|
2 października 2020 | Ostatnio zmodyfikowano 18 lutego, 2025 o 12:59 | Czas na przeczytanie: 17 minut
Pozostałe Artykuły
Czym jest spółka jawna, a spółka komandytowa? – słowem wstępu
Kodeks spółek handlowych w wyraźny sposób wyodrębnia spółki osobowe od kapitałowych. O przynależności danej spółki do jednej lub drugiej grupy mówimy wtedy, gdy całokształt i natężenie cech charakterystycznych pozwala nam na dokonanie właściwego przyporządkowania.
Od 2021 r. spółka komandytowa jako forma prowadzenia działalności gospodarczej tak jak w przypadku spółki komandytowo akcyjnej, została objęta podatkiem CIT (z możliwością odroczenia do 1 maja 2021 r.). W związku z tym przedsiębiorcy prowadzący działalność w tej formie, poszukują różnych sposobów na to, by zoptymalizować działalność.
Jedną z pierwszych form, jaka przychodzi na myśl, tuż po spółce z o.o. jest właśnie spółka jawna.
Poniżej opisujemy podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu tych dwóch form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej.
I tak, spółka jawna jawi się nam jako modelowa spółka osobowa, albowiem w największym stopniu oparta jest właśnie na tzw. substrakcie osobowym.
Zgodnie z brzmieniem art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych, „Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową”.
Zgodnie zaś z brzmieniem art. 102 Kodeksu spółek handlowych, „Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona”.
CZYM CHARAKTERYZUJE SIĘ SPÓŁKA JAWNA?
Spółka jawna według definicji kodeksowej to spółka osobowa prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą i nie stanowi jednocześnie innej spółki handlowej.
Jest to spółka osobowa działająca w stałym składzie tworzących ją wspólników. Wszyscy oni mają prawo do zajmowania się sprawami spółki, a także reprezentowania jej na zewnątrz. Poza tym każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Tym samym “sytuacja” wspólnika spółki jawnej jest analogiczna jak komplementariusza w spółce komandytowej.
Spółkę jawną mogą utworzyć:
- Osoby fizyczne,
- Osoby prawne,
- Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, lecz mające zdolność prawną.
W tym ostatnim przypadku mogą być to m.in. inne handlowe spółki osobowe, za to do założenia spółki dochodzi poprzez sporządzenie odpowiedniej umowy pisemnej pod rygorem nieważności. Spółkę jawną mogą reprezentować wszyscy wspólnicy, których nie pozbawiono tego prawa w treści umowy (można też uregulować to w umowie spółki).
Ogromną zaletą spółki jawnej jest możliwość wprowadzenia daleko idących zmian w umowie spółki. Wspólnicy mogą zaadaptować kształt i zasady funkcjonowania podmiotu do swoich potrzeb, modyfikując niemal każdą z kodeksowych zasad związanych ze spółką jawną. Ta elastyczność jest nawet większa, niż w przypadku spółki komandytowej, gdzie poszczególne role odgrywane przez wspólników determinują zakres przysługujących im praw i obowiązków.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA A SPÓŁKA JAWNA – PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE
Różnic pomiędzy spółką jawną i komandytową jest jednak więcej, a te najważniejsze przedstawia poniższa tabela:
| SPÓŁKA JAWNA | SPÓŁKA KOMANDYTOWA | ||
|---|---|---|---|
| POWSTANIE SPÓŁKI | Powstaje w sposób następczy (przekształcenie ze spółki cywilnej lub innej spółki handlowej) lub pierwotny (zawarcie umowy spółki, z chwilą jej wpisu do rejestru). Umowa spółki janwej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. | Powstaje poprzez założenie (zawarcie umowy spółki i dokonanie wpisu do rejestru) lub przekształcenie (jako efekt transformacji innej, już funkcjonującej spółki). Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. | |
| WSPÓLNICY | Informacje ogólne | Uczestnictwo wspólników na równych zasadach: równość praw, obowiązków oraz zasad odpowiedzialności osób ją tworzących.Skład osobowy w spółce jawnej jest trwały, a cechy osobiste wspólników są szczególnie ważne. | Dwa rodzaje wspólników: Komplementariusz – pozycja odpowiada statusowi wspólnika spółki jawnej. Komandytariusz – znaczne ograniczenie odpowiedzialności, przy czym pozbawiony jest prawa do reprezentacji spółki.W spółce komandytowej musi występować minimum dwóch wspólników – co najmniej jeden wspólnik musi być komplementariuszem i co najmniej jeden komandytariuszem. |
| Prowadzenie spraw spółki | Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Może on bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. | Komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki – może on bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, także tych wyłączonych od prowadzenia spraw.Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza.Warto mieć na uwadze, iż umowa może stanowić o pozbawieniu komandytariusza jakiegokolwiek wpływu na prowadzenie spraw spółki, czego skutkiem będzie zbędność nawet ww. zgody.UPRAWNIENIA KONTROLNE KOMANDYTARIUSZA – komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgo i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelności. Nadto, na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może z ważnych powodów zarządzić w każdym czasie udostępnienie mu sprawozdania finansowego lub złożenie innych wyjaśnień, jak również dopuścić go do przejrzenia ksiąg i dokumentów. Opisanych uprawnień kontrolnych nie można wyłączyć ani ograniczyć, dopuszczalne jest jedynie ich poszerzenie. | |
| Reprezentacja | Każdy wspólnik ma prawo do reprezentacji spółki. | Każdy komplementariusz ma ustawowe prawo do reprezentowania spółki, a prawa do reprezentowania nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa do reprezentowania spółki.W przeciwieństwie do komplementariusza, komandytariusz nie ma ustawowego prawa do występowania w imieniu spółki. Może jednak reprezentować ją jako pełnomocnik – dopuszczalne jest udzielenie mu zarówno prokury, jak i pełnomocnictwa ogólnego, rodzajowego i do poszczególnych czynności. Do udzielenia takiego pełnomocnictwa uprawniony jest każdy komplementariusz.Sytuacja komplementariusza jest tożsama z pozycją wspólnika spółki jawnej.Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do swojego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. | |
| Udział w zyskach i stratach | Każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu. | Sytuacja komplementariusza jest tożsama z pozycją wspólnika spółki jawnej. Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do swojego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. | |
| Odpowiedzialność wspólników | Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Jest to odpowiedzialność nieograniczona, solidarna, subsydiarna i nieograniczalna. | Komplementariusz odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Jest to odpowiedzialność nieograniczona, solidarna, subsydiarna i nieograniczalna, majątkiem osobistym. Wysokość odpowiedzialności komandytariusza majątkiem osobistym jest równa różnicy między suma komandytową a wartością wkładu wniesionego do spółki. Przez sumę komandytową rozumie się oznaczoną kwotowo górną granicę odpowiedzialności komandytariusza majątkiem osobistym za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. | |
| Śmierć wspólnika | Śmierć wspólnika stanowi przesłankę do rozwiązania spółki, o ile umowa nie stanowi inaczej albo wspólnicy nie postanowią o kontynuowaniu jej działalności. | Śmierć komplementariusza jest tożsama w skutkach ze śmiercią wspólnika spółki jawnej. Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki, a jego spadkobiercy wskazują spółce osobę do wykonywania ich praw z tego tytułu. | |
| ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA SPÓŁKI | Rozwiązanie spółki jawnej następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru. Do rozwiązania spółki może dojść tylko z przyczyn wskazanych w ustawie (art. 58 KSH). Warto nadmienić, iż samo wystąpienie przyczyny rozwiązania nie stanowi bezwzględnie o rozwiązaniu spółki jawnej, ta może bowiem kontynuować swoją działalność w dotychczasowym lub zmienionym składzie wspólników, a także może zostać przekształcona w spółkę komandytową lub komandytowo – akcyjną. | Brak przepisów w KSH dotyczących rozwiązania i likwidacji. Należy odpowiednio stosować przepisy o rozwiązaniu i likwidacji spółki jawnej. |
Decydując się na przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową należy pamiętać, że określone działania mogą doprowadzić do zniesienia ograniczenia odpowiedzialności komandytariusza. W efekcie będzie on odpowiadał na takich samych zasadach, jak komplementariusz. Dzieje się tak w przypadku umieszczenia imienia i nazwiska lub nazwy komandytariusza w firmie (nazwie) spółki lub przekroczenia przez niego dopuszczalnego zakresu działania albo wręcz działania bez umocowania. Należy uważać, aby przez nieostrożne działanie nie doprowadzić do utraty ustawowej ochrony.
ETAPY PRZEKSZTAŁCENIA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ W SPÓŁKĘ JAWNĄ
Poszczególne etapy przekształcenia spółki komandytowej w spółkę komandytową zostały opisane w kodeksie spółek handlowych i kształtują się następująco:
1. Na samym początku – jeszcze przed formalnym rozpoczęciem procesu przekształcenia – należy przeprowadzić dokładny audyt dokumentów. Chodzi o sprawdzenie dokumentacji spółki komandytowej, głównie jej umów i zaciągniętych zobowiązań, w szczególności umów leasingowych, kredytowych czy umów o dofinansowanie. Pozwoli to na ustalenie, czy nic stoi na przeszkodzie do realizacji przekształcenia spółki komandytowej w spółkę jawną. Taką przesłanką utrudniającą może być np. procedura notyfikacji procesu przekształcenia, albo obowiązek uzyskania zgody kontrahenta bądź jego powiadomienia.
2. Po realizacji audytu, wymaga się przygotowania sprawozdania finansowego spółki komandytowej na potrzeby jej przekształcenia (to zadanie dla księgowości). Sprawozdanie musi zostać sporządzone na dzień przed przedłożeniem planu wspólnikom.
Pierwszym formalnym etapem przekształcenia jest przygotowanie planu przekształcenia wraz z załącznikami. Taki dokument opracowują wszyscy wspólnicy spółki jawnej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Plan przekształcenia powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzający przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia. Do planu przekształcenia załącza się:
- projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki,
- projekt umowy spółki jawnej,
- sprawozdanie finansowe do celów przekształcenia.
Kolejnym etapem jest zawiadomienie wspólników spółki komandytowej o planowanym przekształceniu. Należy przede wszystkim kierować zasadami informowania wskazanymi w umowie spółki komandytowej, a kiedy takich zasad nie ma – treścią art. 560 k.s.h. Zawiadomienie wspólników powinno nastąpić dwukrotnie:
- pierwsze nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia uchwały w sprawie przekształcenia,
- drugie w odstępie przynajmniej dwóch tygodni od pierwszego zawiadomienia.
Jeżeli zawiadomienie jest wspólnikom wysyłane (a nie ogłaszane), trzeba do niego załączyć projekt uchwały w sprawie przekształcenia oraz projekt umowy spółki jawnej.
4. Po zawiadomieniu wspólników, kompletujemy wspomniane powyżej dokumenty (sprawozdanie, projekt uchwały, projekt umowy) i zwracamy się wraz ze wspólnikami do notariusza w celu podjęcia tejże umowy. W treści aktu notarialnego powinny znaleźć się następujące informacje:
- zgodę na treść umowy spółki jawnej.
- rodzaj spółki powstałej w wyniku przekształcenia,
- imiona i nazwiska (lub nazwy) wspólników spółki jawnej, którzy będą prowadzili jej interesy,
5. Następnie składamy wniosek do KRS o wpis przekształcenia (warto poprosić sąd o wpis na konkretny, wybrany dzień – ułatwi to sprawy księgowe). Do wniosku o wpis przekształcenia należy załączyć określone dokumenty:
- dowód uiszczenia opłaty sądowej.
- uchwałę w sprawie przekształcenia,
- umowę spółki jawnej,
- sprawozdanie finansowe,
- plan przekształcenia wraz z załącznikami,
- oświadczenia wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki zawierające ich dane adresowe i osobowe,
6. Po dokonaniu weryfikacji poprawności zgłoszenia przez Sąd rejestrowy, KRS dokonuje wpisu w rejestrze (charakter konstytutywny) a forma naszej działalności stanie się spółką jawną.
W tym momencie konieczne jest również zaktualizowanie danych o spółce, m.in. umieścić informację o przekształceniu na stronie internetowej w materiałach promocyjnych, czy powiadomić o tym fakcie kontrahentów.
Jak ocenić opłacalność przekształcenia spółki komandytowej w spółkę jawną?
Mając na uwadze powyższe można wskazać, iż do niewątpliwych zalet prowadzenia działalności w formie spółki jawnej należą: prostsze reguły jej założenia i mniej skomplikowane zasady funkcjonowania, objawiające się przede wszystkim w równości praw i obowiązków wszystkich wspólników. Jednocześnie zaś nieograniczona odpowiedzialność wspólników może skutecznie powstrzymać jej wybór.
Tymczasem spółka komandytowa wprowadza podział na dwa rodzaje wspólników, czyniąc możliwym ograniczenie odpowiedzialności niektórych wspólników, a tym samym pozyskania inwestorów, którzy poza inwestycją kapitału nie muszą angażować się w bieżące sprawy spółki. Spółka komandytowa jest jednak bardziej skomplikowaną formą niż spółka jawna, poprzez rygorystyczne uwarunkowania dotyczące jej powstania i funkcjonowania, w tym w szczególności sprawozdawczości finansowej.
Przed podjęciem decyzji o przekształceniu spółki komandytowej w jawną zawsze należy dokonać analizy, czy korzyść podatkowa przeważa nad zmianą zasad odpowiedzialności. Z chwilą wpisu przekształcenia do KRS dotychczasowi komandytariusze będą bowiem odpowiadali na takich samych zasadach, jakie wcześniej obowiązywały komplementariuszy.
PRZEKSZTAŁCENIE SP.K. W SP.J – KOSZT I CZAS REALIZACJI
Przekształcenie w spółkę jawną nie jest nader skomplikowane. Mimo to nie należy lekceważyć nakładu pracy jaki będzie konieczny. Zaleta dotycząca braku podwójnego opodatkowania dochodu przewyższa jednak koszt tego rozwiązania.Termin w jakim – przy współpracy księgowości i wspólników – można przeprowadzić przekształcenie to ok. 2 miesiące (czasami dłużej ze względu na czas wpisu w sądzie).
Do kosztów procesu przekształceniowego należy zaliczyć:
– koszt rejestracji spółki jawnej (600 zł) oraz opodatkowanie PCC (0,5%) jeżeli wzrosła wartość wkładów wspólników,
– koszt notarialny (taksa jest zależna od wysokości wkładów),
– koszty księgowe (czasem doradcy podatkowego w razie potrzeby) oraz
– kancelarii prawnej wspierającej w procesie, opłat sądowych za wpis.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA A CIT
Obecnie rozliczanie spółek komandytowych stało się zbieżne z tym, które noszą na swoich barkach spółki kapitałowe – najpierw opodatkowany będzie dochód, a potem wspólnicy w momencie wypłaty zysku również podzielą się nim z fiskusem. Będzie to niezależne od skali i rodzaju prowadzonej działalności czy też struktury własnościowej spółki. Takie rozwiązanie jest pozornie znacznie mniej korzystne od transparentnej podatkowo spółki jawnej. Trzeba jednak zwrócić uwagę na mechanizmy odliczeń podatkowych, które sprawiają, że spółka komandytowa wcale nie zawsze będzie niekorzystną formą prowadzenia działalności gospodarczej.
Mechanizm odliczenia komplementariusza
Przy wypłacie zysku komplementariuszowi, od kwoty podatku pobieranego według stawki 19% odejmowana jest część przypadającego na niego podatku zapłaconego przez spółkę. Jeżeli spółka komandytowa jest „dużym podatnikiem” CIT, odliczenie zawsze będzie większe od należnego podatku dochodowego, więc komplementariusz podatku nie zapłaci wcale. Jeśli spółka płaci „mały” CIT, efektywne opodatkowanie zostanie odpowiednio zredukowane.
Mechanizm odliczenia komandytariusza
Komandytariusze mogą skorzystać z innego mechanizmu – w przypadku wypłaty zysku połowa kwoty jest zwolniona z opodatkowania z tym zastrzeżeniem, że wysokość zwolnienia nie może przekroczyć 60 tysięcy złotych. Tego rozwiązania nie można zastosować m.in. w sytuacji, kiedy komandytariusz jest członkiem zarządu w spółce kapitałowej będącej komplementariuszem spółki komandytowej (popularna swego czasu konstrukcja sp. z o.o. sp. k.).
Skorzystanie z mechanizmu odliczeń sprawia, że dla wielu przedsiębiorców spółka komandytowa nadal będzie atrakcyjna. Dobrym rozwiązaniem może być jednak zamiana ról z komandytariusza na komplementariusza.
PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ W SPÓŁKĘ JAWNĄ – PODSUMOWANIE
Podsumowując należy wskazać, iż do niewątpliwych zalet prowadzenia działalności w formie spółki jawnej należą: prostsze reguły jej założenia i mniej skomplikowane zasady funkcjonowania, objawiające się przede wszystkim w równości praw i obowiązków wszystkich wspólników. Jednocześnie zaś nieograniczona odpowiedzialność wspólników może skutecznie powstrzymać jej wybór.
Tymczasem spółka komandytowa wprowadza podział na dwa rodzaje wspólników, czyniąc możliwym ograniczenie odpowiedzialności niektórych wspólników, a tym samym pozyskania inwestorów, którzy poza inwestycją kapitału nie muszą angażować się w bieżące sprawy spółki. Spółka komandytowa jest jednak bardziej skomplikowaną formą niż spółka jawna, poprzez rygorystyczne uwarunkowania dotyczące jej powstania i funkcjonowania, w tym w szczególności sprawozdawczości finansowej.
Tym samym, w związku ze zmianami w prawie podatkowym przekształcenie formy prowadzenia działalności ze spółki komandytowej może okazać się korzystne. Zaproponowane powyżej przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną jako sposób na optymalizację działalności wydaje się dobrym pomysłem ze względu na to ile korzyści niesie ze sobą. Mamy w związku z tym nadzieję, że udało nam się choć trochę objaśnić jak wygląda proces przekształcenia.
Pytania i odpowiedzi
Spółka komandytowa faktycznie uchodzi za bezpieczniejszą formę prowadzenia działalności od spółki jawnej. Wynika to z faktu, że w spółce komandytowej tylko komplementariusze odpowiadają za długi spółki całym swoim majątkiem osobistym. Komandytariusze natomiast odpowiadają tylko do wysokości ustalonej w umowie spółki sumy komandytowej.
Przede wszystkim warto dokonać przekształcenia, jeżeli wspólnicy chcą uprościć strukturę organizacyjną spółki. Spółka jawna w swojej strukturze niewątpliwie jest prostsza od spółki komandytowej. Ponadto, wielu przedsiębiorców decydowało się na otwarcie spółki komandytowej ze względu na preferencje podatkowe. Spółka komandytowa po 1 stycznia 2022 roku nie jest już tak korzystną formą prowadzenia działalności.
Do 1 stycznia 2022 roku w pewnym uproszczeniu można było stwierdzić, że spółka komandytowa i jawna były podobne pod kątem uregulowań prawnopodatkowych. Po 1 stycznia 2022 natomiast spółki komandytowe zostały objęte podatkiem CIT. Z tego względu wielu przedsiębiorców, którzy otwierali spółki komandytowe tylko ze względów podatkowych, obecnie mogą rozważać przekształcenie.
Może Ciebie również zainteresować:
Zaufali nam
![Agencja pracy tymczasowej – jak bezpiecznie zatrudniać cudzoziemców po zmianach w 2025 roku [praktyczny przewodnik]](https://rpms.pl/wp-content/uploads/2025/10/Agencja-pracy-tymczasowej-jak-bezpiecznie-zatrudniac-cudzoziemcow-po-zmianach-w-2025-roku.jpg)
