Filip Nowaczyk
|
12 lipca 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 15 grudnia, 2023 o 13:26 | Czas na przeczytanie: 5 minut

Frankowicze, którzy w sporach z bankiem powołali się na nieważność umowy kredytu coraz częściej są pozywani przez swoich kredytodawców. Banki uznają, że skoro kredytobiorca twierdzi, że umowa jest nieważna, to w sposób bezumowny korzystał przez pewien czas z kapitału należącego do banku. Za to zaś udzielającemu kredytu należy się wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o nienależnym świadczeniu (tzw. ,,Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału”). Niemiła niespodzianka w postaci pozwu spotyka w praktyce nie tylko osoby, które uzyskały już korzystne dla siebie orzeczenie sądu, ale też osoby, które dopiero wystąpiły z takim wnioskiem, czy paradoksalnie banki, w trwających jeszcze procesach, potwierdzają nieważność zawartych umów.

Filip Nowaczyk
APLIKANT RADCOWSKI
Specjalizacja: Sprawy sporne i sądowe. Windykacja polubowna i sądowa.
Więcej artykułów tego autora

Oczekiwanie na wyrok TSUE

Warto nadmienić, że problem jest na tyle poważny, że stał się przedmiotem postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, do którego Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia skierował pytanie prejudycjalne (sygn. sprawy C-520/21). Według sądu (wspartego przez Rzecznika Praw Obywatelskich) działanie banków może być bowiem niezgodne z Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich: umowy frankowe są unieważniane ze względu na stosowanie przez banki niedozwolonych klauzul umownych. Banki nie powinny zatem domagać się rekompensaty od frankowiczów.

Takie stanowisko zajął zresztą w kontekście tej sprawy Rzecznik Generalny Anthony Collins: jego zdaniem przepisy dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie wykładni, zgodnie z którą w przypadku uznania, iż umowa kredytu zawarta przez konsumenta i bank jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, bank oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych na podstawie tej umowy oraz zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, może w następstwie takiego uznania domagać się od konsumenta także dodatkowych świadczeń. Istnieje zatem duże prawdopodobieństwo, że TSUE ukróci praktykę banków.

Stanowisko polskich sądów

Polskie sądy nie czekają jednak na stanowisko TSUE i we własnym zakresie rozstrzygają podobne sprawy. Co istotne – linia orzecznicza jest zdecydowanie korzystna dla frankowiczów.

Sądy bardzo często wskazują, że tego typu roszczenie banku nie znajduje żadnego oparcia w przepisach. Przytoczyć tutaj można przykładowo wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 31 sierpnia 2022 roku (sygn. akt XII C 1354/20), w którym sąd wskazał, że nie ma podstaw do żądania od kredytobiorcy tzw. „wynagrodzenia za korzystanie z kapitału” w jakiejkolwiek wysokości. Taka konstrukcja prawna jest nieznana polskiej ustawie, która wyczerpująco wskazuje, jakie wzajemne roszczenia posiadają strony stosunku prawnego po ustaleniu jego nieważności (odpadnięciu podstawy świadczenia), z tytułu nienależnego świadczenia (art. 406 Kodeksu Cywilnego i nast.). Jak stwierdził sąd, roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału nie ma oparcia w normach prawa materialnego. Pogląd ten podzieliły też inne sądy: m. in. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 09 lipca 2020 (sygn. akt XXV C 1050/18) czy Sąd Okręgowy w Suwałkach w wyroku z dnia 10 lutego 2022 r. (sygn. akt I C 843/20).

Istotne uwagi na ten temat zawarte są także w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 kwietnia 2022 r. (sygn. akt I ACa 545/21). Według sądu, domaganie się przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kredytu w przypadku unieważnienia umowy kredytowej stoi w sprzeczności z odstraszającym wobec banków charakterem postanowień dyrektywy 13/93. Z regulacji tej wynika, że to przedsiębiorca stosujący w umowach niedozwolone klauzule ponosi ryzyko związane z ich wyeliminowaniem i musi się wystrzegać takich zapisów. Gdyby uznać, że bankowi należy się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału przez kredytobiorcę, choć nieważność zawartej umowy wynika z działania banku, bo to bank wzorce umów przygotował, doszłoby do sytuacji, w której bankowi opłacałoby się zawierać umowy niezgodne z prawem, bo zawsze by zarabiał.

W takim ujęciu bank zarabiałby albo poprzez stosowanie klauzul niedozwolonych, albo otrzymałby wynagrodzenie -gdyby umowa została unieważniona, kredytobiorca w żadnej z tych sytuacji nie byłby chroniony. Podobne stanowisko zajął m.in. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 05 lutego 2020 r. (sygn. akt XXV C 1669/16), a Sąd Apelacyjny w Szczecinie uznał wręcz, że akceptacja takiego roszczenia prowadziłaby do bezpodstawnego wzbogacenia, ale po stronie banku (wyrok z dnia 28 października 2021 r., sygn. akt I ACa 244/21).

