Czy technologia blockchain może mieć zastosowanie w przemyśle modowym?

CZYM JEST BLOCKCHAIN?

Najbardziej rozpoznawalnymi przykładami zastosowania technologii blockchain są Bitcoin i inne kryptowaluty. Blockchain to jednak znacznie więcej. To niezwykle ciekawa technologia, znajdująca uznanie w wielu branżach: od usług prawniczych, przez służbę zdrowia, handel, a nawet administrację publiczną. Śledząc rozwój nowych technologii na świecie, należy spodziewać się, iż blockchain będzie wywierał coraz większy wpływ na gospodarki państw.

Technologia blockchain pozwala na tworzenie innowacyjnego i transparentnego biznesu. Używając jej, producent wychodzi naprzeciw potrzebom współczesnego, coraz bardziej świadomego i wymagającego konsumenta. O potencjale tej technologii doskonale wiedzą potentaci sektora fashion tacy jak Louis Vuitton czy H&M, będący pionierami we wdrażaniu jej do swoich działalności.

Blockchain jest technologią służącą do gromadzenia danych, którą obrazowo można przyrównać do księgi. W przeciwieństwie jednak do  tradycyjnej księgi, nie można z niego „wyrwać kartki”, a zapisane dane zostają w nim na zawsze i nie można ich usunąć. Tym wyróżnia się on na tle wszelkich innych sposobów gromadzenia informacji o produktach. Takie rozwiązanie jest bowiem gwarantem transparentności, która z kolei wzbudza zaufanie. Korzysta więc na nim zarówno producent jak i konsument.

Blockchain jest bazą danych w uproszeniu określaną łańcuchem bloków. Poprzez łańcuch bloków rozumiemy umieszczoną w publicznej bazie danych informację cyfrową. Ta cyfrowa, zdecentralizowana baza bloków o charakterze peer-to-peer (bez komputerów centralnych), zawiera szczegółowe, chronologicznie uporządkowane i niezmienialne informacje związane z daną transakcją. Przykładowe dane, jakie możemy w niej znaleźć to m.in. kwoty, daty czy weryfikowani specjalnymi, cyfrowymi podpisami uczestnicy transakcji.

Blockchain składa się z połączonych ze sobą bloków zawierających informacje. Nowe bloki, czyli „ogniwa” są kolejno dołączane do już istniejącego łańcucha, gdy zostaje przeprowadzona transakcja. W ten sposób powstaje niezmieniana historię wszelkich aktywności związanych z danym produktem.

JAK DZIAŁA BLOCKCHAIN?

Blockchain możemy zdefiniować jako funkcjonalna technologia służąca do zbierania danych. Oprócz swojego głównego przeznaczenia, jakim jest rejestrowanie informacji, łańcuch bloków oferuje wiele innych użytecznych funkcji. Możliwości pierwotnej, najbardziej znanej odsłony technologii blockchain, czyli Bitcoina zostały ograniczone do przesyłania kryptowalut Bitcoin. Istnieją również takie blockchainy, za pomocą których można przesyłać dane, tworzyć oprogramowanie, a nawet takie, którymi można się posłużyć do zawierania umów (tzw. smart kontrakty). Najczęściej stosowaną formą wpisywania danych do blockchaina są tzw. tokeny, czyli kryptowaluty, za pomocą których przesyła się informacje i wywołuje określone funkcje.

Istnieją dwa rodzaje blockchaina: otwarty, do którego dostęp ma każdy ze swojego komputera i który nie jest nadzorowany oraz zamknięty, zależny od administratora. Chcąc zastosować omawianą technologię, najpierw należy więc zastanowić się, do czego ma ona służyć, a następnie wybrać odsłonę blockchaina, o funkcjonalności najbardziej odpowiadającej określonym potrzebom. Przykładowo, jeżeli technologia ma posłużyć za list przewozowy, należy znaleźć blockchain pozwalający na wgranie takich danych, jakie znajdowałyby się w liście przewozowym. W ten sposób blockchaina zaczęła używać np. firma przewozowa Alibaba.

Blockchainy można również stworzyć od podstaw i tak właśnie zaczynały one powstawać. Dzisiaj coraz mniej podmiotów decyduje się na tworzenie własnej technologii i korzysta z tych ogólnodostępnych, których jest  coraz więcej.

CO BLOCKCHAIN MA WSPÓLNEGO Z MODĄ?

Przykładami branż, w których technologia blockchain znajduje zastosowanie, są m.in. sektor bankowy, sektor opieki zdrowotnej, transport czy nieruchomości. Łańcuch bloków może zostać wykorzystany nawet w celu przeprowadzenia wyborów. Działalności, w których blockchain z powodzeniem może być używany, jest naprawdę wiele. W poniższym artykule skupimy się jednak na wykorzystaniu go w sektorze modowym.

BLOCKCHAIN ODPOWIEDZIĄ NA POTRZEBY WSPÓŁCZESNEGO KONSUMENTA

Branża modowa słusznie uchodzi za wysoce nieekologiczną i często również nieetyczną.  Świadomość ekologiczna społeczeństwa na świecie stale rośnie. Zwiększa się tym samym pragnienie dbałości o środowisko przy jednoczesnej chęci posiadania dóbr o wysokiej jakości. Wszystko to sprawia, że konsument XXI-wieku jest coraz bardziej wymagający. Kupujący chce i ma prawo wiedzieć gdzie i w jaki sposób powstał produkt, skąd pochodzą materiały wykorzystane do jego stworzenia, jak wyglądały warunki zatrudnienia w fabryce, w której powstawał oraz jaki wpływ na środowisko wywarła produkcja.

W XXI wieku moda to już nie tylko trendy i design, ale w równiej mierze ekologia i  zrównoważony rozwój. Coraz większe grono konsumentów przywiązuje szczególną uwagę do  przejrzystości marki oraz autentyczności oferowanych produktów. Możliwość dostępu do wiedzy i klarownej informacji o składzie, a także procesie produkcji stanowią czynniki, którymi kupujący kierują się podczas zakupów. Wszystkie te potrzeby, które cechują współczesnego konsumenta, mogą z powodzeniem zostać zaspokojone przez technologię blockchain. Narzędzie to umożliwia firmom przechowywanie oraz przekazywanie informacji o historii produktu z zachowaniem pełnej transparentności.

Zapewnienie dostępu do klarownej oraz wiarygodnej wiedzy o składzie i pochodzeniu materiałów użytych do produkcji wzbudza zaufanie i poczucie bezpieczeństwa, w konsekwencji pomagając budować relację z konsumentem, który w przeświadczeniu zainwestowania pieniędzy w produkty wiarygodnie spełniające jego oczekiwania, będzie bardziej skłonny zaufać danej marce ponownie. Na takim rozwiązaniu zyskują obie strony transakcji.

WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII BLOCKCHAIN W PRZEMYŚLE MODOWYM

INTELIGENTNE ETYKIETY

Zastosowanie technologii blockchain to gwarancja wglądu w pełną historię operacji związanych z daną transakcją z uwzględnieniem dat, w których działania z nią związane miały miejsce. Każda nowa podjęta akcja jak np. zmiana posiadacza czy właściciela produktu zostanie w tym cyfrowym rejestrze odnotowana.

Technologię łańcucha bloków, poprzez wykorzystanie inteligentnych etykiet wdrożyła w 2017 r. do swojej działalności projektantka Martine Jarlaard we współpracy z aplikacją Provenance. Owocem współpracy była aplikacja mobilna odczytująca blockchain ze znaczników NFC, wszytych przez projektantkę w metki produkowanych przez siebie ubrań. Po przyłożeniu takiego znacznika do czytnika NFC w telefonie, aplikacja odczytując numer identyfikacyjny produktu, była w stanie odczytać również informacje na jego temat zgromadzone w bazie danych.

Użytkownik aplikacji zyskiwał tym samym dostęp do całej historii produkcji danej rzeczy, od użytych do jej stworzenia surowców, przez miejsca, w których znajdowała się podczas transportu, aż do finalnego produktu na sklepowej półce. Skanując inteligentną etykietę, kupujący może również otrzymać szczegółowe informacje dot. użytkowania danej rzeczy, co sprawdza się w sytuacji odcięcia fizycznej metki, na której były opisane np. instrukcje prania odzieży.

LOGISTYKA

Blockchain może służyć jako elektroniczny list przewozowy. Za pomocą takiego nośnika, możliwe jest śledzenie całej trasy dostawy towaru od dostawcy do kupującego. Ponadto, nośnik ten można sprawdzić z każdego miejsca na świecie i nie on ulega zniszczeniu. Takie rozwiązanie, jest w stanie zastąpić tradycyjny system CRM, czyli międzynarodowy system zarządzający listami przewozowymi. Co więcej, nowa technologia ma nad starą przewagę. System CRM narażony jest bowiem na włamania, dokonywanie zmian lub usuwanie danych. Raz umieszczone na otwartym blockchainie informacje zostają w nim i nie da się ich usunąć.

Przykładem podmiotu, który wykorzystał blockchain jako list przewozowy jest związana ze znanym, chińskim serwisem sprzedażowym AliExpress firma przewozowa Alibaba. Dzięki takiemu rozwiązaniu, zarząd Alibaby, jej pracownicy jak i podwykonawcy są w stanie w sieci monitorować ruch transportu produktów oraz ich ilość w obiegu, ale nie mogą wprowadzać w danym rejestrze modyfikacji. Na tej samej zasadzie blockchain wykorzystują duże marki odzieżowe, które w ten sposób są w stanie monitorować cały proces dostawy produktu. Niektóre marki na tyle poważnie traktują zasadę transparentności swojej działalności, że przedstawiają zwierze, z którego  wełny została wykonana odzież, zapewniając w ten sposób konsumenta o ekologicznym podejściu do produkcji. Wersję pilotażową śledzenia produktów za pomocą blockchaina wdrożyła również marka Vechain we współpracy z H&M.

ZWALCZANIE PODRÓBEK

Technologia blockchain może okazać się niezwykle skuteczna w wykrywaniu podrobionych produktów. Problemem podróbek, które coraz lepiej naśladują oryginale produkty, najbardziej dotknięci są producenci dóbr luksusowych tacy jak projektanci mody. Cierpi na tym nie tylko sam producent, ale również, często nieświadomy konsument.  Uwierzytelnienie produktu za pomocą łańcucha bloków zapewnia ochronę zarówno marki jak i kupującego. Z takiego rozwiązania skorzystali LVMH (francuski koncern Louis Vuitton), Microsoft i Consensys tworząc platformę Aurora, pomagającą branży luksusowej w monitorowaniu i śledzeniu produktów.

Grupa LVMH stosuje technologię blockchain w prawie 60 swoich markach i ma w planach rozszerzanie funkcjonalności łańcucha bloków o ochronę własności intelektualnej oraz zapobieganie oszustwom reklamowym. W ślad za francuskim producentem poszło wiele innych luksusowych marek, nadając swoim produktom dowody autentyczności, pozwalające na ich szybką identyfikację. W ten sposób branża modowa może promować i weryfikować etyczną produkcję, jednocześnie udowadniając jej zrównoważony charakter.

Uwierzytelnianie za pomocą blockchaina wykorzystuje się również w branży kamieni szlachetnych. Wprowadziła je przeznaczona dla branży diamentowej platforma Tracr (por. https://www.tracr.com/). Poprzez użycie blockchaina, platforma pozwala identyfikować autentyczność naturalnych diamentów poprzez nadawanie im indywidualnych numerów. Zarejestrowany diament, opatrzony takim cyfrowym numerem można zidentyfikować, sprawdzając jego pochodzenie oraz związane z nim transakcje.

KRYPTOWALUTY W E-COMMERCE (PŁATNOŚĆ KRYPTOWALUTĄ)

Kryptowaluty wzbudzają wiele kluczowych dla pewności obrotu gospodarczego z wykorzystaniem takich aktywów pytań, w szczególności co do ich natury prawnej oraz związanych z nimi kwestii podatkowych. Płatności kryptowalutą w sklepach internetowych nie są jeszcze w Polsce zjawiskiem powszechnym. Istnieją jednak podmioty, które oferują takie usługi obywatelom naszego kraju. Przykładem firmy działającej na terenie Polski, która zajmuje się procesowaniem płatności i kryptowalutami jest InPay S. A. oraz BitBay, które umożliwiają one płatności kryptowalutami.

TOKENY UŻYTKOWE

Z blockchaina mogą korzystać również platformy internetowe, posługując się tokenami użytkowymi (utility tokenami), czyli tokenami cechującymi się jakąś użytecznością. Tokeny płatnicze mogą wówczas zostać wykorzystane jako punkty lojalnościowe. Zamiast tradycyjnych punktów lojalnościowych, używa się tokenów, a te, pozostają zapisane w łańcuchu bloków. Przestaje więc istnieć obawa o np. zgubienie karty lojalnościowej. Sklep internetowy, zamiast posługiwać się rozwiązaniami e-commerce, może wdrożyć do swojej działalności technologię blockchain i wykorzystywać tokeny – stokenizować swój biznes. Na tej samej zasadzie blockchain może posłużyć jako system płatności na platformie internetowej. Zamiast płacenia tradycyjną walutą, płatność odbywa się poprzez tokeny.

ZALETY  I WADY TECHNOLOGII BLOCKCHAIN

Zastosowanie technologii „łańcucha bloków” w przemyśle modowym ma wiele zalet. Podsumujmy najważniejsze z nich:

• sprostanie potrzebom współczesnego konsumenta
• zapewnienie dostępu do autentycznej wiedzy o produkcie
• niezmienialność
• stabilność
• możliwość śledzenia całego przebiegu produkcji
• zapewnienie transparentności i  przejrzystości marki
• uwierzytelnienie produktu
• ułatwienie budowania zaufania do producenta oraz przywiązania do marki
• ochrona marki i konsumenta przed podróbkami
• szerokie zastosowanie w logistyce
• globalność

Zdecentralizowany charakter sieci blockchain nie jest jednak pozbawiony wad. W zestawieniu z tradycyjną, scentralizowaną bazą danych, ma ona ograniczoną wydajność, a do odpowiedniego działania wymaga o wiele większych pokładów pamięci. Brak możliwości modyfikacji danych, będący z jednej strony ogromną zaletą blockchaina, może stanowić w pewnych sytuacjach wadę.

PROBLEMY PRAWNE I PODSUMOWANIE

Blockchain jest nową, szybko rozwijającą się technologią. Wpływ na jej stosowanie wywierają obowiązujące regulacje. Tych jednak, zarówno na świecie jak i w Polsce jest wciąż zbyt mało. Niezliczone możliwości zastosowania blockchaina sprawiają, że aspekty prawne poszczególnych rozwiązań z nim związanych wymagają indywidualnego podejścia. Zastosowanie technologii w przemyśle modowym generuje zupełnie inne dylematy niż np. w sektorze bankowym. Blockchain to technologia globalna, co często wymaga sprawnego poruszania się pomiędzy odmiennymi regulacjami prawnymi państw.

Łańcuch bloków wzbudza kontrowersje na gruncie RODO. Dane przechowywane w blockchainie, będącym bazą zdecentralizowaną, są bowiem przetwarzane równolegle w wielu miejscach. Najbardziej problematyczną pod względem uregulowania prawnego jest kwestia opodatkowania kryptowalut. Pierwszym krajem, który wprowadził regulacje prawne dotyczące technologii finansowej była Malta, będąca pod tym względem zdecydowanym liderem wśród państw członkowskich Unii Europejskiej. Wśród państw Europejskich na rozwój FinTech nastawione są Estonia, Litwa oraz Białoruś.

Polska nie zalicza się jeszcze do najbardziej zaawansowanych w dziedzinie FinTech krajów, a regulacje obowiązujące obecnie w polskim porządku prawnym nie są wystarczające i  utrudniają wdrożenie technologii blockchain zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Rokiem przełomowym dla naszego państwa był rok 2017, kiedy to zaczęły w Polsce powstawać małe instytucje wdrażające płatności oparte na blockchainie. Rok później wprowadzone zostały w Polsce regulacje podatkowe dot. kryptowalut, choć nie są one wystarczająco precyzyjne.

Technologia blockchain istnieje już od ponad dziesięciu lat. Mimo to wciąż jest w wielu państwach nowością, a posługiwanie się nią nie jest dostatecznie uregulowane prawnie. Biorąc pod uwagę funkcjonalność łańcucha bloków oraz mnogość zastosowań w wielu branżach, w tym w przemyśle modowym, należy się spodziewać rozwoju omawianej technologii oraz regulacji z nią związanych w najbliższej przyszłości.

Blockchain stanowi wyzwanie zarówno dla stanowiących jak i dla praktykujących prawo. Wymaga nowych rozwiązań prawnych, nowych umiejętności wśród prawników oraz współpracy środowisk prawniczych i informatycznych w zakresie tworzenia i stosowania prawa. Na rynku fashion, efektywne włączenie blockchaina do swoich działalności z pewnością będzie zadaniem łatwiejszym dla konglomeratów luksusowych, dysponujących środkami do zainwestowania w nową technologię. Zdecydowanie trudniej będzie zrobić to markom mniejszym.

Przyszłość pokaże, czy technologia łańcucha bloków zrewolucjonizuje branżę modową na poziomie globalnym.

MASZ PYTANIA LUB POTRZEBUJESZ POMOCY?

SPRAWDŹ NASZE USŁUGI OBEJMUJĄCE TECHNOLOGIE FINANSOWE LUB DAJ NAM ZNAĆ POPRZEZ FORMULARZ KONTAKTOWY

Pytania i odpowiedzi