Zdolność restrukturyzacyjna – czym jest i kto może poddać się restrukturyzacji?

Zdolność upadłościową jak i restrukturyzacyjną mają takie podmioty jak:

– przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, czyli osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, które według ustawy mają zdolność prawną i prowadzą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową;

– spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej, co obejmuje spółki kapitałowe w stadium organizacji (nie prowadzą działalności gospodarczej przez co nie wchodzą w zakres kodeksowej definicji przedsiębiorcy). Podmioty te mogą jednak zaciągać zobowiązania czy nabywać majątek i z tego powodu konieczna jest ochrona wierzycieli mogących dokonywać czynności prawnych odpłatnych z takimi podmiotami;

– wspólnicy spółek osobowych, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, czyli wspólnicy spółki jawnej oraz komplementariusze w spółce komandytowej i komandytowo – akcyjnej;

– wspólnicy spółek partnerskich.

Jednak zgodnie z przepisami prawa istnieją też podmioty, które mają zdolność restrukturyzacyjną a nie posiadają zdolności upadłościowej i są to takie jednostki jak:

– instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy (o ile ustawa nie stanowi inaczej);

– publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej;

– uczelnie;

– osoby fizyczne, które prowadzą gospodarstwo rolne i nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej.

Brak opcji przyznania powyższym podmiotom zdolności upadłościowej nie wyklucza przyznania im zdolności restrukturyzacyjnej (tak interpretowany jest przepis art. 2 ustawy). Taka wykładnia przepisu nie ogranicza zdolności restrukturyzacyjnej do podmiotów, które są zagrożone postępowaniem upadłościowym. Zdolność upadłościową posiadają tylko dłużnicy niewypłacalni.

Tymczasem w przypadku restrukturyzacji, zdolność do jej realizacji mają podmioty niewypłacalne według ustawy prawo upadłościowe, ale także podmioty zagrożone niewypłacalnością. Zagrożenie niewypłacalnością oznacza sytuację ekonomiczną wskazującą, że w najbliższym czasie mogą stać się niewypłacalne. Zagrożenia niewypłacalności może być ustalone przy dokładnym planowaniu wydatków i przychodów. Kwestia niewypłacalności to główna różnica między zdolnością upadłościową a zdolnością restrukturyzacyjną.

Zgodnie z wolą ustawodawcy zdolność restrukturyzacyjna przyznana została:

– przedsiębiorcy w rozumieniu kodeksu cywilnego;

– spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej (nieprowadzącej działalności gospodarczej);

– wspólnikowi osobowych spółek handlowych, który odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem (np. wszyscy wspólnicy spółki jawnej, komplementariusze w spółce komandytowej czy komandytowo-akcyjnej);

– wspólnikowi spółki partnerskiej.

Zdolność restrukturyzacyjna jako przesłanka formalna otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego powinna być badana w stosunku do określonych okoliczności na gruncie prawa materialnego. Brak tej zdolności skutkuje odrzuceniem wniosku. Zdolność ta przysługuje przede wszystkim podmiotom, których cechą wspólną jest wykonywanie działalności gospodarczej lub zawodowej.

Restrukturyzacji mogą również poddać się takie podmioty jak stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe czy instytucje badawcze oraz kościelne osoby prawne. Tymczasem spółka cywilna nie posiada zdolności restrukturyzacyjnej, gdyż tą zdolność posiadają wspólnicy (mający status przedsiębiorcy). Spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna) nawet jeśli nie prowadzą działalności gospodarczej, posiadają zdolność restrukturyzacyjną.

Model postępowania restrukturyzacyjnego głównie chroni przed prowadzeniem wobec dłużnika postępowań egzekucyjnych. Nawet trwające już postępowania egzekucyjne podlegają z mocy prawa zawieszeniu, a jednocześnie nie jest możliwe otwarcie nowych egzekucji w stosunku do restrukturyzowanego majątku. Największa zaleta tego postępowania to ratunek biznesu przed upadłością. Postępowanie ma ratować zadłużonego przedsiębiorca oraz w jak największym stopniu zaspokoić prawa wierzycieli.

Na co zwrócić uwagę w postępowaniu restrukturyzacyjnym w firmie?

Przede wszystkim istotne jest, że cała procedura restrukturyzacji może zostać rozpoczęta już w chwili wystąpienia ryzyka niewypłacalności danego podmiotu wobec wierzycieli. Dłużnik powinien jednak pamiętać o przygotowaniu planu restrukturyzacyjnego (zgodnie z art. 10, Prawo restrukturyzacyjne), który może przyśpieszyć proces i np. zapewnić zawarcie układu z wierzycielami.