Blockchain – co to smart kontrakty? - zasady / warunki

CZYM SĄ SMART KONTRAKTY?

Smart kontrakty (smart contracts, inteligentne kontrakty) stanowią jeden z etapów rozwoju technologii łańcucha bloków. To nowoczesne narzędzia pod postacią programów komputerowych lub protokołów transakcji całkowicie automatycznie wdrażające warunki umów. Takie rozwiązanie jest prostsze, szybsze, a przede wszystkim mniej narażone na błędy i manipulacje niż umowy standardowe. Ponadto umowy sporządzane na blockchainie są aktualizowane w czasie rzeczywistym. Posługiwanie się inteligentnymi umowami eliminuje konieczność udziału pośredników i instytucji centralnych. Brzmi zachęcająco, prawda?

Inteligentne kontrakty funkcjonują w formie samoobsługowych aplikacji. Ten prosty kod funkcjonuje w sieci, z których najbardziej znaną jest sieć Ethereum. Sieć postrzega taką inteligentną umowę jak zwykłego użytkownika, dzięki czemu może on sam wysyłać i odbierać transakcje oraz odczytywać znajdujące się na blockchainie dane.

NAJWIĘKSZE ZALETY SMART KONTRAKTÓW

Wśród największych zalet smart kontraktów wymienić należy przede wszystkim ich niezmienialność i nieusuwalność. Gwarantuje to specyfika sieci blockchain, na której są zapisywane. Zalet jest jednak o wiele więcej.

ZAUFANIE

Smart kontrakty eliminują trzecią stronę transakcji. Tym samym rozprawiają się z największym problem, z jakim zmagają się strony i pośrednicy podczas transakcji – kwestią zaufania. Dzięki temu smart kontrakty są po prostu wygodniejsze niż umowy tradycyjne. Zawierając umowę, strony często muszą korzystać z usług trzeciej strony. Instytucja niezależna ma za zadanie pilnować prawidłowego wykonania umowy lub pośredniczyć jej wykonaniu. Strony muszą więc takiego pośrednika obdarzyć dużą dozą zaufania, co nie zawsze się sprawdza. Opóźnienia i błędy np. przy przelewach środków to często pojawiające się w takich sytuacjach problemy.

Inteligentne umowy działają automatycznie. Pośrednicy tacy jak notariusz czy agent obrotu nieruchomościami, niezbędni przy wykonywaniu transakcji tradycyjnych nie są więc już potrzebni. W momencie, w którym zostaną spełnione warunki umowy, zostaje ona wykonana automatycznie, a dane czy aktywa mechanicznie zapisują się w sieci blockchain. Autonomiczność smartkontraktów poprzez wyeliminowanie pośredników sprawia, że są one szczególnie atrakcyjnym rozwiązaniem dla branż takich jak nieruchomości, logistyka i prawo.

BEZPIECZEŃSTWO

Smart kontrakty są zazwyczaj tworzone na otwartym kodzie, do którego każdy ma dostęp. Dzięki temu inni użytkownicy są w stanie sprawdzić ich wierzytelność, a zainstalowanie złośliwego oprogramowania jest znacznie utrudnione. Aplikacje są odporne na przerwy w działaniu serwerów i manipulacje, są bowiem zdecentralizowane i oparte na unikalnych kodach działających tak długo, jak działa konkretny blockchain.

SZYBKOŚĆ, EFEKTYWNOŚĆ, PRECYZJA

Transakcje bezpośrednie są przede wszystkim szybkie. Nie mamy tu do czynienia z mozolnymi procedurami przekazywania dokumentacji papierowej czy oczekiwaniem na załatwienie sprawy przez instytucję. Transakcja przebiega sprawnie. Dużą zaletą jest również wykluczenie kosztu trzeciej strony np. notariusza.

Smart contracts są kodem, programem. W przeciwieństwie więc do umów spisywanych papierowo, nie są narażone na błędy ludzkie i omyłki literackie. Same kontrolują przebieg transakcji i weryfikują poprawność zapisów.

