Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę jawną

Przekształcenie działalności (jdg) w spółkę jawną a istota spółki jawnej

Na pytanie o dopuszczalność przekształcenia jednoosobowej firmy w spółkę osobową (jakąkolwiek) można udzielić krótkiej i zdecydowanej odpowiedzi – takie działanie nie zostało przewidziane przez ustawodawcę w kodeksie spółek handlowych i nie jest dopuszczalne.

Przekształcenie w rozumieniu ustawowym jest możliwe jedynie w jednoosobową spółkę kapitałowego prawa handlowego. A jednak na rynku można znaleźć firmy, które zaczynały swoje kariery jako działalność jednoosobowa, aby w późniejszym okresie funkcjonowania zmienić formę na spółkę jawną. Zanim odpowiemy na pytanie, jak to możliwe, przyjrzyjmy się spółce jawnej – co to za twór?

Spółka jawna jest spółką osobową prawa handlowego, prowadzącą działalność gospodarczą pod własną firmą. Nie posiada osobowości prawnej, ale przysługuje jej zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, a także zdolność sądowa i procesowa. Oznacza to, że występuje ona w obrocie jako odrębny od wspólników podmiot, może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, jak również być stroną w sporze. W niektórych przypadkach, spółka będzie ubiegała się również o koncesje i licencje.

Wspólnikiem spółki jawnej może być osoba fizyczna, ułomna osoba prawna, jak również osoba prawna. Warto jednak zwrócić uwagę, że nie ma możliwości zarejestrowania jednoosobowej spółki osobowej (żadnej, nie tylko jawnej). Przedsiębiorca rozważając tę formę prowadzenia działalności musi uwzględnić w strukturze podmiotu przynajmniej jednego wspólnika.

Podobnie jak pozostałe podmioty wymienione przez ustawodawcę w kodeksie spółek handlowych, także spółka jawna podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym po spełnieniu niezbędnych formalności.

Podmiotowa odrębność o wspólników przekłada się na samodzielność finansową spółki. Na jej majątek składają się zarówno wkłady wspólników, jak i mienie nabyte przez spółkę w trakcie jej funkcjonowania.

Co do zasady prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacja spoczywa na barkach wszystkich wspólników, choć regułę tę można zmienić w umowie spółki. Aby dokonać właściwego wyboru, warto skonsultować się z prawnikiem oraz doradcą podatkowym.

Najprostszym rozwiązaniem jest założenie nowej spółki jawnej przez przedsiębiorcę oraz przynajmniej jednego wspólnika. W tej sytuacji, firma jednoosobowa może stanowić aport do majątku spółki osobowej, więc niejako stanie się ono częścią ułomnej osoby prawnej.

Umowa spółki jawnej powinna być zawarta z zachowaniem formy pisemnej. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy do majątku spółki wchodzi nieruchomość. W tej sytuacji niezbędne będzie zachowanie formy aktu notarialnego.

Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, wyróżnić można cztery, obligatoryjne elementy umowy, choć oczywiście w praktyce bywa ich więcej. Dzięki temu wspólnicy mają możliwość maksymalnego spersonalizowania konstrukcji, dostosowania jej do swoich celów biznesowych i gospodarczych. Jakie postanowienia ustawodawca uznał za najważniejsze?

• Firma i siedziba spółki.
• Określenie wkładów wnoszonych przez każdego ze wspólników wraz z oznaczeniem ich wartości.
• Przedmiot działalności spółki (zwyczajowo podawany w formie kodów PKD).
• Czas trwania spółki lub wzmiankę, że jest ona zawarta na czas oznaczony.

W nazwie spółki musi znajdować się nazwisko lub firma przynajmniej jednego wspólnika oraz oznaczenie formy prawnej działalności, ale poza tym, obowiązuje całkowita dowolność w nazewnictwie podmiotu.

W doktrynie bardzo szeroko rozumie się pojęcie wkładu (zwłaszcza niepieniężnego) i może nim być w zasadzie wszystko, czemu można przypisać wartość majątkową, w tym także świadczenie pracy i usług, np. konsultacji IT.

W praktyce zaleca się modyfikacje umowy obejmujące przynajmniej dopuszczalność i warunki zbycia ogółu praw i udziałów wspólnika, sposób prowadzenia spraw i reprezentację spółki czy zasady podejmowania uchwał przez wspólników. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest uprzednia konsultacja treści umowy z prawnikiem lub zlecenie jej sporządzenia w oparciu o założenia gospodarczo-biznesowe.

Możliwe jest również zarejestrowanie spółki jawnej przez Internet z wykorzystaniem gotowego formularza (tzw. tryb S24). Ten model ma jednak zasadniczą wadę w postaci ograniczonych możliwości modyfikacji schematu.

Przystąpienie przedsiębiorcy do spółki jawnej

Alternatywnym rozwiązaniem jest przystąpienie jednoosobowego przedsiębiorcy do już istniejącej spółki jawnej. Dotychczasowi wspólnicy muszą w tym celu podjąć uchwałę o przyjęciu nowego wspólnika. Zmiany osobowe wymuszają załączenie do uchwały projektu zmienionej umowy oraz jej wersji jednolitej. Przedsiębiorca przyjmowany w poczet składu osobowego musi złożyć oświadczenie o przystąpieniu do spółki. Jeżeli wnosi on przedsiębiorstwo aportem, wartość wkładu będzie odpowiadała wartości tego przedsiębiorstwa.

Przydatnym z punktu widzenia brandingu rozwiązaniem może okazać się zmiana firmy spółki jawnej przez włączenie do niej oznaczenia przedsiębiorstwa tak, aby potencjalni klienci to z nim kojarzyli spółkę jawną.

Wniesienie przedsiębiorstwa wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym lub formy aktu notarialnego, w zależności od składników firmy.

Przystąpienie przedsiębiorcy do spółki jawnej rodzi jednak potencjalne ryzyko w postaci odpowiedzialności spółki (a zatem i innych wspólników) za długi przedsiębiorstwa. Wierzyciel jednoosobowej firmy będzie mógł bowiem prowadzić egzekucję na ogólnych zasadach regulujące odpowiedzialność spółki jawnej z momentem, kiedy przedsiębiorstwo znajdzie się w jej majątku.