Podatek od loterii, konkursów, akcji lojalnościowych

Podstawą prawną opodatkowania dochodów (lub przychodów w ryczałcie) z tytułu nagrody jest art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem pobierany jest zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10% z tytułu wygranych w:

• konkursach;
• grach;
• zakładach wzajemnych, a także
• nagród związanych ze sprzedażą premiową

– jeżeli zostały one uzyskane w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Podatnik nie musi ujmować wygranej w zeznaniu rocznym, ponieważ to organizator gry lub konkursu jest zobowiązany do obliczenia i pobrania odpowiedniego podatku oraz przekazania go do właściwego urzędu skarbowego. Rozliczenie dokonywane jest na formularzu PIT-8AR. Automatyzm rozliczania wynika z art. 41 ust. 4 ustawy o PIT, który nakazuje pobierać płatnikom zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych.

Ewentualna wygrana nie będzie więc w żaden sposób wpływała na przekroczenie progu podatkowego – nie ulega zsumowaniu z innymi dochodami, np. z działalności gospodarczej lub umowy o pracę.

Obowiązek zapłaty podatku dotyczy wygranych powyżej określonej wysokości. Dla niskich nagród ustawodawca przewidział zwolnienie przedmiotowe. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 6a oraz pkt 68 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są wygrane w:

• grach liczbowych, loteriach pieniężnych, grze telebingo, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, audiotekstowych i fantowych, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych nie przekracza kwoty 2 280zł;
• grach na automatach, grach w karty, kości, grach cylindrycznych oraz grach typu bingo (pieniężne lub fantowe) urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub na terenie EOG – bez względu na wysokość opodatkowania;
• konkursach i grach organizowanych i emitowanych przez środki masowego przekazu, a także konkursów z dziedziny nauki, kultury i sztuki, dziennikarstwa i sportu oraz nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 2 000 zł.

Zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy świadczeń otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalność gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.

W sytuacji, kiedy wysokość wygranej przekracza wskazane wyżej limity, opodatkowaniu podlega cała kwota, a nie jedynie nadwyżka ponad próg. Istotne jest jednak to, że wygrane nie sumują się ze sobą w trakcie roku podatkowego. Wygrywając cyklicznie niewielkie kwoty, beneficjent cały czas korzysta ze zwolnienia podatkowego.

Ważne jest również, że ze zwolnienia korzystają wyłącznie gry i konkursy wymienione w ustawie o PIT. Jeśli podatnik wygra choćby niewielką kwotę, ale w ramach gry nieobjętej dyspozycją przepisu, będzie musiał odprowadzić od niej podatek.

Opodatkowanie wygranej przedsiębiorcy

W przypadku konsumentów próg zwolnienia z opodatkowania wygranej nie budzi wątpliwości. Nieco inaczej wygląda kwestia opodatkowania przedsiębiorcy. Jeśli chodzi o zwolnienie na gruncie art. 21 ust. 1 pkt 68, każdorazowo trzeba bowiem ustalić, czy wygrana ma związek z profilem prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Jeśli więc programista prowadzący JDG wygra nagrodę w postaci klawiatury lub zestawu audio można uznać, że do wskazanej kwoty wartość nagrody będzie zwolniona z podatku. Kiedy jednak przedsiębiorca prowadzący zakład mechaniki samochodowej wygra w konkursie muzycznym zestaw płyt o wartości 3000 zł, nagroda będzie już podlegała opodatkowaniu.

Artykuł 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT nie specyfikuje czy przepis ma być kierowany wyłącznie do konsumentów, czy również do przedsiębiorców. W nowszych orzeczeniach NSA dominuje stanowisko, zgodnie z którym powołana podstawa prawna znajduje zastosowanie wyłącznie do konsumentów. Przedsiębiorca natomiast powinien rozliczyć przychód zgodnie z przyjętą przez siebie formą opodatkowania (vide: wyroki NSA z dnia 6 sierpnia 2020 r., sygn. II FSK 976/18 oraz z dnia 1 grudnia 2020 r., sygn. II FSK 1996/18). W obu wyrokach NSA wskazał, że przychód w postaci nagrody powinien być rozliczony jako pochodzący z działalności gospodarczej, a nie jako pochodzący „z innych źródeł „.

Z kolei w orzeczeniach z dnia 3 marca 20220, sygn. II FSK 773/18 oraz z dnia 1 grudnia 2015 r., sygn. II FSK 232/13 Naczelny Sąd Administracyjny podzielił zupełnie inną wykładnię przepisu, stwierdzając, że dla opodatkowania ryczałtowego nie ma znaczenia fakt prowadzenia działalności gospodarczej.

Z uwagi na wątpliwości interpretacyjne kwestie związane z organizowaniem np. konkursów firmowych warto skonsultować z doradcą podatkowym.

Opodatkowanie nagród rzeczowych a dodatkowa nagroda na poczet podatku

W sytuacji, kiedy wygraną w konkursie nie są pieniądze, ale rzeczy ruchome (np. samochód, wycieczka) podatnik musi zapłacić płatnikowi zaliczkę na podatek lub podatek zryczałtowany zgodnie z art. 41 ust. 7 ustawy o PIT.

Aby ograniczyć obowiązki podatnika organizator w ramach konkursu może przyznać obok nagrody rzeczowej dodatkową nagrodę pieniężną. Zwycięzca otrzyma jednak wyłącznie rzecz, natomiast pieniądze nie zostaną wypłacone, ponieważ organizator zaliczy ja na poczet zryczałtowanego, 10-procentowego podatku.

Przykładem może być np. wygrana mieszkania wartego 350 tysięcy złotych. Zryczałtowany podatek wyniósłby 35 tysięcy złotych (350 000 x 10%). Wysokość nagrody pieniężnej musi więc wynieść 35 tysięcy złotych, aby skompensować świadczenie publicznoprawne.

Przygotowanie regulaminu loterii lub konkursu można zlecić prawnikom, którzy przeanalizują obowiązujące przepisy oraz aktualne interpretacje podatkowe i zaprojektują zasady gry tak, aby równoważyły korzyść dla organizatora i były atrakcyjne dla uczestników.

Należy przyjrzeć się też sprzedaży rzeczy otrzymanej w ramach wygranej w konkursie, ponieważ działając pochopnie, podatnik może być zobowiązany do zapłaty podatku poprzez stworzenie źródła przychodu.

Punktem wyjścia jest art. 10 ust. 1 pkt 8 lit d ustawy o PIT, zgodnie z którym odpłatne zbycie innych rzeczy ruchomych jest źródłem przychodu, jeżeli zbycie nie następuje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i jest realizowane przed upływem 6 miesięcy od dnia, w którym następuje ich nabycie. W takie sytuacji przychodem będzie cena określona w umowie sprzedaży pomniejszona o koszty sprzedaży (np. wysyłki towaru, umieszczania ogłoszeń informacyjnych).

Aby uniknąć powstania obowiązku podatkowego, należy więc wstrzymać się ze sprzedażą wygranej przez minimum 6 miesięcy. W przypadku nieruchomości termin jest dłuższy i wynosi 5 lat. Co więcej, jeśli przychód podatnika z tytułu sprzedaży rzeczy wygranej nie przekroczy wartości rzeczy określonej na potrzeby ustalenia podatku ryczałtowego 10%, nie powstanie dochód do opodatkowania (vide: interpretacja KIS z dnia 5 maja 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.144.2020.1.JK3).

Jeżeli więc wartość nagrody wynosiła 250 tysięcy, ale sprzedano ją za 230 tysięcy, nie będzie dochodu do opodatkowania. Warto jednak mieć na względzie, że sprzedawca nie może nadmiernie zaniżać kwoty wskazanej w umowie. Urząd skarbowy, który nabierze podejrzeń co do rzetelności transakcji i uzna, że nadmiernie odbiega ona od wartości rynkowej, określa przychód w wysokości wartości rynkowej (art. 19 ust. 1 ustawy PIT).

Kamila Wasilewska