Jak przenieść firmę z Ukrainy do Polski?

Utworzenie oddziału w Polsce

Pierwszym sposobem jest otwarcie w Polsce oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego. Mogą być tym zainteresowani szczególnie przedsiębiorcy, którzy prowadzili na Ukrainie spółki.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przez oddział rozumie się wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.

Oddział może mieć formę filii, zakładu, placówki czy ekspozytury prowadzonej w Polsce. Zostały jednak nałożone na niego pewne ograniczenia oraz obowiązki. Przede wszystkim, oddział może prowadzić działalność gospodarczą jedynie w zakresie, w jakim przedsiębiorca prowadzi działalność za granicą. Zatem jeżeli ukraińska firma świadczy np. usługi informatyczne, jej oddział również musi świadczyć tego typu usługi. Jest zatem dośc ograniczoną odpowiedzialnością dla prowadzącego i musi byc zarejestrowana w zakładzie ubezpieczeń społecznych i wykonywać działalność gospodarczą. Może jednak kożystać z usług polska agencja inwestycji, szczególnie w proces rejestracji spółki w krajowym rejestrze sądowym dla proces rozpoczęcia działalności gospodarczej w polsce. Koniecznośc uprzedniego prowadziła działalności gospodarczej nie jest wymagana.

Po drugie, oddział musi być wyodrębniony organizacyjnie, tj. być w pewnym stopniu niezależny od głównego miejsca działania przedsiębiorstwa. Oddział powinien być umocowany do samodzielnego podejmowania decyzji biznesowych (co oznacza konieczność funkcjonowania osobnego kierownictwa). Ponadto zobowiązany jest do prowadzenia odrębnej księgowości i bilansów.

Warto pamiętać, że oddział nie ma możliwości prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek, zaś prowadzona działalność stanowi jedynie część działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego – oddział nie jest odrębnym bytem prawnym.

Rejestracja oddziału

Oddział może rozpocząć działalność w Polsce dopiero po wpisaniu go do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Już na etapie tworzenia oddziału, ukraiński przedsiębiorca zobowiązany jest do ustanowienia osoby upoważnionej do reprezentowania go. Ustawa nie wskazuje specjalnych warunków, które musi spełniać ta osoba.

Rejestracja oddziału odbywa się za pośrednictwem formularza KRS-W10. Do wniosku należy dołączyć kilka elementów:

Akt założycielski, umowę, status spółki – wraz z przysięgłym tłumaczeniem na język polski;
Odpis z ukraińskiego rejestru przedsiębiorców wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski;
Uchwała o utworzeniu oddziału, podjęta przez odpowiedni organ wraz z adresem siedziby. Można też wskazać osobę upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego. W takim wypadku warto zawrzeć w uchwale zgodę tej osoby na powołanie.

Rejestrację oddziału przedsiębiorcy zagranicznego wykonuje się przez internet za pośrednictwem Portalu Rejestru Sądowego: https://prs.ms.gov.pl/. Wniosek podpisać należy profilem zaufanym ePUAP albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Opłata od wniosku o wpis wynosi 500 zł a o ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł.

Opodatkowanie oddziału

Co do zasady oddział przedsiębiorcy zagranicznego będzie stanowić tzw. zakład podatkowy w rozumieniu polsko-ukraińskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Oznacza to konieczność rejestracji oddziału dla celów podatkowych. Oddziały przedsiębiorców zagranicznych dokonują rejestracji za pomocą formularza NIP-8.

Rejestracji dla celów podatkowych należy dokonać w ciągu 21 dni od dnia wpisu oddziału przedsiębiorcy zagranicznego do KRS. Ponadto, zdaniem organów podatkowych, jeśli oddział zatrudniać będzie w Polsce pracowników, konieczna jest dodatkowa rejestracja i uzyskanie drugiego numeru NIP (formularz NIP-2). W takim wypadku rejestracja do celów podatkowych powinna nastąpić w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności.

Oddział przedsiębiorcy zagranicznego podlega w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym na tych samych zasadach, co podmiot polski. Transakcje między oddziałem a jednostką macierzystą, podlegają przepisom o cenach transferowych.

Niezależnie od rejestracji dla celów podatku dochodowego, konieczna jest także rejestracja dla celów VAT, za pomocą formularza VAT-R. Rejestracji należy dokonać przed przeprowadzeniem pierwszej czynności opodatkowanej. Warto pamiętać, że oddział nie jest osobnym podatnikiem VAT – podatnikiem jest spółka macierzysta. Faktury zatem powinny być wystawiane przez i na rzecz spółki macierzystej, a nie oddziału.

Zarejestrowanie nowej działalności gospodarczej

Ukraiński przedsiębiorca może także zarejestrować w Polsce nową działalność. Odbywa się to przez rejestrację w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dla jednoosobowej działalności gospodarczej i spółki cywilnej) albo w KRS (dla pozostałych spółek). Wspólnikiem polskiej spółki może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna z Ukrainy.

Rejestracja nowej spółki albo nowej jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) przebiega tak samo, jak dla obywatela Polski.

Rejestracji w CEIDG można dokonać przez internet na stronie biznes.gov.pl albo w urzędzie miasta/gminy. Usługę rejestracji przez internet oferują także niektóre banki. Wraz z wnioskiem o rejestrację można złożyć oświadczenie o formie opłacania podatku dochodowego oraz zarejestrować się do VAT. We wniosku warto także zawrzeć informacje i rachunkach bankowych związanych z działalnością gospodarczą – jest to ważne dla celu uzyskania zwrotów VAT (jeśli firma nie chce być zwolnienia z tego podatku) oraz wpisu rachunku na tzw. białą listę (kontrahent, który zapłaci więcej niż 15 000 zł na rachunek spoza białej listy, nie może zaliczyć tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów – może więc nie chcieć płacić za towary lub usługi, jeśli nasz rachunek nie znajduje się na liście). Należy jednak dokonać osobnej rejestracji w ZUS dla celów opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Wniosek o wpis do CEIDG jest bezpłatny.

Założenie spółki innej niż cywilna wymaga podpisania umowy lub statutu w odpowiedniej formie i złożenia wniosku o rejestrację przez Portal Rejestrów Sądowych. Najlepiej wyjaśnić ten proces na przykładzie najpopularniejszej spółki – spółki z o.o.

Utworzenie takiej spółki wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Ponadto, powołać należy zarząd spółki. Wspólnicy muszą także wnieść wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego (musi on wynosić co najmniej 5000 zł). Umowę oraz pozostałe dokumenty należy dołączyć do wniosku o rejestrację do KRS. Wniosek zgłaszany przez KRS podlega opłatom: 500 zł za wpis o 100 zł za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Po rejestracji, w ciągu 7 dni do sądu należy złożyć także oświadczenie o pokryciu kapitału początkowego (podpisane przez wspólników). Złożenie oświadczenia podlega opłacie sądowej w wysokości 40 zł. Rejestracja w KRS oznacza także rejestrację dla celów podatkowych. Jeżeli jednak pewne dane wymagają uzupełnienia, konieczne jest złożenie aktualizacji za pomocą formularza NIP-8 w terminie 21 dni od dnia wpisania spółki do KRS (lub 7 dni, jeśli spółka jest płatnikiem składek). Ponadto, w ciągu 7 dni od dnia wpisu, dane wspólników należy ująć w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.

Alternatywnie, w celu podpisania umowy spółki oraz jej rejestracji możemy skorzystać z portalu S24. W takim wypadku możliwe jest zawarcie umowy spółki poprzez skorzystanie ze wzorów umowy spółki dostępnych na tym portalu oraz rejestrację do KRS za jego pośrednictwem. Za pomocą tego systemu można utworzyć spółkę jawną, komandytową, prostą spółkę akcyjną albo spółkę z o.o. Nie jest wtedy wymagana forma aktu notarialnego.

Opłaty za taką formę rejestracji są także niższe, niż opłaty płacone przez PRS: opłata sądowa wynosi 250 zł, zaś należność za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wynosi 100 zł.

Dla celów rejestracji możliwe jest skorzystanie z usług pełnomocnika.

Opodatkowanie nowej działalności gospodarczej

Nowopowstała spółka lub jednoosobowa działalność gospodarcza będzie opodatkowana na dokładnie takich samych zasadach, co firma tworzona przez obywatela Polski. Możliwe będzie zatem korzystanie ze wszystkich ułatwień w zakresie opodatkowania, ulg czy zwolnień podatkowych.

Warto pamiętać, że zawarcie umowy spółki wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Stawka tego podatku wynosi 0,5% i płacona jest od wartości kapitału zakładowego spółki, pomniejszonej o opłaty związane z rejestracją. Podatek rozlicza spółka w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy na formularzu PCC-3.

Połączenie spółek

Założenie nowej spółki z o.o. pozwala także na połączenie spółki polskiej oraz ukraińskiej przez przejęcie, tj. poprzez przeniesienie całego majątku spółki ukraińskiej (przejmowanej) na polską spółkę przejmującą w zamian za udziały lub akcje, które spółka polska przyzna wspólnikom spółki ukraińskiej.

Zbycie udziałów w spółce z o.o. musi zostać dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, chyba że umowa spółki została zawarta w systemie S24 (wtedy sprzedaży można dokonać przez ten portal). Po zbyciu a udziałów, wspólnicy spółki ukraińskiej podlegają ujawnieniu w KRS jako udziałowcy spółki polskiej..

Nabycie udziałów w spółce polskiej

Jeśli połączenie spółek potraktować jako zbyt czasochłonny i kosztochłonny proces, rozważyć można także nabycie udziałów w spółce polskiej przez spółkę ukraińską: w takim wypadku spółka ukraińska sprawowałaby kontrolę nad spółką polską i mogła kontynuować swoją działalność w naszym kraju za jej pośrednictwem. W takim wypadku atrakcyjną opcją może być nabycie przez spółkę ukraińską udziałów w tzw. shelf-company, tj. gotowej spółce, która nie prowadzi działalności operacyjnej oraz nie zatrudnia pracowników. W takim wypadku można uniknąć procesu rejestracji nowej spółki w KRS.

Należy jednak pamiętać, że sprzedaż udziałów w spółce z o.o. wiąże się z koniecznością zgłoszenia zmian w CRBR oraz ujawnieniu nabywcy w KRS.

Opodatkowanie sprzedaży udziałów/akcji i przejęcia majątku spółki

Sprzedaż udziałów w spółce polskiej na rzecz spółki ukraińskiej lub obywateli Ukrainy podlegać będzie co do zasady opodatkowaniu w Polsce, zgodnie z art. 13 polsko-ukraińskiej konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Opodatkowanie na Ukrainie wystąpiłoby jedynie wtedy, gdyby spółka polska posiadała z jakichś powodów nieruchomości na terenie tego państwa i stanowiły one ponad 50% wartości majątku tej spółki.

Sprzedaż udziałów czy akcji nie podlega VAT. Nabywca udziałów jest jednak zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 1% podstawy opodatkowania (1% od wartości rynkowej udziałów). Te same przepisy stosuje się w przypadku zbycia akcji.

Co do zasady połączenie spółek przez przejęcie jest neutralne z punktu widzenia CIT: spółka przejmująca nie wykaże zatem przychodu – chyba że przejęcie dokonywane jest bez uzasadnienia ekonomicznego. Transakcja nie będzie podlegać też VAT, gdyż podatek ten nie obejmuje transakcji nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Co więcej, jeżeli połączenie dotyczy dwóch spółek kapitałowych, nie wystąpi także obowiązek zapłaty PCC – art. 2 pkt 6 lit. a ustawy o PCC wskazuje wprost, że opodatkowaniu nie podlegają umowy spółki związane z łączeniem spółek kapitałowych, a także zmiany takich umów.

Istotne jednak w przypadku połączenia spółek jest to, że przemieszczenie składników majątku z Ukrainy do Polski po połączeniu stanowić będzie import towarów, co może rodzić obowiązki z zakresu prawa celnego oraz VAT.

Podsumowanie

Obywatele ukraińscy mają kilka dróg na przeniesienie swojego biznesu do Polski. Wiele spraw można załatwić przez internet i nie wydają się skomplikowane, jednak biorąc pod uwagę potencjalne problemy podatkowe i ewentualne kruczki prawne, barierę językową czy dużą wartość transakcji, warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika, który może działać jako doradca lub pełnomocnik w takiej sprawie.

Marcin Staniszewski

Pytania i odpowiedzi

W jakiej formie mogę przenieść firmę z Ukrainy do Polski?

W celu przeniesienia firmy z Ukrainy do Polski, można utworzyć w naszym kraju oddział, stworzyć nową firmę albo dokonać połączenia spółki polskiej ze spółką ukraińską czy też przez nabycie udziałów w spółce polskiej spółkę ukraińską.

Jak opodatkowany jest oddział spółki ukraińskiej?

Oddział taki jest co do zasady opodatkowany na podstawie polskich przepisów o podatku dochodowym. Jednocześnie transakcje na linii oddział-centrala podlegają przepisom o cenach transferowych.