Zabieg medycyny estetycznej a odpowiedzialność lekarza medycyny estetycznej

Definicja odpowiedzialności

Termin „odpowiedzialność” jest szeroko używany w polskim prawie i ma różne znaczenia w zależności od kontekstu. Odpowiedzialność jest złożonym tematem, a jej formy są regulowane przez różne akty prawne, takie jak Kodeks cywilny, Kodeks karny, Kodeks pracy i wiele innych. Na ogół, odpowiedzialność oznacza obowiązek ponoszenia konsekwencji określonych działań lub zaniechań, nie tylko w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Odpowiedzialność cywilna, w przypadku której szkoda została wyrządzona w wyniku czynu niedozwolonego, zaniechania odpowiedniego działania lub przedsięwzięcia takiego działania, które doprowadziło do jej powstania, a także odpowiedzialność, którą ponosimy wówczas, gdy działania określone w umowie zostały wykonane nienależycie lub w ogóle nie zostały zrealizowane, w efekcie czego powstała szkoda (np. nieudany zabieg medycyny estetycznej). Wiąże się ona z obowiązkiem naprawienia wyrządzonej szkody innemu podmiotowi.
Odpowiedzialność karna odnosi się do konsekwencji prawnych, które mogą wynikać z naruszenia prawa karnego, np. poprzez popełnienie przestępstwa (odmowa świadczeń zdrowotnych). Skutkiem takiego naruszenia mogą być takie kary, jak grzywna, ograniczenie wolności czy pozbawienie wolności.
Odpowiedzialność administracyjna to odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa administracyjnego, co może skutkować nałożeniem sankcji administracyjnych, takich jak kary pieniężne, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej czy inne środki administracyjne (błąd w zawodzie lekarza prowadzący do rozstroju zdrowia).
Odpowiedzialność dyscyplinarna dotyczy to głównie osób wykonujących wolne zawody, jak lekarze, adwokaci, notariusze itp., którzy mogą ponieść konsekwencje za naruszenie zasad etyki zawodowej lub standardów zawodowych (odpowiedzialności lekarza poparta umową starannego działania).

Odpowiedzialność w kontekście procedur kosmetycznych stanowi obowiązek przestrzegania norm i standardów bezpieczeństwa (w tym jeśli chodzi o zakres udzielanych pacjentowi informacji), a także do minimalizowania ryzyka wystąpienia powikłań. Obejmuje to zarówno odpowiedzialność etyczną, czyli przestrzeganie zasad etyki swojej profesji, jak i odpowiedzialność prawną, która może wynikać z naruszenia praw klienta, a także postępowanie w sytuacji, w której doszło do powikłań. W takim przypadku kosmetolog powinien natychmiast podjąć odpowiednie działania, które powinny obejmować np. skierowanie pacjenta do specjalisty, czy zastosowanie odpowiednich środków pierwszej pomocy.

Zasady bezpieczeństwa i higieny

W salonach oferujących zabiegi medycyny estetycznej przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny jest kluczowe dla ochrony zdrowia klientów i personelu. Każdy kosmetolog powinien przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny. Dotyczy to zarówno procedur kosmetycznych, jak i samego miejsca, w którym są one wykonywane. W przypadku zabiegów naruszających ciągłość skóry, takich jak mikrodermabrazja, mikronakłuwania czy peelingi chemiczne, higiena i aseptyka to kwestie kluczowe. Wymagane jest utrzymanie sterylności narzędzi oraz właściwa dezynfekcja miejsca zabiegowego. Przestrzeganie tych zasad jest nie tylko etycznym obowiązkiem wobec klientów, ale również kluczowym elementem utrzymania dobrej reputacji i zaufania do salonu medycyny estetycznej. Poniżej przedstawiam kilka naczelnych zasad, które powinny być stosowane:

Sterylizacja sprzętu: Wszystkie narzędzia i sprzęt, które mają kontakt z ciałem klienta, powinny być starannie sterylizowane przed i po każdym zabiegu. To zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji i chorób.
Osobiste środki ochrony: Personel powinien nosić środki ochrony osobistej, takie jak maski, rękawiczki, fartuchy i okulary ochronne, aby zminimalizować ryzyko ekspozycji na substancje niebezpieczne i przenoszenie mikroorganizmów.
Bezpieczne przechowywanie środków chemicznych: Wszystkie substancje chemiczne, takie jak środki czystości, dezynfekcyjne i kosmetyki, powinny być przechowywane w bezpieczny sposób, zgodnie z zaleceniami producenta.
Higiena osobista personelu: Personel powinien przestrzegać wysokich standardów higieny osobistej, w tym częstego mycia rąk, utrzymania czystości ubrań roboczych i unikania pracy w przypadku choroby.
Szkolenia: Personel powinien być regularnie szkolony z zakresu bezpieczeństwa i higieny, w tym z pierwszej pomocy i procedur w przypadku wypadku.
Odpady: Odpady medyczne, takie jak zużyte igły, powinny być odpowiednio segregowane i usuwane zgodnie z przepisami.