WADY

Jedna z największych zalet inteligentnych umów może się jednocześnie okazać ich poważną wadą. Od momentu uruchomienia kontraktu w sieci bloków, jego modyfikacja jest bardzo utrudniona. Jeżeli okaże się wówczas, że w kodzie występuje błąd, może być on już niemożliwy do naprawienia. Jeden mały błąd może się wówczas okazać wyjątkowo kosztowny, smart kontrakty są przecież zazwyczaj wykorzystywane do transakcji na aktywach. Taka sytuacja miała miejsce np. w 2018 roku, kiedy to hakerzy wykorzystując lukę w inteligentnej umowie na zdecentralizowanej giełdzie, ukradli 23,5 mln USD. Ofiara ataku Bancor, jeden z najlepiej prosperujących ICO w 2017 r. była po tym incydencie zmuszona zakończyć działalność.

Kolejny niebezpieczny scenariusz to sytuacja celowego wprowadzenia błędu do kodu przez stronę dla własnej korzyści. Inną potencjalną wadą są koszty. Podczas gdy część kosztów (np. związanych z opłacaniem pośrednika) odchodzi, pojawiają się nowe. Dziś przechowywanie danych na blockchainie wciąż potrafi być bardzo drogie.

UREGULOWANIE PRAWNE SMART KONTRAKTÓW

Smart kontrakty, tak samo jak technologia blockchain, są rozwiązaniami nowymi, wciąż jeszcze niedostatecznie uregulowanymi prawnie. Tak samo w ustawodawstwie polskim, jak i innych krajów przepisów regulujących inteligentne umowy jest mało. Prawo cywilne dopuszcza dowolność form wyrażania woli. Strony w umowie mogą uregulować kwestie w dużej mierze dowolnie, pamiętając jednak o ograniczeniach. W prawie polskim te ograniczenia to: właściwość stosunku prawnego, ustawa i zasady współżycia społecznego. W smart kontrakcie ciężko byłoby np. ocenić stopień należytej staranności przy wykonywaniu umowy. Z tego względów wielu ekspertów twierdzi, że smartkontrakty sprawdzą się lepiej w sektorach bardzo skonkretyzowanych.

Normę dotyczącą smart kontraktów, można wyinterpretować chociażby z art. 60 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym osoba dokonująca czynności prawnej może ujawnić swoją wolę w postaci elektronicznej. Możliwa jest również sytuacja zawarcia części tej samej umowy w formie tradycyjnej, a części w formie smart kontraktu.

ROZWIĄZYWANIE SPORÓW

Przez to, że brak jest konkretnego orzecznictwa i precedensów, a przepisy funkcjonują w różnych jurysdykcjach, rozwiązywanie sporów związanych z wykonywaniem smart kontraktów jest utrudnione. Dane transakcji zapisywane na blockchainie są rozproszone, ciężko jest więc przypisać ewentualny spór pod konkretną jurysdykcję i określić właściwość sądu. Problemem okazuje się np. wskazanie odpowiedzialnego za błędy występujące w kodzie.

Poszukiwanie odpowiedzialnego związane jest z wieloma czynnikami i technicznymi warunkami danej transakcji. Istotne jest m.in. to, czy wszystko odbywało się na blockchainie publicznym, czy prywatnym. Skomplikowana kwestia odpowiedzialności za wady kodu przy smart kontraktach to temat wymagający szerszej analizy, o którym pisaliśmy tutaj: “Rozwiązywanie sporów i odpowiedzialność za błędy kodu w smart kontraktach”.

DZIAŁANIE I ZASTOSOWANIE INTELIGENTNYCH UMÓW

Smart kontrakty działają co do zasady tak samo, jak umowy tradycyjne. Tak jak podczas zawierania umowy pisemnej, strony umawiają się na warunki określane według schematu: jeżeli zdarzy się A, zrób B. Warunki są następnie zapisywane zamiast na papierze, w aplikacji wykorzystującej łańcuch bloków.

Smart kontrakt, będący kodem w sieci opiera się na IFTT (if this then that, czyli: jeżeli- to). Taki kod jest dzięki temu odczytywany przez sieć jak zwykły użytkownik, co sprawia, że samodzielnie odczytuje dane w sieci, może wysyłać i odbierać transakcje. Dane dotyczące transakcji wpływające na adres smart kontraktu, są natychmiast wysyłane do odbiorców. Adresy komunikują się ze sobą, wysyłając informacje, dzięki czemu umowy są stale aktualizowane. Smart contracts to procesy w pełni zautomatyzowane, które wykonują się praktycznie same, bez ingerencji i wiedzy osób trzecich. Zapisywane na blockchainie zapisują historię działań w zdecentralizowanym rejestrze, co eliminuje ryzyko manipulacji i fałszerstw.

Inteligentne umowy można wykorzystać do zawarcia umowy kupna i sprzedaży, do przeprowadzenia aukcji, umowy escrow, a nawet do przeprowadzenia wyborów.

INNE PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA INTELIGENTNYCH UMÓW:

ŻYCIE CODZIENNE

Codzienne czynności, które wykonuje każdy z nas, również mogą być łatwiejsze i szybsze dzięki smart kontraktom. Kupując online, rzecz zostaje wysłana dopiero po zautoryzowaniu operacji i zaksięgowaniu przelewu. Wymaga więc uczestnictwa instytucji pośredniczącej. Transakcja z użyciem smart kontraktu to gwarancja natychmiastowego wykonania płatności, a co za tym idzie – szybszego otrzymania rzeczy. Wymiana zachodzi tylko między kupującym, a smart kontraktem. Nie ma więc ryzyka błędu wynikającego z instytucji przetwarzającej operację. Nie istnieje również ryzyko prób manipulacji przy historii operacji. Nieusuwalna historia zapisuje się przecież na blockchainie, a jej świadkami są tysiące użytkowników sieci na świecie.

PROCESY ZARZĄDZANIA

Wiele kwestii związanych z procesami zarządzania zostaje dzięki smart kontraktom usprawnionych. Czas potrzebny na uzyskanie podpisów i zatwierdzeń zostaje zredukowany. Błędy i sprzeczności są wyeliminowane poprzez automatyzację, oszczędza się również zasoby ludzkie.

DANE OSOBOWE

Zapisywanie danych osobowych na blockchainie pod postacią cyfrowego ID ogranicza możliwości ich kradzieży, co zmniejsza ryzyko kradzieży tożsamości. Uproszczony jest również proces weryfikacji klientów.

WYBORY I REFERENDA

Przeprowadzenie wyborów i referendów za pomocą technologii blockchain znacznie minimalizuje ryzyko fałszerstwa wyników. Głosy zapisują się w zdecentralizowanej bazie danych, co usprawnia również ich liczenie. Takie rozwiązania zastosowała już np. Estonia.

ODSZKODOWANIA I SKŁADKI

Za pomocą blockchaina może odbywać się naliczanie wysokości składek, zgłaszanie zdarzeń losowych (jak opóźnienia środków komunikacji) i szkód oraz ich automatyczne rozliczanie, a także wypłata ubezpieczeń.

SŁUŻBA ZDROWIA

Za pomocą technologii blockchain można bezpiecznie przechowywać dane pacjentów, którzy dzięki temu zyskują nad nimi kontrolę i są w stanie zarządzać wynikami badań i receptami.

ESCROW I AUKCJE

Dzięki zastosowaniu funkcji escrow na serwisach aukcyjnych kupujący może wpłacić środki na specjalny rachunek powierniczy. Środki te zostają uwolnione dopiero gdy nabywca otrzyma towar.

KREDYTY

Smart kontrakty mogą niezwykle uprościć proces rozpatrywania wniosków o kredyty. Umowy te są bowiem mocno rozbudowane i zawierają wiele elementów takich jak zdolność kredytowa, dochody wydatki itp.

JAK TWORZYĆ SMART KONTRAKTY?

Wzrost popularności inteligentnych umów przypada na moment powstania sieci Ethereum wraz ze specjalnym językiem do pisania- Solidity, podobnego do języka JavaScript. Za pomocą funkcji i komend tworzy się inteligentną umowę, a następnie wysyła ją do blockchain. Każdy komputer będący węzłem sieci bloków może wykonać kod umowy. Od czasu Ethereum powstało mnóstwo innych platform takich jak Stellar, EOS, Tron, NEO, WAVES czy Tezos, charakteryzujących się różnym stopniem funkcjonalności. Platformę, którą chcemy się posługiwać, można więc dopasować do rodzaju smart kontraktu.

Podsumowanie

Smartkontrakty są rozwiązaniem rewolucyjnym dla wielu dziedzin gospodarki i życia. Proces wdrażania ich do praktycznego zastosowania jest jednak proces bardziej ewolucją niż rewolucją. Inteligentne umowy to precyzja, oszczędność czasu i innych zasobów, przede wszystkim ludzkich. Ich dokładniejsze uregulowanie prawne i zastosowanie na szeroką skalę może odmienić procesy zawierania umów i uprościć wiele dziedzin życia.

Ponieważ wykazują ogromny potencjał w uniemożliwianiu prób fałszowania wyników wyborów, mogą stać się istotnym narzędziem wykorzystywanym w państwach demokratycznych. Smart kontrakty to przyszłość, w której może się okazać, że dotychczasowy porządek prawny, wywodzący się jeszcze z prawa rzymskiego się zachwieje. Innowacyjne rozwiązania mogą potencjalnie zastąpić pracę rzeszy prawników, pośredników, ubezpieczycieli i banków.

FAQ

Czy mogę sam zorganizować smart-kontrakt?

Używanie smart kontraktów w bieżącej działalności może być skomplikowane z uwagi na specyficzne uwarunkowania prawne. Na etapie przygotowania może pojawić się wiele pytań, na które odpowiedzi może udzielić wyspecjalizowana kancelaria, w ramach której są specjaliści od IT i prawnik FinTech.

Czy używanie smart-kontraktów jest korzystne?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy zastosowanie smart kontraktów będzie dobrą opcją dla danego podmiotu. Przede wszystkim mogą one być skomplikowane, ale przy pomocy prawnika korzyści mogą przewyższać koszty związane z ich początkowym przygotowaniem. Tak jak wspominaliśmy w tekście, ich głównymi zaletami jest niezmienialność i nieusuwalność, a także bezpieczeństwo, szybkość, efektywność i precyzja.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

PW says:

21 września 2021 at 20:56

Dlaczego nie wspominacie nic ni słówkiem o Zilliqa i Scilla języku do smart contraktów, niebawem Azja i Arabia Saudyjska prawdopodobnie zaczną wdrażać w życie. Już jest gotowa apka na telefon dla rentierów nieruchomości na blockchainie Zilliqa. Pierwotnie Zilliqa też powstała na blockchainie ETH ale odcięli się od kobyły, na własną łąkę przez co są tańsi, szybsi, bezpieczniejsi i mają zespół ludzi absolwentów i naukowców z Singapuru w teamie. Moim zdaniem tego typu blockchainy powinny być rozwijane, bo wraz z rozwojem sieci ETH skalowalność spada, a wraz z rozojem sieci Zilliqa skalowalność wzrasta i o to właśnie tutaj chodzi, żeby odciążyć a nie przeciążyć i tak już zapchane nadzieje milionów kryptograficznych użytkowników sieci Web 3.0

Odpowiedz

Dodaj komentarz

Blockchain – smart kontrakty w praktyce.