Formy opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej – aspekty praktyczne i strategiczne

Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, przedsiębiorca jest obowiązany do ponoszenia obciążeń podatkowych. Mogą to być w szczególności podatek dochodowy, ale także i ewentualny podatek VAT, czy cło. Dwa ostatnie rodzaje podatków w zasadzie nie będą dotyczyły każdego z przedsiębiorców. Przykładowo, objęcie podatkiem VAT może być podyktowane rodzajem czy skalą działalności.

Odmiennie jest jednak z podatkiem dochodowym. Co do zasady każdy przedsiębiorca jest obowiązany do wyboru jednej z kilku form opodatkowania swoich dochodów. Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują cztery podstawowe warianty:

• zasady ogólne według skali podatkowej (12% i 32%),

• podatek liniowy (19%),

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (stawki od 2% do 17%),

• karta podatkowa – dostępna wyłącznie dla kontynuujących tę formę sprzed 2022 roku.

Wybór formy opodatkowania dokonywany jest na etapie zakładania działalności gospodarczej lub w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu w danym roku podatkowym. Decyzja ta wiąże się z określonymi konsekwencjami – nie tylko podatkowymi, ale również księgowymi i organizacyjnymi.

Nie istnieje jedna ogólnie „najlepsza” forma opodatkowania – optymalny wybór zależy od wielu czynników: wysokości i struktury przychodów, rodzaju prowadzonej działalności, poziomu kosztów, sposobu rozliczania się z ZUS, a także planów inwestycyjnych i długofalowej strategii rozwoju. Z tego względu przed podjęciem decyzji warto przeanalizować dostępne opcje z ekspertem w ramach doradztwa podatkowego.

Poniżej przybliżymy kilka najważniejszych, ogólnych informacji w kontekście opodatkowania JDG.

Ryczałt jest jedną z najprostszych form opodatkowania dostępnych dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Wyróżnia się przede wszystkim tym, że podstawą opodatkowania nie jest dochód (czyli przychód pomniejszony o koszty), lecz sam przychód. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca nie ma możliwości odliczenia poniesionych kosztów uzyskania przychodu. Taka konstrukcja może być korzystna przy niskich kosztach działalności, ale nie sprawdzi się w przypadku firm generujących znaczne wydatki.

Stawki ryczałtu są zróżnicowane i zależą od rodzaju wykonywanej działalności – mogą wynosić od 2% do 17%. Przykładowo, 8,5% obowiązuje przy usługach najmu prywatnego, 12% przy niektórych usługach specjalistycznych, a 15% np. przy działalności reklamowej. W efekcie wybór tej formy opodatkowania wymaga nie tylko analizy opłacalności, ale również precyzyjnego przypisania zakresu działalności do odpowiedniej stawki – co w praktyce nie zawsze jest jednoznaczne i może budzić wątpliwości interpretacyjne.

Dodatkowo, ryczałtowcy nie prowadzą klasycznej Księgi Przychodów i Rozchodów, lecz ewidencję przychodów. Są również zwolnieni z obowiązku sporządzania remanentu końcowego, ale muszą przestrzegać szczegółowych przepisów dotyczących dokumentowania sprzedaży oraz stosowania kas fiskalnych – jeśli nie przysługuje im zwolnienie.

Nie każdy jednak może skorzystać z ryczałtu. Ustawodawca przewiduje istotne ograniczenia podmiotowe i przedmiotowe. Z tej formy nie mogą korzystać m.in. osoby prowadzące działalność w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, czy świadczące usługi na rzecz byłego pracodawcy w zakresie pokrywającym się z zakresem wcześniejszego zatrudnienia (co ma na celu zapobieżenie fikcyjnym samozatrudnieniom).

Tak jak wskazaliśmy powyżej, na to pytanie nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Dobór formy opodatkowania powinien być poprzedzony rzetelną analizą ekonomiczną. W tym celu warto uwzględnić:

• branżę i charakter działalności,

• wysokość przychodów oraz ponoszonych kosztów,

• sposób rozliczeń z kontrahentami,

• poziom zatrudnienia,

• potrzeby związane z finansowaniem zewnętrznym,

• plany rozwojowe (np. przekształcenie w spółkę).

W przypadku wątpliwości warto skorzystać z profesjonalnego doradztwa – szczególnie że błędna decyzja w tym zakresie może skutkować nie tylko wyższymi zobowiązaniami podatkowymi, ale również problemami w kontaktach z urzędem skarbowym.

KancelariaRPMS wspiera przedsiębiorców zarówno na etapie zakładania działalności, jak i późniejszej optymalizacji podatkowej oraz przekształceń. W zakresie podatków współpracujemy z doradcami, którzy przygotowują rekomendacje dopasowane do realnych uwarunkowań i specyfiki danej branży –zobacz szczegóły naszej oferty doradztwa podatkowego.