Informacja i zgoda pacjenta

Klienci powinni być informowani o potencjalnych ryzykach, możliwych powikłaniach czy też skutkach ubocznych związanych z zabiegami, a wszelkie wątpliwości konsumentów powinny być rzetelnie wyjaśniane. Klient powinien wyrazić świadomą zgodę na zabieg, z pełnym zrozumieniem tego, co on oznacza. W przypadku naruszenia tych zasad kosmetolog musi liczyć się z konsekwencjami związanymi z odpowiedzialnością wynikającą z obowiązujących przepisów. Należy pamiętać, iż dane medyczne klientów, w tym ich historia medyczna i szczegóły zabiegów, powinny być chronione w celu ochrony prywatności i zgodności z przepisami o ochronie danych.

Kompetencje i kwalifikacje

Branża kosmetyczna jest niezwykle szeroka i zróżnicowana, a wymagane kompetencje i kwalifikacje mogą się różnić w zależności od specjalizacji. Zabiegi kosmetyczne naruszające ciągłość skóry wymagają szczególnych umiejętności i wiedzy. Kosmetolog powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje i regularnie aktualizować swoją wiedzę. W przypadku zabiegów, które są szczególnie inwazyjne, takie jak np. laseroterapia, może być wymagane posiadanie dodatkowych uprawnień. W niektórych przypadkach, takich jak medycyna estetyczna, wymagane mogą być dodatkowe kwalifikacje medyczne. W branży beauty ważna jest także głęboka znajomość produktów i ich składników, aby móc, chociażby uchronić swoich klientów i doradzić im w zakresie produktów, które mogą wywołać alergie lub uczulenia z uwagi na zawarte składniki bądź brak odpowiednich badań.

Profesjonaliści w branży beauty muszą znać i przestrzegać przepisów, w tym m.in. przepisów sanitarnych i dotyczących ich działalności, w tym zakresie licencjonowania, bezpieczeństwa i higieny. Branża kosmetyczna jest niezwykle dynamiczna i ciągle ewoluuje, więc ważne jest, aby profesjonaliści świadomi aktualnych przepisów i uzupełniali swoje kwalifikacje i kompetencje, które są kluczowe do zapewnienia najwyższej jakości usług i zaspokojenia potrzeb klientów w branży beauty.

Naruszenie nietykalności cielesnej

Kwestia zgodności z prawem medycznego naruszenia nietykalności cielesnej, wynikająca z art. 41 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jest przedmiotem wielu prawniczych dywagacji. W związku z tym Istnieją dwie interpretacje, czyli tzw. pierwotna i wtórna legalność. Zgodnie z pierwszą działania lekarskie, gdy dojdzie do popełnienia błędu medycznego, są wtórnie nielegalnymi działaniami. Druga zaś sugeruje, że każde działanie lekarza jest pierwotnie nielegalne, ale ze względu na kontekst (np. dążenie do dobra pacjenta) staje się wtórnie legalne.

Niektóre działania lekarskie, choć nie mają na celu bezpośredniego leczenia pacjenta, są podejmowane z użyciem medycznych technik i procedur. W literaturze określa się je jako nieterapeutyczne lub po prostu czynności lekarskie. Przykładami mogą być:

pobranie narządu od dawcy do przeszczepienia;
przerwanie ciąży;
zapłodnienie in vitro.

Zabiegi te są regulowane przez różne ustawy, np. Ustawę o leczeniu niepłodności, Ustawę o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, czy Ustawę o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Stosowanie kwasu hialuronowego będącym produktem medycznym klasy III bez medycznego wskazania jest przykładem zabiegu medycznego, ale nie leczniczego.

Wcześniej zabiegi medycyny estetycznej były traktowane jako błędy medyczne i były z natury nielegalne, nawet jeśli pacjent wyraził na nie zgodę. Teraz uważa się, że mogą mieć one charakter zarówno leczniczy, jak i nieleczniczy. Zgodnie z definicją WHO, zdrowie to nie tylko brak niepełnosprawności lub choroby, ale również stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrobytu. W tym kontekście motywacja pacjenta do zabiegu medycyny estetycznej może mieć różne przyczyny.

