Umowa spedycji a umowa przewozu

Zgodnie z art. 774 Kodeksu Cywilnego umowa przewozu ma miejsce wówczas, gdy przewoźnik, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się do przewiezienia z danego miejsca do miejsca docelowego osób bądź rzeczy. Umowa ta jest odpłatna i zobowiązuje obie strony. Jej bieg rozpoczyna się wraz z momentem złożenia oraz przyjęcia danej oferty przewozowej. Samo jej zawarcie nie jest uregulowane przepisami Kodeksu Cywilnego.

Istotnymi elementami umowy przewozu są:

• trasa przewozu;

• wynagrodzenie przewoźnika;

• przedmiot przewozu (osoby, rzeczy).

Kto może być stroną umowy przewozu?

Zgodnie z prawem krajowym i międzynarodowym dwoma kluczowymi stronami umowy przewozu są nadawca i przewoźnik. W przypadku, gdy umowa przesyłki kierowana jest do osoby trzeciej, innej niż nadawca, stroną staje się także odbiorca.

Nadawcą jest osoba, która zleca przewoźnikowi wykonanie przewozu. Częstym błędem jest wskazywanie jako nadawcy podmiotu, który jest załadowcą towaru. Uwaga! Jeżeli załadowca nie zlecił przewoźnikowi usługi transportowej, tym samym nie może on być nadawcą. Jego rolą jest wyłącznie załadunek towaru.

Przewoźnik jest podmiotem odpowiedzialnym względem nadawcy w zakresie przewozu osób bądź towarów.

Odbiorcą jest osoba, do której ma zostać finalnie dostarczona przesyłka.

Formy umowy przewozu

Ustawodawca nie wskazał szczegółowych regulacji w zakresie zawierania umowy przewozu. Dozwolona jest każda jej forma, nawet ustna. Co do zasady, zalecana jest jednak forma pisemna – na wypadek ewentualnych sporów, postanowienia w ten sposób zebrane i podpisane przez obie strony stosunku prawnego stanowią nieoceniony, a wręcz podstawowy dowód w sprawie.

Umowa przewozu – przewóz osób

Przewoźnik pobiera wynagrodzenie w momencie zobowiązania się do przewozu osób. Jego obowiązkiem jest zapewnić podróżnym bezpieczne warunki transportu oraz zadbać o komfort swoich pasażerów z zachowaniem zasad higieny odpowiadających rodzajowi transportu.

Przewoźnik ponosi pełną odpowiedzialność za szkody bagażu swoich pasażerów, w przypadku, gdy nastąpiły w wyniku rażących zaniedbań bądź umyślnej winy przewoźnika.

Roszczenia z tytułu przewozu osób ulegają przedawnieniu z upływem roku, licząc od dnia wykonania przewozu. W przypadku, gdy przewóz nie został wykonany, bieg przedawnienia rozpoczyna dzień, w którym miał zostać wykonany.

Umowa przewozu – przewóz rzeczy

Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się do przewozu rzeczy (towarów) bez nadzoru właściciela. Towar zostaje odebrany od wysyłającego i dostarczony do odbiorcy przez firmę przewozową. Nadawca jest zobowiązany do podania przewoźnikowi wszelkich informacji koniecznych do wykonania usług, jeszcze przed nadaniem przesyłki. Do najważniejszych z nich należą:

• dane adresowe zlecającego wysyłkę rzeczy (towarów);

• dane adresowe odbiorcy przesyłki;

• miejsce docelowe dostarczenia przesyłki;

• dokładne określenie rodzaju, ilości i sposobu zapakowania przesyłki;

• w przypadku cennych przedmiotów – podanie wartości przesyłki.

Zlecający transport towarów na żądanie przewoźnika powinien wystawić list przewozowy wraz z kluczowymi warunkami umowy. Przewoźnik ma prawo żądać od zlecającego wysyłkę towarów wydania mu odpisu listu przewozowego bądź innego zaświadczenia potwierdzającego przyjęcie przesyłki do przewozu.

Przewoźnik odpowiada za stan przesyłki w momencie jej przyjęcia. W przypadku, gdy stan zewnętrzy przesyłki został naruszony bądź opakowanie jest nieadekwatne dla danego rodzaju przewozu, wówczas przewoźnik ma prawo żądać od zlecającego pisemnego oświadczenia co do stanu przesyłki. Przewoźnik ma także prawo odmówić przewozu, gdy uzna rażące braki przesyłki. Przyjęcie przez przewoźnika przesyłki jest równoznaczne z brakiem zastrzeżeń. Przewoźnik powinien otrzymać wszelką dokumentację niezbędną ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne.

Przewoźnik ma obowiązek jak najszybciej powiadomić odbiorcę o nadejściu przesyłki wraz z podaniem jej miejsca przeznaczenia. Odbiorca zobowiązuje się do zapłaty należności przez przyjęcie przesyłki oraz listu przewozowego. W przypadku odmowy przyjęcia przesyłki przez odbiorcę, przewoźnik ma obowiązek zawiadomić o tym fakcie zlecającego transport. W przypadku nieotrzymania w odpowiednim czasie wskazówek, przewoźnik powinien oddać przesyłkę na przechowanie bądź ją zabezpieczyć, zawiadamiając tym samym wysyłającego i odbiorcę.

Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za przesyłkę tylko w określonych sytuacjach, szczegółowo opisanych w art. 788 Kodeksu Cywilnego. Jeżeli towary zostały uszkodzone podczas transportu z winy zaniedbań przewoźnika, wówczas to on ponosi winę. Wysokość odszkodowania nie może przekroczyć wartości przesyłki. W przypadku szkód niezależnych od przewoźnika, nie ponosi on żadnych konsekwencji.

Wszelkie roszczenia wobec przewoźnika wynikające z umowy przewozu wygasają w momencie zapłaty należności przewoźnikowi i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń. Roszczenia z tytułu umowy przewozu towarów ulegają przedawnieniu z upływem roku, licząc od dnia dostarczenia przesyłki. W przypadku dostarczenia przesyłki z opóźnieniem bądź jej całkowitej utraty, bieg przedawnienia rozpoczyna dzień, w którym miała zostać dostarczona.

Jak odróżnić umowę spedycji od umowy przewozu?

Po przeanalizowaniu treści umowy dość szybko rozpoznamy czy mamy do czynienia z umową przewozu czy umową spedycji. Umowa przewozu to wyłącznie transport osób i mienia. Natomiast, gdy umowa zawiera szerszy zakres usług, nakładając dodatkowe obowiązki na wykonawcę rozumiemy przez to umowę spedycji. Transport jest składową spedycji. Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się do szerszego zakresu obowiązków niż to mam miejsce w przypadku przewoźnika. Uwaga! Wyłącznie tytuł umowy nie wskazuje jednoznacznie na rodzaj usługi. Zawsze trzeba wnikliwie czytać jej treść i sprawdzać zakres obowiązków stron.

Prawidłowe rozpoznanie rodzaju umowy jest kluczowe. W stosunku do każdej umowy z osobna stosujemy odmienne przepisy, np. odpowiedzialność przewoźnika będzie bardziej rygorystyczna od odpowiedzialności spedytora. Umowa powinna być precyzyjna, zawierać dokładny zakres usługi oraz obowiązki stron.