Dalsze argumenty przeciwko pozywającym frankowiczów bankom wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 20 lutego 2020 r. (sygn. akt I ACa 635/19). Sąd ten stwierdził, że uwzględnienie roszczeń banku prowadziłoby de facto do reaktywacji nieważnej umowy w zakresie odsetek. Taka sytuacja byłaby sprzeczna z sankcją zaniechania stosowania nieuczciwego warunku i brakiem prawa do uzyskiwania z tego tytułu korzyści.

Jak zatem jasno wyraził skutki unieważnienia Sąd Okręgowy w Krakowie: w sytuacji unieważnienia umowy kredytobiorca nie musi oddawać bankowi więcej niż kwota pożyczonego kapitału (wyrok z dnia 16 marca 2021 r., sygn. akt I C 786/20). Zatem roszczenie o zwrot wynagrodzenia o bezumowne korzystanie z kapitału nie jest zasadne.

Podsumowanie

Jak widać, w sporach z bankami polskie sądy zdecydowanie stają po stronie frankowiczów. Jest to dobra wiadomość dla kredytobiorców. Jednak na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy przed TSUE przyjdzie jeszcze poczekać: stanowisko rzecznika generalnego oraz jednolita wykładnia sądów dają jednak pewne powody do optymizmu.

Filip Nowaczyk

Pytania i odpowiedzi

Polskie sądy jednolicie prezentują stanowisko, zgodnie z którym banki nie mają prawa domagać się takiego wynagrodzenia: nie znajduje ono oparcia w przepisach prawa i naruszałoby przepisy Dyrektywy Rady 93/13/EWG. Banki nie mogą odnosić korzyści z tytułu umowy unieważnionej ze względu na zastosowanie niedozwolonej klauzuli umownej.

Roszczenia banków o tego typu wynagrodzenia są oparte na bardzo wątpliwych podstawach i z wysokim prawdopodobieństwem, bank mógłby przegrać taką sprawę w sądzie. Warto się zatem bronić i przygotować na postępowanie przed polskim sądem. Być może niedługo praktyka banków zostanie ukrócona przez wyrok TSUE.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

Spis treści

    Imię i nazwisko
    Email lub telefon kontaktowy
    Twoja wiadomość
    Dane podane w formularzu będą przetwarzane przez Kancelarię Prawną RPMS z siedzibą w Poznaniu, w celu realizacji zgłoszenia oraz według zasad zawartych w Polityce Prywatności.

    Pozostałe Artykuły

    Umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych
    2 maja 2024
    Umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych

    Na jakiej podstawie zawierana jest umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych? Sektor usług telekomunikacyjnych jest regulowany...

    Więcej
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych
    30 kwietnia 2024
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

    Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

    Więcej
    Roszczenie komandytariusza o wypłatę zysku – o czym należy pamiętać?
    29 kwietnia 2024
    Roszczenie komandytariusza o wypłatę zysku – o czym należy pamiętać?

    Jakie są zasady obliczania i dzielenia zysku w sp.k.? Cechą wspólną dla komplementariusza i komandytariusza...

    Więcej
    Zakaz konkurencji w umowach transportowych
    26 kwietnia 2024
    Zakaz konkurencji w umowach transportowych

    Czy wprowadzenie zakazu konkurencji do umowy jest dopuszczalne? Klauzule lub umowy przewidujące zakaz prowadzenia działalności...

    Więcej
    Analiza przedwdrożeniowa – aspekty formalne i praktyczne
    25 kwietnia 2024
    Analiza przedwdrożeniowa – aspekty formalne i praktyczne

    Na czym polega analiza przedwdrożeniowa? Analiza przedwdrożeniowa jest zespołem czynności, polegających na ustaleniu wymagań przedsiębiorstwa...

    Więcej
    E-sport na tle obowiązującego prawa
    24 kwietnia 2024
    E-sport na tle obowiązującego prawa

    Czy sport elektroniczny jest de facto sportem? Nazwa e-sport jest skrótem od sformułowania sport elektroniczny....

    Więcej
    Wpływ postępowań restrukturyzacyjnych na toczące się postępowania sądowe i egzekucyjne
    23 kwietnia 2024
    Wpływ postępowań restrukturyzacyjnych na toczące się postępowania sądowe i egzekucyjne

    Jakie są zasady windykacji w przypadku niewypłacalności dłużnika? Zazwyczaj wierzyciel dowiaduje się o niewypłacalności dłużnika...

    Więcej
    E – voting w spółkach
    22 kwietnia 2024
    E – voting w spółkach

    Czym jest e – voting? Kodeks spółek handlowych nie posługuje się wprost pojęciem e –...

    Więcej
    Czym jest wrogie przejęcie i jak bronić się przed hostile takeover?
    19 kwietnia 2024
    Czym jest wrogie przejęcie i jak bronić się przed hostile takeover?