Zabiegi medycyny estetycznej mogą być traktowane jako świadczenia zdrowotne. Definicja świadczenia zdrowotnego jest zawarta w Ustawie o działalności leczniczej oraz Ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Obejmuje ona działania służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia, jak również inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów regulujących zasady ich wykonywania.

Osoba uprawniona a powikłania

Zawsze zaleca się konsultację z profesjonalistą i dokładne zrozumienie ryzyka związanego z jakimkolwiek zabiegiem kosmetycznym, zanim podjęta zostanie decyzja o jego przeprowadzeniu. Ważne jest, aby każdy, kto decyduje się na takie zabiegi, dokładnie sprawdził kwalifikacje i doświadczenie osoby, która ma je przeprowadzić, gdyż wykonywanie takich procedur przez osoby nieposiadające odpowiednich kwalifikacji może prowadzić do poważnych powikłań.

Przepisy dotyczące tego, kto może przeprowadzać zabiegi z użyciem substancji wypełniających, takich jak kwas hialuronowy, zależą od specyfiki zabiegu. Aktualny stan prawny określa, że zabiegi iniekcyjne, takie jak powiększanie ust za pomocą wypełniaczy na bazie kwasu hialuronowego, mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające wykształcenie medyczne. Oznacza to, że kosmetolog nie ma prawnego uprawnienia do przeprowadzenia takiego zabiegu, chyba że posiada dodatkowe kwalifikacje medyczne. Takie ograniczenia wynikają z obowiązujących w Polsce przepisów, w szczególności ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Według tej ustawy, wszelkie czynności inwazyjne, czyli takie, które naruszają ciągłość tkanek pacjenta, są zastrzeżone dla osób z wykształceniem medycznym.

Nie ma więc wątpliwości, iż w Polsce prawo określa wprost, że zabiegi inwazyjne, w tym iniekcje wypełniaczy, powinny być wykonywane wyłącznie przez osoby z wykształceniem medycznym – lekarzy lub pielęgniarki. Jednakże faktyczna praktyka może różnić się od przepisów prawa, co często prowadzi do sytuacji, w której zabiegi kosmetyczne są wykonywane przez osoby nieposiadające odpowiednich kwalifikacji. Może to mieć poważne konsekwencje zarówno dla klientów, którzy mogą narażać się na niepotrzebne ryzyko, jak i dla wykonawców tych zabiegów, którzy mogą narazić się na odpowiedzialność prawną. Jeśli zabieg kosmetyczny nie jest przeprowadzony prawidłowo i prowadzi do powikłań lub uszczerbku na zdrowiu, osoba wykonująca zabieg może ponieść odpowiedzialność prawną. Klient, który doznał szkody, ma prawo zgłosić sprawę do organów ścigania i może złożyć pozew cywilny w celu uzyskania odszkodowania za doznane szkody.

Należy zauważyć, że w przypadku usług medycznych i kosmetycznych, zarówno profesjonalista, jak i instytucja, która zatrudnia profesjonalistę, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności. W zależności od okoliczności mogą to być to różne typy odpowiedzialności np. karna lub cywilna, wszelako specyfika procedury prawnej i możliwość uzyskania odszkodowania będzie zależeć od konkretnej sytuacji, w tym od rodzaju i skali szkody, dowodów na nieprawidłowe przeprowadzenie zabiegu, a także od tego, czy osoba wykonująca zabieg miała odpowiednie kwalifikacje.

Wykonywanie zabiegów medycznych lub kosmetycznych bez odpowiednich uprawnień jest poważnym naruszeniem prawa i może prowadzić do różnych konsekwencji.

Odpowiedzialność karna

Wykonywanie profesji medycznej bez odpowiednich uprawnień może być traktowane jako przestępstwo i podlegać karze pozbawienia wolności. W szczególności osoba wykonująca zabiegi medyczne bez odpowiednich uprawnień może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 231 Kodeksu karnego, który przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności za wykonywanie zawodu lub czynności bez wymaganej zdolności prawnej, lub uprawnień.

Odpowiedzialność cywilna

Nieprawidłowo przeprowadzony zabieg, zwłaszcza jeżeli doprowadził do szkody na zdrowiu, może skutkować odpowiedzialnością cywilną, a poszkodowany może domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia. Może to obejmować rekompensatę za szkody majątkowe, takie jak koszty leczenia, a także za szkody niemajątkowe, takie jak ból i cierpienie.

Konsekwencje zawodowe

Jeśli osoba nie posiada uprawnień do wykonywania zawodu medycznego, jak lekarz czy pielęgniarka, nie można jej formalnie pozbawić tych uprawnień, bo po prostu ich nie posiada. Jednak osoba, która nielegalnie wykonuje zabiegi medyczne, może napotkać na wiele konsekwencji prawnych, takich jak kary karne lub cywilne.

