Oznaczenia geograficzne z perspektywy prawa rolnego i własności intelektualnej

Chroniona Nazwa Pochodzenia (CNP, znana też jako Protected Designation of Origin, PDO) to certyfikacja przyznawana przez Unię Europejską produktom rolnym i żywnościowym, które są wytwarzane, przetwarzane i przygotowywane na określonym terytorium geograficznym, korzystając z uznanej wiedzy lokalnej.

Jest to najbardziej rygorystyczna forma ochrony, ponieważ wszystkie etapy produkcji muszą mieć miejsce w określonym regionie. Z tego wynika, że jakość i charakterystyka produktu muszą wynikać głównie lub wyłącznie z jego miejsca pochodzenia, co obejmuje zarówno naturalne czynniki (takie jak klimat, środowisko), jak i czynniki ludzkie (takie jak metody produkcji i przetwarzania, umiejętności i tradycje).

Kluczowe dla oznaczenia CNP jest to, że wszystkie etapy produkcji muszą mieć miejsce w określonym regionie. Z tego wynika, że jakość i charakterystyka produktu muszą wynikać głównie lub wyłącznie z jego miejsca pochodzenia, co obejmuje zarówno naturalne czynniki (takie jak klimat, środowisko), jak i czynniki ludzkie (takie jak metody produkcji i przetwarzania, umiejętności i tradycje).

CNP ma na celu ochronę nazw geograficznych od nieautoryzowanego użytkowania oraz wprowadzania konsumentów w błąd. Promuje on również różnorodność produktów rolnych i żywnościowych oraz przyczynia się do rozwoju obszarów wiejskich poprzez zwiększanie dochodów rolników.

Przykładem produktów, które otrzymały certyfikat CNP, są ser Roquefort we Francji, szynka Parma z Włoch, czy oliwa z oliwek Kalamata z Grecji. W Polsce certyfikat CNP otrzymał między innymi ser Oscypek.

Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS, znana też jako Traditional Speciality Guaranteed, TSG) to certyfikacja przyznawana przez Unię Europejską produktom rolnym i żywnościowym, które są związane z tradycją lub historycznym dziedzictwem.

GTS różni się od Chronionej Nazwy Pochodzenia (CNP) i Chronionego Oznaczenia Geograficznego (COG) tym, że nie jest bezpośrednio powiązany z określonym obszarem geograficznym. Zamiast tego, skupia się na promowaniu i ochronie tradycyjnych metod produkcji i składników, a także oryginalnych cech produktów.

Aby produkt otrzymał certyfikat GTS, musi spełniać określone kryteria, w tym między innymi:

• Produkt musi być wyprodukowany z tradycyjnych składników, lub
• Produkt musi być wyprodukowany i przetworzony za pomocą tradycyjnej metody.

Przykładem produktu z certyfikatem GTS może być brytyjski Cornish pasty, włoskie Mozzarella di Bufala Campana, czy polskie kiełbasy regionalne. W Polsce przykładowo certyfikat GTS otrzymała kiełbasa jałowcowa.

Podobnie jak w przypadku CNP i COG, certyfikat GTS ma na celu ochronę produktów przed nieautoryzowanym użyciem nazwy, a także promocję różnorodności produktów rolnych i żywnościowych.

Oznaczenia geograficzne są kluczowym elementem polityki jakości żywności w Unii Europejskiej, mając na celu ochronę nazw geograficznych od nieautoryzowanego użytkowania oraz wprowadzania konsumentów w błąd. Są one również ważnym narzędziem do promowania różnorodności produktów rolnych i żywnościowych oraz przyczyniają się do rozwoju obszarów wiejskich poprzez zwiększanie dochodów rolników. Dzięki nim konsument ma gwarancję, że produkt, który kupuje, ma określoną jakość i charakterystykę, wynikającą z jego geograficznego pochodzenia lub tradycyjnej metody produkcji.

Podobnie jak w świecie mody, gdzie znak towarowy symbolizuje prestiż marki, w rolnictwie znaczenie ma oznaczenie geograficzne, które jest swoistym wyznacznikiem reputacji i jakości. W tym kontekście jednak, nie chodzi o renomę marki, ale o prestiż konkretnego miejsca lub tradycji, co ma bezpośrednie przełożenie na korzyści ekonomiczne. Oznaczenia geograficzne pełnią kluczową rolę nie tylko w ochronie kulinarnego dziedzictwa, ale również w promowaniu regionalnego rozwoju i zrównoważonego rolnictwa. Tak więc, są one nie tylko znakiem jakości, ale również ważnym narzędziem gospodarczym.

Karolina Pruchniewicz