Jakie ustawy regulują wydobywanie kopalin z wód?

Zatem, co do zasady, wydobycie żwiru, piasku, kamienia i innych materiałów z wód wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Czy jednak wiąże się z koniecznością uzyskania koncesji na podstawie PGiG?

Żwir, piasek i kamień czy inne materiały bez wątpienia stanowią kopalinę, niezależnie od tego, gdzie się znajdują. A wydobycie ich, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2 PGiG, wymaga uzyskania koncesji, podobnie zresztą jak samo ich poszukiwanie i rozpoznawanie. Wydawać by się zatem mogło, że zasadniczo – w celu pozyskania kopalin z wód, konieczne byłoby uzyskanie zarówno pozwolenia wodnoprawnego jak i koncesji. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka niuansów.

Po pierwsze, PGiG odnosi się jedynie do wydobycia kopalin ze złóż – nie odnosi się natomiast do wydobycia kopalin nie ze złoża. Zatem przyjąć można, że jeśli nie ma mowy o złożu – gdyż wydobycie nie wiąże się np. z wymierną korzyścią gospodarczą – wystarczające może okazać się pozwolenie wodnoprawne. Sytuacja taka może zachodzić, gdy np. wydobycie będzie miało bardzo niewielką skalę i będzie obejmować tylko potrzeby związane z gospodarstwem rolnym czy domowym.

Ponadto, w przypadku wydobycia jedynie na potrzeby własnego gospodarstwa rolnego albo domowego można mieć wątpliwości także co do konieczności uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Nie jest bowiem jasne, czy w takim przypadku jest to jeszcze przykład szczególnego korzystania z wody (wymagającego uzyskania pozwolenia) czy też mieści się to jeszcze w zakresie ,zwykłego” korzystania z niej.

Warto zwrócić też uwagę na treść art. 23 ust. 1 pkt 2 PGiG. oraz art. 34 pkt 8 Prawa wodnego. W pierwszym z tych przepisów mowa o o wydobywaniu kopalin z gruntów pod wodami śródlądowymi natomiast w drugim – już o wydobywaniu kopalin z wód. Co to oznacza? Że być może sposób wydobycia kopalin będzie decydował o tym, czy potrzebna będzie nam koncesja czy zezwolenie. Wydobycie z gruntu oznaczać może wydobycie dokonywane od strony wód, z dostępem do nich, poprzez np. drążenie pod dnem zbiornika wodnego, jednak idących od szybu górniczego, który wykonany zostanie na brzegu. Takie wydobycie podlegałoby pod PGiG, ale nie pod Prawo Wodne (chociaż wydanie koncesji wymagałoby konsultacji z organem właściwym dla wydania pozwolenia wodnoprawnego).

Prawo wodne (i pozwolenie wodnoprawne) znalazłoby natomiast zastosowanie w przypadku, gdy wydobycie następowałoby od strony powierzchni (lustra) wody, tj. np. poprzez szyb wiertniczy znajdujący się nad powierzchnią zbiornika czy przez wybieranie złoża kopaliny zalegającego na lub pod dnem zbiornika za pomocą urządzeń zamontowanych na lądzie albo pływająchych.

Co więcej, można spotkać się z poglądem, iż wydobycie kopalin z wód znajdujących się w wyrobiskach górniczych nie będzie wymagać uzyskania pozwolenia wodnoprawnego: ograniczenie dotyczące szczególnego korzystania z wody dotyczy jedynie zbiorników naturalnych, a nie tych, które powstały w wyniku wykonywania robót. Pogląd taki budzi jednak niekiedy kontrowersje wśród prawników i urzędników.

Status wód podziemnych

Co natomiast z wodami podziemnymi? Wydawać by się mogło, że logicznie – ich wydobycie powinno podlegać prawu wodnemu. Rzeczywiście, zgodnie z art. 5 PGiG, wody nie są kopalinami, z wyjątkiem jednak wód termalnych, leczniczych oraz solanek. W stosunku do tych 3 kategorii wód zastosowanie znajdzie nie prawo wodne, lecz PGiG.

Wydobycie takich wód wymaga zatem uzyskania koncesji wydanej przez marszałka województwa. Niekiedy uzyskanie takiej koncesji wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, np. przedłożeniem projektu Zagospodarowania Złoża.