Ministerstwo pracy zalicza kosmetologa do grupy zawodów medycznych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (na podstawie art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.) kosmetolog jest specjalistą ochrony zdrowia. Zawód ten jest wpisany pod numerem 228903. Zgodnie z opisem zawartym w „Krajowym standardzie kwalifikacji zawodowych” przygotowanym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, kosmetolog to specjalista zajmujący się poprawianiem i przywracaniem urody. Zajmuje się profilaktyką, która ma na celu opóźnienie zewnętrznych oznak starzenia się oraz zachowanie jak najdłużej sprawności życiowej, a także problemami dotyczącymi zmian skórnych, które szczególnie niekorzystnie wpływają na wygląd zewnętrzny.

Jeśli chodzi o działalność gospodarczą, jeżeli osoba ta prowadzi na przykład salon kosmetyczny, to w przypadku naruszenia prawa może stracić zgodę na prowadzenie tej działalności. Przykładowo, jeżeli salon kosmetyczny oferuje zabiegi, które wymagają uprawnień medycznych, ale są one wykonywane przez osobę bez takich uprawnień, to salon ten może zostać zamknięty przez odpowiednie organy nadzoru (na przykład Inspekcję Sanitarno-Epidemiologiczną), a osoba odpowiedzialna za naruszenie prawa może zostać ukarana grzywną, a w skrajnych przypadkach nawet karą pozbawienia wolności.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

Odszkodowanie i zadośćuczynienie to dwa podstawowe rodzaje świadczeń, które mogą być przyznane w ramach polskiego prawa cywilnego w wyniku różnych rodzajów szkód. Obie formy świadczeń są często przyznawane razem w przypadkach, gdy osoba doznała zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że specyfika każdego przypadku może różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak okoliczności zdarzenia, skala szkody czy dowody dostępne w sprawie.

Odszkodowanie jest formą rekompensaty za straty finansowe poniesione przez poszkodowanego. Odszkodowanie jest zwykle przyznawane w przypadkach, gdy osoba doznała szkody majątkowej, np. w wyniku wypadku samochodowego, błędu medycznego czy nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu kosmetycznego. Odszkodowanie ma na celu przywrócenie poszkodowanego do stanu, w jakim znajdowałby się, gdyby szkoda nie miała miejsca. Może to obejmować zwrot kosztów leczenia, naprawy uszkodzonych rzeczy, a także utraconych dochodów.

Zadośćuczynienie jest formą rekompensaty za szkody niemajątkowe, takie jak ból, cierpienie i utrata przyjemności z życia. Zadośćuczynienie jest zwykle przyznawane w przypadkach, gdy osoba doznała szkody niematerialnej, np. w wyniku uszczerbku na zdrowiu, cierpienia fizycznego czy psychicznego. Kwota zadośćuczynienia jest ustalana na podstawie konkretnych okoliczności każdego przypadku i ma na celu zrekompensować cierpienie i dyskomfort, jakie doświadczyła osoba poszkodowana.

Podsumowując, odpowiedzialność osoby wykonujące zabiegi kosmetyczne naruszające ciągłość skóry jest wielowymiarowa i obejmuje różne aspekty, od zasad higieny i bezpieczeństwa, poprzez informację i zgodę pacjenta, po odpowiednie kwalifikacje i postępowanie w przypadku powikłań. Wszystko to ma na celu zapewnienie najwyższego poziomu opieki i ochrony dla pacjenta.

Należy podkreślić, że bezpieczeństwo pacjenta jest zawsze najważniejsze, a wykonywanie zabiegów medycznych bez odpowiednich uprawnień stanowi poważne ryzyko dla zdrowia i życia pacjentów. Z uwagi na powyższe warto sprawdzić kwalifikacje i doświadczenie osoby, która ma przeprowadzić zabieg. Zawsze zaleca się korzystanie z usług profesjonalistów, którzy mają odpowiednie uprawnienia do wykonywania zabiegów, które oferują. Dodatkowo, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości dotyczące legalności praktyk kosmetycznych, warto skonsultować się z prawnikiem lub odpowiednią instytucją, która reguluje praktykę kosmetologiczną.

Podsumowanie

Niniejszego artykułu nie należy traktować jako porady prawnej, a z uwagi na to, że przepisy mogą ulec zmianie i różnić się w zależności od kraju, a ich interpretacja uzależniona jest ściśle od konkretnego kontekstu w zależności od indywidualnej sytuacji.

Karolina Pruchniewicz

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam: