Kiedy powstaje obowiązek sprostowania publikacji?

Czego dotyczy sprostowanie prasowe?

Obowiązujące przepisy ustawy prawo prasowe nakładają na przedstawicieli sektora prasowego obowiązek skorygowania nierzetelnej lub niedokładnej informacji. Żądanie sprostowania może dotyczyć każdego elementu materiału prasowego. Pod tym pojęciem w rozumieniu art. 7 ust. 2 pkt 4 prawa prasowego rozumie się każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania w prasie tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym (materiał prasowy będący przedmiotem), niezależnie od:

• środków przekazu;
• rodzaju;
• formy;
• przeznaczenia;
• autorstwa materiału.

Sprostowania może żądać każda osoba fizyczna, osoba prawna, jak i jednostka organizacyjna. Wbrew powszechnemu przekonaniu, sprostowanie może, ale nie musi odnosić się do informacji, która narusza dobra osobiste. Wystarczy, że wiadomość znajdująca się w materiale prasowym jest nieprawdziwa lub nieścisła i juz nie można odmówić opublikowania sprostowania a wręcz powstaje obowiązek opublikować sprostowanie, nawet w przypadku braku możliwości technicznych, przynajmniej przejściowo. Zwrócił na to uwagę Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 31 stycznia 2014 r., sygn. I ACa 912/13 wskazując, że sprostowanie dotyczy każdej wiadomości, niezależnie od tego czy dotyka ona sfery dóbr osobistych. Jego celem jest przedstawienie opinii publicznej prawdziwych informacji.

Sam fakt skorzystania z uprawnienia do żądania sprostowania nie odbiera uprawnionemu prawa do dochodzenia ochrony swoich dóbr osobistych na mocy art. 23 i 24 k.c., ani nie ogranicza tej ochrony.

Do opublikowania sprostowania zobligowany jest redaktor naczelny, czyli osoba fizyczna posiadająca uprawnienia do decydowania o całokształcie działalności redakcyjnej powołana przez redakcję, organ założycielski lub inny właściwy organ, stosownie do art. 25 prawa prasowego jeśli chodzi o przedmiot prasowy będący przedmiotem sprostowania wiadomości zawartej w materiale prasowym, który zawiera sformułowania powszechnie uznawane dla wyrażenia zgody wnioskodawcy dokonywać skrótów.

Na czym polega sprostowanie?

Sprostowanie przewidziane w art. 31a ustawy prawo prasowe jest częścią materiału prasowego. Powinno być ono rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości. W doktrynie wskazuje się, że zakres sprostowania odnosi się do:

• informacji wprawdzie prawdziwych, ale niepełnych;
• informacji, co do których można powiedzieć, że są obiektywnie nieprawdziwe.

Tekst sprostowania tworzony jest przez osobę, która domaga się korekty materiału prasowego. Warto zwrócić uwagę, że sprostowanie może odnosić się zarówno do materiału, który został pierwotnie opublikowany, jak i samego sprostowania, jeżeli zostało ono opublikowane w sposób błędny (np. poprzez wypaczenie jego sensu).

Jak powinno wyglądać sprostowanie?

Ustawa prawo prasowe wymaga, aby sprostowanie spełniało określone wymogi formalne. Poza zachowaniem formy pisemnej należy m.in.:

• podpisać się pod jego treścią;
• wskazać imię i nazwisko albo nazwę wnioskodawcy;
• wskazać adres korespondencyjny wnioskodawcy.

Pominięcie tych elementów obliguje redaktora naczelnego do odmowy publikacji sprostowania nawet wtedy, gdy jest ono prawdziwe. Wnioskodawca ma prawo zastrzec swój adres do wyłącznej wiadomości redakcji. Jeżeli materiał prasowy dotyczył działalności związanej z używanym przez osobę fizyczną pseudonimem, zastrzec można również imię i nazwisko.

Choć sprostowanie może odnosić się do wszystkich nierzetelnych lub niepełnych informacji zamieszczonych w materiale prasowym, nie może ono mieć dowolnie długiej formy. Stosownie do brzmienia art. 31a ust. 6 prawa prasowego, maksymalna treść sprostowania nie może przekraczać dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy. Sprostowanie powinno zostać również opublikowane w języku polskim lub w języku obcym, w którym został opublikowany materiał objęty sprostowaniem.

W jaki sposób oznaczyć sprostowanie informacji w materiale prasowym?

Sprostowanie w drukach periodycznych powinno być opublikowane w tym samym dziale i taką samą czcionką, jak materiał prasowy, którego dotyczy. Wnioskodawca nie może więc domagać się użycia innej, kolorowej lub większej czcionki. W widocznym miejscu powinien znaleźć się tytuł „Sprostowanie”, a następnie treść komunikatu.

Jak wygląda publikacja sprostowania?

Zgodnie z art. 31 ust. 3 prawa prasowego, sprostowanie powinno być nadane w placówce pocztowej operatora pocztowego lub złożone w siedzibie odpowiedniej redakcji, na piśmie w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia opublikowania materiału prasowego. Ważne jest, aby treść sprostowania opublikować w dokładnie takiej samej formie, jak otrzymała go redakcja – bez komentarzy, skrótów i zaprzeczeń dokonywanych bez zgody wnioskodawcy (zgodnie z art. 32 ust. 5 prawa prasowego). 21-dniowy termin wyznacza czasowe granice korzystania z uprawnienia. Po jego upływie nie można już domagać się korekty materiału prasowego.

