu do konkretnych dziedzin. W ramach określenia dzieła przyrzekający może wskazać przymioty, które mają charakteryzować potencjalnych uczestników (np. kwalifikacje, doświadczenie, wykształcenie). Powinien też wskazać sposób oceny zadania. Najczęściej odbywa się to poprzez ukonstytuowanie jury (sądu konkursowego) przyznającego nagrodę i zasad obowiązujących ten organ przy dokonywaniu wyboru. Część lub całość tych zagadnień w praktyce może być normowana w regulaminie konkursu. Nie ma jednak przeszkód, aby decyzja w przedmiocie wyboru najlepszego zadania (czynności) należała subiektywnie do przyrzekającego, co powinno jednak wynikać z ogłoszenia.

Podkreślić należy, iż istotnym elementem konkursu jest jego regulamin. W przypadku przyrzeczenia publicznego nie jest on obowiązkowy, pomaga pn jednak ujednolicić zasady konkursu oraz zabezpieczyć interes organizatora w razie zaistnienia sporu. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 3 lutego 2017, III SA/WA 34/16 „[…] Nie budzi wątpliwości, że dane przedsięwzięcie może być uznane za konkurs, jeżeli posiada stosowny regulamin. Regulamin taki powinien jasno określać organizatora i uczestników konkursu, nagrody oraz zasady wyboru zwycięzców i zasady wydawania nagród zwycięzcy (zwycięzcom).”

Regulamin konkursu

– dane podmiotu organizującego konkurs, pozwalające na jego niewątpliwą identyfikację,

– daty rozpoczęcia i zakończenia konkursu,

– określenie podmiotów, które mogą brać udział w konkursie,

– zadanie konkursowe oraz zasady obowiązujące przy jego wykonaniu,

– kryteria wyłonienia laureata,

-nagrody,

-sposób ogłoszenia laureatów

-zasady reklamacji i rozwiązywania sporów.

Pamiętać należy także, iż konkurs organizowany w formie internetowej wypełnia definicję usług świadczonych droga elektroniczną zawartą w art. 2 pkt 4 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Nakłada to na organizatora szereg obowiązków, które określa rozdział 2 tejże ustawy. Do najważniejszych należy obowiązek informacyjny oraz obowiązek określenia regulaminu świadczenia usług, który musi zawierać co najmniej:

– rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną,

– warunki świadczenia usług drogą elektroniczną, w tym wymagania techniczne niezbędne do współpracy z systemem teleinformatycznym, którym posługuje się usługodawca,

– zakaz dostarczania przez usługobiorcę treści o charakterze bezprawnym,

– warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną,

– tryb postępowania reklamacyjnego.

Czym jest loteria w rozumieniu przepisów

Pojęcie loterii promocyjnej definiowane jest w art. 2 ustawy o grach hazardowych. Zgodnie z przepisem, loteria promocyjna to gra, w tym urządzana przez sieć Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, której wynik w szczególności zależy od przypadku i w której uczestniczy się poprzez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii.

Warunkiem koniecznym uznania loterii za loterię promocyjną jest zatem nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze. Pojęcie nabycia innego dowodu potwierdzającego udział w grze musi być rozumiane na gruncie języka potocznego, bo ustawa nie definiuje tego pojęcia. Nabycie nie może być sprowadzone do żadnej ekwiwalentności umowy pomiędzy uczestnikami loterii promocyjnej a jej organizatorem. Ten aspekt został w orzecznictwie zauważony, gdy wskazano w nim, że dowodem udziału w grze może być wszystko, co organizator uzna za potwierdzenie faktu udziału w grze, niezależnie od tego czy nabycie dowodu udziału w grze było faktycznie związane z zamiarem jego zakupienia, a więc nabycia w rozumieniu prawnym (zob. wyrok NSA z 5 stycznia 2000 r., II SA 1201/99, CBOIS).

Aby przeprowadzić loterię promocyjną, konieczne jest zezwolenie wydane przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej. Wniosek o udzielenie zezwolenia na urządzenie loterii promocyjnej powinien zawierać nazwę i status prawny podmiotu występującego z wnioskiem, w przypadku spółek handlowych również numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku przedsiębiorcy zagranicznego prowadzącego działalność za pośrednictwem oddziału, numer w Krajowym Rejestrze Sądowym tego oddziału; dane osobowe (imiona, nazwiska, obywatelstwo, miejsce zamieszkania, rodzaj oraz serię i numer dokumentu tożsamości) osób zarządzających podmiotem oraz reprezentujących podmiot występujący z wnioskiem; określenie obszaru, na którym planuje się urządzenie loterii; określenie czasu, w którym planuje się urządzenie loterii; bankowe gwarancje wypłat nagród; projekt regulaminu loterii; dokumenty potwierdzające legalność źródeł pochodzenia środków finansowych przeznaczonych na organizację loterii oraz aktualne zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa, należności celnych oraz składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Regulamin loterii

Wspomniany powyżej regulamin loterii zgodnie z art. 61 ust. 3 ustawy o grach hazardowych winien zawierać:

– nazwę loterii;

-nazwę podmiotu urządzającego loterię;

– wskazanie organu wydającego zezwolenie;

– zasady prowadzenia loterii; obszar, na którym będzie urządzana loteria;

– czas trwania loterii; sposób urządzania loterii, w szczególności miejsce i termin losowania nagród;

-sposób zapewnienia prawidłowości urządzania loterii;

– sposób i termin ogłaszania wyników;

-miejsce i termin wydawania wygranych;

– tryb i terminy rozpatrywania reklamacji i zgłaszania roszczeń;

– wartość puli nagród; –

– w przypadku loterii promocyjnej – termin rozpoczęcia i zakończenia sprzedaży towarów lub innych dowodów udziału w loterii promocyjnej.

Regulamin ten jest elementem koniecznym loterii promocyjnej, art. 13 ww ustawy stanowi bowiem, iż loterie promocyjne mogą być urządzane jednorazowo w skali ogólnokrajowej lub lokalnej zgodnie z zatwierdzonym regulaminem.

Podmiot ubiegający się o udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej jest obowiązany posiadać gwarancję bankową wypłaty nagród do wysokości wartości nagród określonej w regulaminie loterii. Organizator loterii ponosi opłatę od zezwolenia w wysokości 10% wartości puli nagród, ale nie mniej niż 50% tzw. kwoty bazowej. Rozpatrzenie wniosku następuje w terminie 2 miesięcy.

Podmiot urządzający gry hazardowe, w tym podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet jest także obowiązany zapewnić, aby osoby pełniące funkcję lub zajmujące stanowisko, z którym wiąże się obowiązek nadzorowania gier hazardowych, w tym mi.in. osoby nadzorujące loterie promocyjne, przed rozpoczęciem wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku lub pełnienia funkcji odbyły szkolenie z zakresu przepisów o grach hazardowych i regulaminów urządzanych gier w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności związanych z nadzorowaniem i prowadzeniem gier.

Jak wynika z powyższych objaśnień pojęć konkursu i loterii promocyjnej, fundamentalną różnicą pomiędzy nimi jest kwestia elementu losowości. W przypadku konkursu nie może być bowiem mowy o losowości, decydujące są tu umiejętności, wiedza uczestników, które są oceniane przez specjalną komisję ustalającą obowiązujące w grze kryteria i zasady. Z kolei w przypadku loterii o wygranej decyduje szczęśliwy traf czy przypadek i jest ona traktowana jako gra hazardowa.

Dodatkowo loteria promocyjna obwarowana jest koniecznymi do spełnienia przesłankami – uzyskaniem zezwolenia, poniesieniem opłaty, jak również przeszkolenie osób nadzorujących jej przebieg, co czyni jej organizację znacznie bardziej skomplikowaną i ryzykowną (w przypadku niedopełnienia formalności wynikających z ustawy o grach hazardowych – zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 4 pkt 1b ustawy o grach hazardowych, przeprowadzenie loterii promocyjnej bez zezwolenia podlega karze pieniężnej w wysokości 5-krotności opłaty za wydanie zezwolenia).

Przykład 1: Anita prowadzi publiczny profil na Instagramie o garncarstwie. Jak dotąd udało jej się zebrać 5 tys. obserwujących, ale chciała zwiększyć popularność swojego konta. Opublikowała post, w którym ogłosiła, iż urządza konkurs na najciekawszą anegdotę garncarską. Zgodnie z opublikowanym w poście regulaminem, nagrodzone miało zostać 5 najlepszych anegdot, które miała wybrać osobiście. Zadbała również o to, by jej ogłoszenie spełniało warunki określone w rozdziale 2 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Anita prawidłowo zakwalifikowała swoją akcję promocyjną jako konkurs. Zwycięzcy tej akcji mieli bowiem zostać wyłonieni przez samą jej autorkę na podstawie atrakcyjności ich anegdot. Wyłanianie zwycięzców nie nosiło żadnych znamion losowości.

Przykład 2: Producent czekolad ogłosił na swojej stronie internetowej, iż urządza akcję promocyjną. Chętni do uczestnictwa mieli zakupić w ich sklepie internetowym czekolady o wartości co najmniej 30 zł, aby następnie wziąć udział w losowaniu nagród pieniężnych. Losowanie miało zostać przeprowadzone przez cyfrowy generator losowych liczb. Organizator akcji promocyjnej zadbał o uzyskanie zezwolenia na przeprowadzenie loterii promocyjnej, wniósł opłatę od zezwolenia i opublikował regulamin akcji. Posiadał również gwarancję bankową do wypłaty nagród. Nadzorca loterii posiadał odpowiednie szkolenie z zakresu przepisów o grach hazardowych i regulaminów urządzanych gier w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności związanych z nadzorowaniem i prowadzeniem gier.

Producent czekolad dopełnił zatem wszelkich formalności, aby prowadzona przez niego akcja promocyjna spełniała wszelkie warunki formalne loterii promocyjnej. Przede wszystkim wyróżnić tu należy element całkowitej losowości przy wyborze zwycięzców – w związku z użyciem cyfrowego generatora liczb, nie ma tu mowy o wyborze zwycięzców według uznania organizatora. Dodatkowymi elementami odróżniającymi jego akcję promocyjną jest wniesienie opłaty, uzyskanie zezwolenia, posiadanie gwarancji bankowej do wypłaty nagród oraz odpowiednie przeszkolenie nadzorcy loterii.

Przykład 3: Podczas festiwalu muzycznego spontanicznie ogłoszono na scenie, iż po koncercie gwiazdy wieczoru dla wszystkich, którzy w tym dniu zakupią bilet na następny festiwal, urządzony będzie „konkurs z nagrodami”. Gwiazda ta miała z zasłoniętymi oczami wylosować numer zwycięskiego biletu z pudełka ze zwiniętymi ponumerowanymi kartkami.

Sytuacja ta opisuje błędne zakwalifikowanie zdarzenia jako konkurs. Sposób wyłaniania zwycięzcy ewidentnie cechuje się losowością – muzyk podczas wyboru numeru biletu miał zasłonięte oczy, a kartki z numerami były zwinięte. Aby akcja faktycznie mogła zostać uznana za konkurs, wystarczyło zadbać by jej uczestnicy wypełnili jakieś zadanie, a zwycięzcą zostałby ten, kogo wybrałby muzyk według własnych preferencji. Akcję należało uznać zatem za loterię.

Ze względu na ewidentnie spontaniczny charakter akcji promocyjnej, nie spełniono warunków nakładanych na organizatora loterii przez ustawę o grach hazardowych, wobec czego organizator naraził się na karę pieniężną w wysokości 5-krotności opłaty za wydanie zezwolenia.