Koncentracja przedsiębiorstw – na czym polega, kiedy należy zgłosić oraz jak wygląda procedura

Koncentracji mogą dokonywać różni przedsiębiorcy – zarówno Ci, stanowiący dla siebie wzajemną konkurencję, jak i działający na zupełnie innych rynkach, będących z innych branż lub świadczących różne usługi.

Koncentracja horyzontalna

Dokonywana przez przedsiębiorców, którzy dotychczas byli swoimi konkurentami. Są to więc podmioty pochodzące z tego samego rynku właściwego.

Ten rodzaj koncentracji jest kontrolowany najwnikliwiej, gdyż stwarza największe zagrożenie, spośród wszystkich jej typów.

Koncentracja wertykalna

Biorą w niej udział przedsiębiorcy działający na różnych szczeblach obrotu gospodarczego.

Koncentracja konglomeratowa

Dokonywana jest przez przedsiębiorców o odrębnych profilach działalności, którzy działają na różnych rynkach właściwych, a więc niebędącymi swoimi konkurentami.

Zgodnie z ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów istnieją przesłanki zwalniające z przeprowadzania procedury zgłoszenia zamiaru koncentracji. Mówi o tym art. 14 ustawy:

Obowiązkowi zgłoszenia zamiaru koncentracji przedsiębiorca nie podlega, jeżeli:

• obrót przedsiębiorcy przejmowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przekroczył w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających przejęcie równowartości 10 000 000 euro;

• obrót żadnego z przedsiębiorstw, zamierzających dokonać fuzji lub utworzenia wspólnego przedsiębiorstwa na terytorium RP nie przekroczył w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro;
• polega ona (koncentracja) na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów, w celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia lub objęcia;
• polega ona na czasowym nabyciu lub objęciu przez przedsiębiorcę akcji, lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży;
• następuje ona w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę lub nabywający część mienia jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego lub którego część mienia jest nabywana;
• koncentracja dotyczy przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Prezes Urzędu może w sprawie koncentracji przedsiębiorców wydać decyzję im przychylną – tzn. zgodzić się na jej dokonanie lub przeciwnie – wydać decyzję zakazującą koncentracji. Istnieje również możliwość otrzymania zgody dopiero po uprzednim spełnieniu dodatkowych warunków.

Art. 18 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wskazuje, iż w sytuacji, kiedy dokonanie koncentracji nie będzie miało wpływu na istotne ograniczenie konkurencji na rynku (szczególnie poprzez powstanie albo umocnienie pozycji dominującej) Prezes UOKiK, w drodze decyzji, wydaje na nią zgodę. W przeciwnym wypadku – wobec art. 20 ust. 1 ustawy – decyduje o zakazie dokonania koncentracji.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy Prezes Urzędu może wyrazić zgodę na dokonanie koncentracji, ale dopiero po spełnieniu określonych warunków. Według brzmienia art. 19 ust. 2 ustawy może on nałożyć obowiązek na przedsiębiorców, planujących dokonać koncentracji lub przyjąć ich zobowiązanie, w szczególności do:

1. zbycia całości lub części majątku jednego albo kilku przedsiębiorców;
2. wyzbycia się kontroli nad określonym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami, w szczególności poprzez zbycie określonego pakietu akcji lub udziałów, albo odwołania z funkcji członka organu zarządzającego lub nadzorczego jednego, lub kilku przedsiębiorców;
3. udzielenia licencji praw wyłącznych konkurentowi – określając w decyzji termin spełnienia warunków.

W wydanej decyzji Prezes UOKiK nakłada obowiązek informowania o realizacji powyższych warunków, w wyznaczonym przez niego terminie.

W myśl art. 20 ust. 1, jeżeli konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, szczególnie poprzez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku, to Prezes UOKiK, w drodze decyzji, zakaże przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom dokonania koncentracji.

Wyjątki

Wyjątkowo, Prezes Urzędu może wyrazić zgodę na koncentrację, nawet pomimo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku, jeżeli takowe odstąpienie od zakazu jest uzasadnione. Przesłankami, uzasadniającymi wydanie zgody mogą być:

1. przyczynienie się do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego;
2. wywarcie pozytywnego wpływu na gospodarkę narodową.

Decyzje dotyczące zamiaru koncentracji – zezwalające lub warunkowo zezwalające na jej dokonanie – wygasają, jeśli w terminie 2 lat takowa koncentracja nie doszła do skutku. Natomiast w przypadku złożenia przez zainteresowaną stronę stosownego wniosku (nie później niż 30 dni przed upływem wspomnianego terminu), Prezes UOKiK może, w drodze postanowienia, przedłużyć ten termin o kolejny rok. W tej sytuacji jednak przedsiębiorca jest zobligowany do wykazania, że nie nastąpiła zmiana okoliczności, w wyniku której koncentracja może spowodować istotne ograniczenie konkurencji na rynku.

W przypadku wydania postanowienia o odmowie przedłużenia terminu, przedsiębiorca musi ponownie ubiegać się o zgodę na dokonanie koncentracji, poprzez zgłoszenie swojego zamiaru do Prezesa Urzędu.