Tekst sprostowania nie może być komentowany w tym samym numerze, przekazie lub elektronicznej formie dziennika lub czasopisma, tego samego dnia. Nie wyklucza to jednak prostej zapowiedzi polemiki lub wyjaśnień.

W orzecznictwie dopuszcza się możliwość ingerowania redaktora naczelnego w treść sprostowania, choć w bardzo ograniczonym zakresie. Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 maja 2008 r., w sprawie o sygn. I CSK 531/07, zakres ewentualnej korekty sprowadza się do:

• poprawienia błędów ortograficznych i gramatycznych;
• usunięcia fragmentów obraźliwych, obelżywych, naruszających dobra osobiste innych osób.

Zdecydowanie niedopuszczalne jest wypaczenie treści sprostowania, np. poprzez wycięcie fragmentów, które nadawały mu sens.

W jakim terminie należy opublikować sprostowanie?

Jeżeli redaktor naczelny ma obowiązek sprostowania, powinien dochować terminów wskazanych w art. 32 ustawy prawo prasowe, chyba że strony umówiły się inaczej:

• jeżeli prostowany materiał znajduje się w elektronicznym wydaniu dziennika lub czasopisma – termin wynosi 3 dni robocze od otrzymania sprostowania;
• jeżeli prostowany materiał znajduje się w dzienniku – sprostowanie powinno pojawić się w jego najbliższym, przygotowywanym do druku numerze, wyjątkowo – jeżeli ze względów technicznych jest to niemożliwe – nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania sprostowania;
• jeżeli prostowany materiał znajduje się w czasopiśmie – sprostowanie powinno pojawić się w najbliższym od dnia otrzymania sprostowania numerze lub następnym po nim numerze, przygotowywanym do opublikowania;
• jeżeli materiał jest przekazywany za pomocą dźwięku albo obrazu i dźwięku – sprostowanie powinno znaleźć się w najbliższym analogicznym przekazie.

Jedynie w sytuacji, kiedy termin opublikowania sprostowania przekracza 6 miesięcy, na żądanie wnioskodawcy sprostowanie należy dodatkowo opublikować w ciągu miesiąca od dnia otrzymania sprostowania w odpowiednim ze względu na krąg odbiorców dzienniku (innym niż ten, którego materiał prasowy jest prostowany). Koszty takiej publikacji pokrywa wydawca prasy w której znalazł się materiał podlegający sprostowaniu.

Czy redaktor naczelny może odmówić publikacji sprostowania?

Choć sprostowanie jest uprawnieniem daleko idącym, nie ma charakteru bezwzględnego. Zgodnie z brzmieniem art. 33 ust. 1 prawa prasowego redaktor naczelny odmawia publikacji sprostowania (obligatoryjnie), jeżeli sprostowanie:

• jest nierzeczowe lub nie odnosi się do faktów;
• zostało nadane lub złożone po upływie 21-dniowego terminu albo nie zostało podpisane (nie można złożyć w redakcji anonimowego sprostowania);
• nie odpowiada wymaganiom wskazanym w ustawie;
• zawiera treść karalną (np. groźbę);
• podważa fakty stwierdzone prawomocnym orzeczeniem dotyczącym osoby dochodzącej publikacji sprostowania.

Niezależnie od powyższych przypadków prawo prasowe przyznaje redaktorowi naczelnemu prawo do fakultatywnej odmowy publikacji sprostowania. Następuje to w sytuacji, w których sprostowanie:

• dotyczy informacji poprzednio sprostowanej (w sposób prawidłowy);
• jest wystosowane przez osobę, której nie dotyczą fakty przytoczone w prostowanym materiale za wyjątkiem sytuacji, w której sprostowania żądają osoby najbliższe zmarłego (w przypadku osoby fizycznej) albo jego następcy prawni (w przypadku osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej);
• zawiera sformułowania powszechnie uznane za wulgarne lub obelżywe.

Judykatura stoi na stanowisku, że można też odmówić publikacji sprostowania, jeżeli jest ono oczywiście nieprawdziwe lub zaprzecza powszechnie znanym faktom (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. I ACa 982/14).

W każdym przypadku odmowy publikacji sprostowania redaktor naczelny ma obowiązek niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania sprostowania przekazać wnioskodawcy pisemne zawiadomienie o odmowie sprostowania i jej przyczynach, a w określonych przez prawo przypadkach – wskazać fragmenty sprostowania, które nie nadają się do publikacji.

Jeżeli sprostowanie zostanie poprawione zgodnie z wytycznymi redaktora naczelnego, nie może on odmówić jego publikacji

Odpowiedzialność za odmowę sprostowania publikacji

Niezasadna odmowa publikacji sprostowania, opublikowanie go po upływie wskazanego w ustawie terminu albo dokonanie w nim bezprawnych zmian, uprawnia wnioskodawcę do wystąpienia z powództwem przed sąd powszechny Żądania opublikowania sprostowania można dochodzić w terminie 1 roku od dnia opublikowania materiału prasowego.

Pozew o opublikowanie sprostowania powinien odpowiadać wymaganiom formalnym przewidzianym dla pisma wszczynającego spór sądowy co oznacza, że w myśl art. 187 §1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego niezbędne jest poinformowanie sądu meriti, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku niepodjęcia prób – wskazanie przyczyny zaniechania przez powoda w tym zakresie.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam: