|
14 lutego 2024 | Ostatnio zmodyfikowano 17 lutego, 2025 o 15:41 | Czas na przeczytanie: 10 minut
Pozostałe Artykuły
Czym są reguły Incoterms?
Incoterms (od anglojęzycznej nazwy International Commercial Terms, Międzynarodowe Warunki Handlowe) to zbiór reguł opracowanych przez Międzynarodową Izbę Handlową (ang. International Chamber of Commerce, ICC) na potrzeby obrotu międzynarodowego. Mają one za zadania uregulować w transporcie międzynarodowym kwestie związane z:
- warunkami transportu;
- ryzykiem;
- odpowiedzialnością;
- kosztami ponoszonymi na poszczególnych etapach tranzytu.
Stosując Incoterms, strony mogą wyeliminować wątpliwości, jakie powstają w przypadku szkody na ładunku lub jego nieterminowego albo nieprawidłowego dostarczenia, ponieważ w sposób precyzyjny określają podział między nadawcę a odbiorcę najważniejszych zagadnień w transporcie.
Przede wszystkim warto zaznaczyć, że stosowanie Incoterms jest fakultatywne. Strony umowy przewozu mogą się do nich odwołać, ale nic nie stoi też na przeszkodzie, aby warunki współpracy opracować od początku do końca w kontrakcie w oderwaniu od wytycznych ICC. Reguły międzynarodowe mogą być stosowane w imporcie i eksporcie, ale obowiązują wyłącznie importera lub eksportera. Jeżeli przy realizacji swoich obowiązków korzystają oni z pomocy podmiotów trzech – przewoźników lub spedytorów, względem tych podmiotów nie stosuje się klauzul Incoterms. Pośrednio reguły Incoterms mają znaczenie dla wielu różnych podmiotów, w tym np. zakładów ubezpieczeń, przedsiębiorstw zajmujących się udzielaniem finansowania czy firm świadczących usługi magazynowe.
Należy też podkreślić, że regulacja międzynarodowa nie ma pierwszeństwa przed prawem transportowym obowiązującym na terytorium danego państwa. Lokalny porządek prawny ma priorytet nawet w sytuacji, kiedy normy Incoterms są z nim sprzeczne. Co więcej, strony umowy eksportowej lub importowej nie mogą odwołać się do niewykorzystanych Incoterms, aby żądać ukształtowania łączącego je stosunku prawnego w inny sposób. Regulacja międzynarodowa stanowi właśnie część tej umowy, ale tylko w wybranej części.
Można powiedzieć, że reguły Incoterms pełnią funkcję zabezpieczającą względem przedsiębiorców wchodzących ze sobą w relację prawną na podobieństwo zastrzeżenia kary umownej, klauzuli hardship czy klauzuli NDA.
Jakie zagadnienia regulują klauzule Incoterms?
Wersja Incoterms na 2020 rok obejmuje aż 11 klauzul podzielonych na 4 grupy. Można je dopasować do każdego rodzaju umowy międzynarodowej. Zagadnienia, do których odnoszą się reguły, obejmują:
- organizacji procesu przygotowania i dostawy towaru, a także jego załadunku i rozładunku (cło opłacone);
- ubezpieczenia ładunku (ubezpieczenie opłacone);
- formalności związane z transportem międzynarodowym (dostarczeniem towarów).
Reguły transportu międzynarodowego można podzielić na te, które odnoszą się do każdej formy transportu (np. FCA lub CPT), jak i tych, które nadają się do zastosowania wyłącznie w transporcie drogą morską lub śródlądową. Dodatkowo wśród reguł wyróżnia się cztery grupy – E, F, C oraz D, z których każda kolejna jest bardziej rygorystyczna dla sprzedającego od poprzedniej.
Czego nie regulują Incoterms?
Pomimo ogromnego znaczenia, jakie reguły Incoterms odgrywają w transporcie międzynarodowym, nie należy utożsamiać ich z umową przewozu. Niezależnie od tego, które z zasad zastosują strony relacji, w kontrakcie nadal trzeba doprecyzować obowiązki stron związane np. z terminem wykonania usługi, warunkami i terminem płatności, sposobem rozstrzygania sporów czy szczególnymi obowiązkami względem przewoźnika (np. konieczność zastosowania specjalnego taboru pojazdów/środka transportu, miejsca przeznaczenia sprzedającego na kupującego okreslonego miejsca przeznaczenia przewóz opłacony) oraz tym na kogo uszkodzenia towarów przechodzi dostarczenie towaru i kto ponosi kosztów ubezpieczenia towarów transportu wodnego śródlądowego do dyspozycji kupującego umowę przewozu towarów określonego miejsca przeznaczenia.
Jakie klauzule Incoterms można wybrać?
Poniżej prezentujemy aktualne klauzule Incoterms wraz z ich omówieniem. Warto podkreślić, że regulacja ICC jest odświeżana co kilka lat, aby nadążyć za zmieniającymi się potrzebami uczestników rynku.
Grupa E
Pierwsza grupa klauzul Incoterms odnosi się do tzw. Departure, czyli udostępnienia towaru do odebrania go ze wskazanego punktu odbioru lub bezpośrednio z zakładu. Składa się tylko z jednego warunku, EXW (ang. Ex Works, z zakładu).
Tego rodzaju rozwiązanie jest szczególnie korzystne dla sprzedającego, który nie ponosi żadnych opłat związanych z załadunkiem lub ubezpieczeniem towaru. Jego obowiązki sprowadzają się do wydania towaru przewoźnikowi we wskazanym miejscu, przy czym wydanie nie powinno być utożsamiane z załadunkiem. W zależności od treści umowy wydanie towaru może nastąpić na terenie należącym do sprzedającego, ale nie musi tak być. Klauzula EXW dopuszcza również wydanie ładunku w dowolnym innym miejscu, np. bezpośrednio w fabryce. Jeżeli punkt odbioru nie został wskazany i jest ich kilka, sprzedawca może wybrać ten, który w największym stopniu odpowiada jego interesom.
Odpowiedzialność i ryzyko sprzedawcy wygasa z momentem pozostawienia ładunku do odbioru. Wymaga się jednak, aby sprzedający pozostawił kupującemu wszelkie informacje niezbędne do zorganizowania transportu i wykupienia ubezpieczenia. Ponosi także koszty związane z mierzeniem, ważeniem lub kontrolą jakości ładunku.
Grupa F
Postanowienia Incoterms z grupy F (ang. Main Carriage Unpaid) obejmują trzy różne postanowienia
FCA (ang. Free Carrier)
Klauzula FCA oznacza, że sprzedawca dostarcza towary do kupującego na następujących zasadach:
- towary uważa się za dostarczone, jeżeli zostaną załadowane na środek transportu podstawiony przez kupującego;
- towary uważa się za dostarczone, jeżeli zostały przewiezione środkiem transportu należącym do sprzedającego do miejsca, z którego wyładowuje je i odbiera kupujący).
W najnowszej odsłonie Incoterms pojawiła się możliwość wystawienia konosamentu (morskiego listu przewozowego) on board. W takiej sytuacji towar uważa się do dostarczony dopiero w momencie, kiedy znalazł się na pokładzie statku.
FAS (ang. Free Alongside Ship)
W wariancie FAS towar uważa się za dostarczony w momencie, kiedy zostanie przywieziony do burty statku rozumianej np. jako nabrzeże lub pokład barki. Strony powinny ustalić między sobą port załadunku. Towar jest dostarczany w sposób zwyczajowo przyjęty w danym porcie. Jeżeli jednak kupujący nie wskazał konkretnego portu załadunku, sprzedający może wybrać dowolne miejsce w jego obrębie, które odpowiada celowi wysyłki.
FOB (ang. Free On Board)
Warunek FOB oznacza, że towar uważa się za dostarczony w momencie, kiedy znajdzie się on na statku. Dopiero z tym momentem ryzyko utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego. Sprzedający dochowuje formalności eksportowych i uiszcza stosowne opłaty w eksporcie, ale za import oraz odprawę ceną towarów w państwach trzecich płaci kupujący.
Grupa C
Grupa C postanowień Incoterms (ang. Main Carriage Paid) składa się z czterech warunków
CFR (ang. Cost and Freight)
W modelu CFR ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi na kupującego z momentem, kiedy towary zostaną załadowane na statek. W odróżnieniu od FOB sprzedawca pokrywa tutaj koszty transportu towaru do portu docelowego. W wytycznych do Incoterms 2020 wskazano, że CFR dotyczy wyłącznie transportu morskiego lub śródlądowego. We wszystkich innych przypadkach przewozów kontenerowych (np. transport lądowy lub morski) zastosowanie znajdzie klauzula CPT, bardzo zbliżona do CFR.
CIF (ang. Cost, Insurance and Freight)
Rozwinięcie klauzuli CFR, które zakłada przeniesienie na sprzedającego nie tylko kosztów transportu ładunku, ale również jego ubezpieczenia. Dlatego po przybyciu do portu rozładunku oprócz konosamentu i listu przewozowego należy przedstawić też polisę ubezpieczeniową.
CPT (ang. Cost/Carriage Paid To)
Klauzula CPT zakłada, że sprzedający przyjmuje na siebie ryzyko i opłaty związane z towarem do czasu przekazania ich przewoźnikowi kupującego w określonym miejscu, a także zawarcie umowy przewozu i pokrycie kosztów transportu. Jeżeli od tego momentu w tranzycie pojawią się dodatkowe opłaty lub ryzyko – przyjmuje je na siebie kupujący.
CIP (ang. Carriage and Insurance Paid To)
Rozwiązanie zbliżone do CPT, które dodatkowo nakłada na sprzedającego obowiązek ubezpieczenia towaru. Ryzyko i koszty przechodzą na kupującego w momencie wydania towaru przewoźnikowi kupującego wraz z polisą potwierdzającą ochronę. W wersji na 2020 rok Incoterms przewidują, że minimalna suma ubezpieczenia nie powinna być mniejsza niż 110% wartości zamówienia (kwoty wskazanej na fakturze).
Grupa D
Ostatnia grupa Incoterms (ang. Arrival) składa się z trzech warunków
DPU (ang. Deliver At Place Unloaded)
Sprzedający przyjmuje na siebie ryzyko transportu, a także koszty związane z dostarczeniem towaru do określonego miejsca, opłaty eksportowe, koszt przewoźnika oraz opłaty rozładunkowe. Kupujący pokrywa koszty i przyjmuje ryzyko od momentu rozładunku towaru. To jednak sprzedający odpowiada za sam rozładunek, więc powinien zadbać o odpowiednią infrastrukturę w miejscu przeznaczenia.
DAP (ang. Delivered At Place)
Reguła DAP rozszerza DPU o obowiązek sprzedającego do dostarczenia towaru do konkretnego miejsca, np. centrum logistycznego. Nie wymaga się zawarcia umowy ubezpieczenia towaru.
DDP (ang. Delivered Duty Paid)
Reguła DDP nakłada na sprzedającego obowiązek pokrycia wszystkich kosztów związanych z transportem ładunku, w tym również wydatków powstałych w kraju kupującego. Kupujący przyjmuje na siebie ryzyko uszkodzenia lub utraty rzeczy, a także kosztów z nim związanych dopiero od chwili kiedy ładunek znajdzie się w określonym miejscu, włączając w to rozładunek. Warto zaznaczyć, że w przypadku DDP sprzedający musi wykazać się dobrą znajomością przepisów celnych i podatkowych nie tylko w kraju eksportu, ale także importu.
Jak łatwo zauważyć, kolejne grupy warunków tranzytu przesuwają opłaty, ryzyko i zakres obowiązków, w coraz większym stopniu obciążając kupującego. Z punktu widzenia sprzedawcy najlepszym rozwiązaniem będzie zawarcie umowy przewozu na warunkach określonych przez postanowienie EXW. Na przeciwległym krańcu skali leży DDP, przewidujące maksymalnie preferencyjne warunki dla kupującego. W praktyce z reguły strony wypracowują kompromis co do warunków przewozu.
Jak zawierać umowy zgodne z Incoterms?
Reguły Incoterms stanowią powszechnie przyjęte wytyczne w praktyce handlowej. Nie stanowią jednak wiążących przepisów, dlatego strony mogą je dowolnie modyfikować. Warto jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że trudniej będzie o obronę swojego stanowiska w przypadku sporu sądowego, jeżeli strony nie korzystają z „czystych” Incoterms, ale ich zmienionych wariantów. W treści umowy można powołać dowolną wersję ustaleń, nie musi być to ich najnowsza odsłona. Strony muszą jednak zgodzić się co do tego, na jakich warunkach współpracują ze sobą.
Dobre zrozumienie zasad rządzących poszczególnymi klauzulami jest kluczowe dla zawarcia umowy na korzystnych dla podmiotu warunkach. Kancelaria RPMS od wielu lat wspiera firmy działające w branży transportowej. Pomagamy naszym klientom negocjować warunki współpracy tak, aby zapewnić odpowiednie rozłożenie praw i obowiązków stron.
Pytania i odpowiedzi
W opisanej sytuacji strony powinny umówić się na warunek FCA, ponieważ towary zostaną przekazane przed umieszczeniem ich przy burcie statku.
Kupujący, który zamówił towar z kraju nienależącego do Wspólnoty Europejskiej (np. Chin) powinien uważać na nieopłacone cło i podatek VAT. Sprzedający z kraju trzeciego nie może zrealizować procedur celnych w UE, a obowiązek skompletowania dokumentacji i zapłaty podatku oraz cła przechodzi na kupującego. W przeciwnym razie nie będzie możliwe legalne wprowadzenie towaru do obrotu na terenie Unii Europejskiej.
Zaufali nam