    Na czym polega wrogie przejęcie? Pojęcie przejęcia jest używane w prawie handlowym na określenie procesu...

    Więcej
    Wprowadzanie produktów na inne rynki UE a BDO, czyli międzynarodowy e-commerce i opakowania (na przykładzie Włoch i Niemiec)
    18 kwietnia 2024
    Wprowadzanie produktów na inne rynki UE a BDO, czyli międzynarodowy e-commerce i opakowania (na przykładzie Włoch i Niemiec)

    Systemy zbliżone do BDO Podobne regulacje nie są jedynie domeną Polski – wynikają one z...

    Więcej
    Praca na kilka „etatów” na B2B w IT
    18 kwietnia 2024
    Praca na kilka „etatów” na B2B w IT

    Czym charakteryzuje się praca w IT w modelu B2B? Według doniesień płynących z dużych korporacji...

    Więcej
    Odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu w transporcie. Kto ją ponosi?
    17 kwietnia 2024
    Odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu w transporcie. Kto ją ponosi?

    Gdzie została uregulowana odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu transportowego? Przeładowanie ciężarówek zdarza się zarówno w transporcie...

    Więcej
    Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?
    16 kwietnia 2024
    Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?

    Czy umowa zlecenie pomaga „ukryć się” przed komornikiem? Wbrew temu, co może się wydawać, umowa...

    Więcej
    Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?
    15 kwietnia 2024
    Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?

    Na kim ciąży obowiązek “metkowania” odzieży? Metka odzieżowa jest podstawowym źródłem informacji o odzieży, którą...

    Więcej
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych
    12 kwietnia 2024
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

    Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

    Więcej
    Umowa na stworzenie systemu ERP
    11 kwietnia 2024
    Umowa na stworzenie systemu ERP

    Kiedy warto wdrożyć oprogramowanie ERP w firmie? Na wdrożenie ERP zazwyczaj decydują się firmy, które...

    Więcej
    Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?
    10 kwietnia 2024
    Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?

    Jak działają smart contracts? Inteligentne kontrakty wykorzystują kod źródłowy do automatycznego wyegzekwowania określonych praw lub...

    Więcej
    Likwidacja spółki – podstawowe informacje
    9 kwietnia 2024
    Likwidacja spółki – podstawowe informacje

    Na czym polega likwidacja spółki? Likwidacja spółki zmierza do zakończenia bieżącej działalności gospodarczej i wykreślenie...

    Więcej
    Deepfake w świetle AI Act
    9 kwietnia 2024
    Deepfake w świetle AI Act

    Czym jest deepfake? Mianem deepfake’a określa się manipulację obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku powstałą...

    Więcej
    AI ACT – najważniejsze informacje
    8 kwietnia 2024
    AI ACT – najważniejsze informacje

    Gdzie wykorzystywana jest sztuczna inteligencja? Choć sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) może kojarzyć się...

    Więcej
    Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS
    8 kwietnia 2024
    Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS

    Kto i dlaczego korzysta z usług chmurowych? Usługi wykorzystujące chmury obliczeniowe pozwalają na dostęp do...

    Więcej
    Umowa wdrożeniowa na algorytm AI
    7 kwietnia 2024
    Umowa wdrożeniowa na algorytm AI

    Jaki model aplikacji projektuje dostawca? Na wstępie należy zaznaczyć, że umowy wdrożeniowe mają charakter kontraktów...

    Więcej
    Usługa inicjowania płatności (PISP)
    5 kwietnia 2024
    Usługa inicjowania płatności (PISP)

    Usługa inicjowania płatności Payment Initiation Service polega na zainicjowaniu przez podmiot uprawniony do świadczenia tej...

    Więcej
    Jak założyć fundację?
    4 kwietnia 2024
    Jak założyć fundację?

    Założenie fundacji – korzyści Korzyści finansowe Fundacja ma możliwość finansowania działań poprzez różnego rodzaju dotacje,...

    Więcej
    Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?
    3 kwietnia 2024
    Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?

    Dlaczego strony decydują się na B2B? Samozatrudnienie może okazać się wygodną formą współpracy dla obu...

    Więcej
    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu
    2 kwietnia 2024
    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu

    Pozycja członków zarządu a przepisy ordynacji podatkowej Już na wstępie należy zauważyć, że pozycja członków...

    Więcej
    Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?
    29 marca 2024
    Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?

    Kiedy spółka musi zgłosić wniosek o upadłość? W pierwszej kolejności warto przypomnieć, kiedy zarząd spółki...

    Więcej
    Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce
    28 marca 2024
    Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce

    Oddział a przedstawicielstwo - różnice Oba te sposoby pozwalają bowiem, przynajmniej w pewnym zakresie, rozszerzyć...

    Więcej
    Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML
    27 marca 2024
    Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML

    Czym są procedury KYC i jak wiążą się z AML? Procedury KYC to szereg czynności...

    Więcej
    Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.
    26 marca 2024
    Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.

    Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym...

    Więcej