Postępowanie sanacyjne jest najdalej idącym procesem restrukturyzacyjnym, którego podstawowym celem jest uniknięcie przez dłużnika upadłości. Realizując plan sanacji, dłużnik ma szansę przeprowadzenia reorganizacji finansowej i zaproponowania planu spłaty zobowiązań w taki sposób, aby zminimalizować straty wierzycieli. Jednym z kluczowym elementów wpływających na rolę wierzyciela jest umiejętne korzystanie z mechanizmów udziału w procesie restrukturyzacji. Wierzyciele najczęściej mają możliwość współtworzenia planu sanacji lub układu, co pozwala na uwzględnienie ich interesów. Podejmowane przez nich decyzje są bardzo istotne, bowiem wpływają na skuteczność procesu oraz zaspokojenie ich roszczeń.
Kiedy zdecydować się na postępowanie sanacyjne?
Postępowanie sanacyjne jest trybem restrukturyzacji dedykowanym najtrudniejszym przypadkom. Co za tym idzie – należy decydować się na nie, tylko jeśli inne formy będą niewystarczające. Co do zasady trwa ono najdłużej oraz wiąże się z większymi kosztami. W jego trakcie dłużnik traci zarząd nad przedsiębiorstwem na rzecz zarządcy.
Sanacja przewiduje najdalej idącą ochronę przeciwegzekucyjną dłużnika. Głównym czynnikiem, który powinien skłonić przedsiębiorstwo do rozważenia postępowania sanacyjnego jest zagrożenie niewypłacalnością lub utratą płynności finansowej jesli chodzi o wykonywania zobowiązań postępowań restrukturyzacyjnych. Z sanacji można skorzystać także, gdy przedsiębiorstwo boryka się z trudnościami przez dłuższy czas, a tradycyjne metody poprawy sytuacji okazują się niewystarczające. Ciągłe problemy finansowe bowiem mogą prowadzić do dalszego pogorszenia kondycji i utraty wartości majątku czemu zapobiega otwarciu postępowania sanacyjnego majątku dłużnika wchodzącego np do spółki.
Cele postępowania sanacyjnego
Ochrona przedsiębiorstwa
Ochrona przedsiębiorstwa przed zagrożeniem upadłością lub likwidacją jest jednym z kluczowych celów postępowania sanacyjnego. Poprzez zawieszenie egzekucji komorniczych, ograniczenie prowadzenia działań windykacyjnych i zapewnienie stabilności finansowej, postępowanie to tworzy warunki umożliwiające przedsiębiorstwu przetrwanie trudnych chwil. Nie chodzi o samo ocalenie miejsc pracy, ale także utrzymanie zdolności produkcyjnych i zachowanie wartości majątku przedsiębiorstwa.
Zabezpieczenie interesów wierzycieli
Cel ten osiąga się poprzez uczestnictwo w negocjacjach dotyczących planu sanacji lub układu. Tworzenie planu spłat, który jest akceptowalny dla wierzycieli, ma zminimalizować ich straty oraz zapewnić, że uzyskają choć część swoich wierzytelności. Postępowanie to stwarza więc istotne szanse na wyważone zaspokojenie roszczeń wierzycieli.
Etapy postępowania sanacyjnego
Otwarcie
Procedurę otwarcia postępowania sanacyjnego inicjuje dłużnik, który znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i nie jest w stanie spłacać swoich zobowiązań w terminie. Może zająć się tym także kurator lub wierzyciel. Wierzyciel może wnioskować o otwarcie jedynie wtedy, gdy dłużnik jest całkowicie niewypłacalny. Wniosek powinien zawierać wszystkie istotne dane dotyczące dłużnika (dane identyfikacyjne, adresy, NIP/KRS, a także informacje o organach zarządzających). Dołączyć należy także wykaz wierzytelności i zobowiązań, a także udokumentować trudną sytuację finansową np. za pomocą bilansów, czy sprawozdań finansowych.
Jeśli sąd uzna, że dłużnik znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i istnieje realna szansa na osiągnięcie celów postępowania – podejmuje decyzję o otwarciu. Może także wyznaczyć zarządcę sądowego, który będzie odpowiedzialny za rozporządzanie majątkiem dłużnika podczas procesu sanacji.
Wierzyciele odgrywają istotną rolę na etapie otwarcia, ponieważ ich interesy powinny zostać uwzględnione przy ocenie warunków otwarcia oraz w trakcie dalszych etapów postępowania sanacyjnego. Zobowiązani są więc do zgłoszenia swoich wierzytelności do sądu w wyznaczonym terminie, które będą weryfikowane przez zarządcę sądowego. Jest to bardzo istotny proces, ponieważ to na podstawie zgłoszonych i zweryfikowanych wierzytelności sąd będzie dokonywał dalszych decyzji dotyczących planu sanacyjnego (skutki otwarcia postępowania sanacyjnego i sporządzenie spisu wierzytelności z dniem otwarcia postępowania na majątku dłużnika jeśli chodzi o prawo restrukturyzacyjne i zgromadzenie wierzycieli).
Układ, czy plan restrukturyzacyjny?
Jednym z kluczowych wyborów, jakie dłużnik musi podjąć wraz ze swoim zarządcą, jest decyzja o wyborze między układem, a planem restrukturyzacyjnym. Oba te narzędzia mają na celu przeciwdziałanie trudnościom finansowym i umożliwienie odzyskania płynności. Różnią się jednak pewnymi czynnikami.
Układ
Układ jest dobrowolną umową zawieraną między dłużnikiem, a jego wierzycielami, której celem jest zmiana warunków spłaty zobowiązań wierzycielskich oraz uregulowanie relacji między stronami. Może obejmować różnorodne aspekty, takie jak przedłużenie terminów płatności, obniżenie odsetek, konwersję długu na udziały lub inne formy restrukturyzacji zadłużenia.
Proces przygotowania układu wychodzi z inicjatywy dłużnika, który proponuje nowe warunki spłaty zobowiązań. Wierzyciele po zapoznaniu się z propozycją podejmują decyzję. Jeśli większość wierzycieli (pod względem liczby, jak i wysokości wierzytelności) wyrazi zgodę na układ, zostaje on przedstawiony sądowi do zatwierdzenia.
Plan
Plan restrukturyzacyjny natomiast, w przeciwieństwie do układu jest dokumentem przygotowanym przez zarządcę sądowego. Określa konkretne środki i działania, które musi podjąć dłużnik. Może obejmować restrukturyzację operacyjną, finansową oraz organizacyjną, a także zawierać kalendarz działań i cele, które dłużnik musi osiągnąć. Sporządzony plan jest przedstawiany wierzycielom oraz sądowi. Wierzyciele mają prawo wyrazić opinie na jego temat, a sąd ocenia realność i odpowiedniość. Jeśli jest zatwierdzony przez sąd – staje się obligatoryjnym programem działań, które dłużnik musi realizować w celu naprawy sytuacji finansowej.
Co wybrać?
Układ daje dłużnikowi pewną elastyczność w kształtowaniu warunków, jednak wymaga zgody większości wierzycieli. Plan restrukturyzacyjny natomiast jest narzucany przez zarządcę sądowego. Układ może dawać wierzycielom większą kontrolę nad procesem restrukturyzacji, ponieważ mają oni decydujący głos w jego akceptacji. Plan bywa z kolei rygorystyczny wobec dłużnika. Może także nie uwzględniać w pełni różnorodnych potrzeb i oczekiwań poszczególnych wierzycieli.
W niektórych przypadkach więc plan może być bardziej korzystny, gdyż zapewnia ścisłą kontrolę nad realizacją działań restrukturyzacyjnych. W innych sytuacjach układ może umożliwić większą elastyczność i dostosowanie do zróżnicowanych potrzeb stron.
Negocjacje z wierzycielami
Negocjacje z wierzycielami mają prowadzić do konsensusu w kwestii warunków układu lub planu restrukturyzacyjnego. W ich trakcie dłużnik oraz jego przedstawiciele współpracują z wierzycielami w celu uzgodnienia zmian w warunkach. Przed rozpoczęciem negocjacji dłużnik oraz jego doradcy przeprowadzają dogłębną analizę sytuacji finansowej. Oceniają długi, aktywa, pasywa oraz zdolność do generowania przyszłych dochodów. Analiza ta stanowi podstawę do wypracowania realistycznej propozycji restrukturyzacji. Następnie wierzycielom przedstawia się propozycje zmian w warunkach spłaty zobowiązań. Mogą dotyczyć przedłużenia terminów płatności, obniżenia odsetek lub umorzenia części długu. Propozycje powinny być poparte analizą finansową, aby wierzyciele mieli pewność, że są realistyczne i przyczynią się do naprawy sytuacji dłużnika.
Wierzyciele, biorąc pod uwagę swoje interesy oraz wysokość wierzytelności oceniają przedstawione propozycje. Wskazują, czy zmiany są akceptowalne i zgodne z ich oczekiwaniami. Wierzyciele, których zgoda jest niezbędna do zatwierdzenia układu, mają możliwość zgłaszania poprawek oraz modyfikacji przedstawionych propozycji. Negocjacje co do zasady wymagają ustępstw obu stron.
Zatwierdzenie układu lub planu
Proces zatwierdzenia układu lub planu w postępowaniu sanacyjnym jest etapem, który umożliwia prawnie wiążące wdrożenie uzgodnionych działań restrukturyzacyjnych. Orzeczenie o zatwierdzeniu oznacza, że projekt jest zgodny z prawem i może zostać wdrożony. Układ lub plan staje się wiążący dla wszystkich stron postępowania sanacyjnego. Dłużnik jest zobowiązany do konsekwentnej realizacji działań i zmian, a zarządcy sądowemu przypada nadzorowanie wdrażania oraz monitorowanie postępu.
W niektórych przypadkach strony mają prawo do odwołania się od orzeczenia. To otwiera drogę do rewizji i możliwych zmian w dokumencie. Podstawowym powodem do odwołania jest dowód, że decyzja sądu naruszyła obowiązujące przepisy. Również błąd w ustaleniach faktycznych jest do tego przesłanką. Decyzja sądu w sprawie odwołania jest ostateczna i nie podlega dalszemu odwołaniu.
Konsekwencje niewykonania planu
Jeśli dłużnik nie spełnia warunków uzgodnionych w układzie lub planie, wierzyciele mogą wystąpić do sądu o unieważnienie zatwierdzonej decyzji. Skutkuje ono powrotem do pierwotnej sytuacji dłużnika. W takich przypadkach wierzyciele mają prawo wystąpić o sądową egzekucję długu.
Narzędzia przydatne w wykonywaniu sanacji
Harmonogram spłat
Realizacja układu lub planu często obejmuje spłatę długów w nowych warunkach takich jak obniżone odsetki, przedłużone terminy płatności, czy umorzenie części długu.
Konwersja długu na kapitał
Dłużnik, jeśli tak ustalono, może przeprowadzić konwersję części zadłużenia na akcje lub udziały.
Redukcja kosztów
Dłużnik w jej ramach może zobowiązać się do dokonania cięć w kosztach osobowych, zmniejszenia wydatków na produkcję, czy też zoptymalizowania procesów biznesowych.
Zmiana strategii biznesowej
Aby poprawić sytuację przedsiębiorstwa, często wprowadza się zmiany w strategii biznesowej. Mogą obejmować zmianę rynków docelowych, produktów czy modelu działania, w celu osiągnięcia większej efektywności i konkurencyjności.
Rola zarządcy sądowego
Zarządca sądowy, który nadzoruje proces restrukturyzacji, ma za zadanie monitorować i zapewniać odpowiednią realizację działań przewidzianych w układzie lub planie. Dłużnik powinien regularnie raportować zarządcy oraz jego wierzycielom postępy w procesie. Również wierzyciele, dla dobra swojego interesu powinni monitorować postępy w realizacji.
Zamknięcie postępowania
Zamknięcie jest finalnym aktem w procesie restrukturyzacji. Przed zamknięciem zarządca sądowy lub sąd dokonują oceny, czy układ lub plan został w pełni zrealizowany. Nie chodzi tylko o spłatę zobowiązań, ale także o wykonanie wszelkich wyznaczonych działań oraz osiągnięcie celów. Często procedura zamknięcia wymaga uzyskania zgody wierzycieli na to zakończenie. Może obejmować uzyskanie akceptacji większości wierzycieli lub spełnienie innych warunków.
Kończąc postępowanie, sąd wydaje orzeczenie oficjalnie zamykające sprawę. Stwierdza, że dłużnik spełnił swoje zobowiązania. Dłużnik od tego momentu może wreszcie działać bez ograniczeń wynikających z procesu sanacyjnego. Zamknięcie oznacza także, że wierzyciele są zaspokojeni i tracą dotychczasowe roszczenia wobec dłużnika.
Pytania i odpowiedzi
-
Bywają przypadki, w których przeprowadzenie postępowania sanacyjnego jest niecelowe. Wówczas wierzyciel może wystosować sprzeciw powołując się na:
- Wątpliwości co do upadłości – wierzyciel musi udowodnić, że dłużnik jest zdolny do regulowania zobowiązań;
- Brak korzyści dla wierzycieli – gdy otwarcie postępowania sanacyjnego nie przyniesie im rzeczywistych korzyści, a jedynie wydłuży proces;
- Naruszenie przepisów – jeśli procedury otwarcia postępowania nie zostały przeprowadzone zgodnie z prawem.
Zaufali nam:
