Kiedy należy wszcząć postępowanie restrukturyzacyjne?

Podstawowym celem restrukturyzacji jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika poprzez zawarcie układu z wierzycielami, a także – w przypadku postępowania sanacyjnego – poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych. Przesłanki wszczęcia restrukturyzacji zostały wprawdzie wymienione w ustawie prawo restrukturyzacyjne, ale aby je poprawnie zidentyfikować, należy też sięgnąć do prawa upadłościowego.

Zgodnie z art. 6 prawa restrukturyzacyjnego postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone względem dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego natomiast za niewypłacalnego uważa się dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemanie w tym zakresie zachodzi, jeżeli opóźnieniu w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące.

W stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych (np. spółek osobowych) niewypłacalność stwierdza się również w sytuacji, kiedy zobowiązania pieniężne podmiotu przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez czas dłuższy niż 24 miesiące. Domniemanie w tym zakresie wprowadza art. 11 ust. 5 prawa upadłościowego, który zakłada taki stan, kiedy bilans zobowiązań z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych przekracza wartość aktywów przez minimum 24 miesiące.

Z kolei stan zagrożenia niewypłacalnością zgodnie z art. 6 ust. 3 prawa restrukturyzacyjnego zachodzi, kiedy sytuacja ekonomiczna dłużnika wskazuje, że w niedługim czasie może on stać się niewypłacalny. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że dłużnik nie ma możliwości złożenia wniosku upadłościowego antycypacyjnie – stan niewypłacalności musi już zaistnieć. W przypadku restrukturyzacji taka możliwość istnieje, choć w doktrynie brakuje jednolitego stanowiska, w jaki sposób należy interpretować stan zagrożenia.

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań, przy czym każde z nich jest przeznaczone do obsługi innego rodzaju stanów faktycznych, o zmiennym stopniu skomplikowania, a także ograniczone odmiennymi przesłankami. Przesłanki szczególne zostały wymienione w art. 3 ust. 3 do 6 prawa restrukturyzacyjnego.

• Postępowanie o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu wyróżnia się najmniejszym stopniem formalizmu, a aktywność sądu sprowadza się do zatwierdzenia układu. Głosy wierzycieli zbierane są samodzielnie przez dłużnika, którego sytuacja majątkowa nie może być nadmiernie skomplikowana.

To postępowanie może być prowadzone, jeśli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

• Przyspieszone postępowanie układowe

Postępowanie przyspieszone przewiduje zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Podobnie jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu również tutaj suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie może przekraczać 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

• Postępowanie układowe

Postępowanie układowe przewiduje standardowy tryb sporządzania i zatwierdzania spisu wierzytelności. Jest rozwiązaniem dla przedsiębiorców o nieco bardziej skomplikowanej sytuacji finansowej – wysokość wierzytelności spornych musi przekraczać 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

• Postępowanie sanacyjne

Najbardziej złożone spośród wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Ustawodawca nie wprowadził tutaj minimalnej granicy wierzytelności spornych, sama sanacja zaś polega na podejmowaniu działań faktycznych i prawnych, które pozwolą na przywróceniu zdolności do wykonywania zobowiązań z jednoczesną ochroną przed egzekucją prowadzoną przez wierzycieli.

Wybór właściwego postępowania restrukturyzacyjnego nie jest prosty i wymaga kompleksowej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorcy oraz jego otoczenia biznesowego, w tym zawartych umów, prowadzonej strategii marketingowej. Przed złożeniem wniosku warto zasięgnąć porady kancelarii prawnej, która specjalizuje się w obsłudze postępowań insolwencyjnych. Sąd upadłościowy jest związany wnioskiem dłużnika w zakresie trybu postępowania, dlatego przemyślanego wyboru procedury należy dokonać przed podjęciem pierwszych działań.

Chociaż wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego może często wydawać się czymś trudnym z perspektywy biznesowej to często jest to jedyna droga, aby uchronić przedsiębiorstwo przed upadłości, a po skutecznym przeprowadzeniu postępowania przedsiębiorstwo może wrócić na właściwe tory.

Filip Nowaczyk