ROZPORZĄDZENIE REACH

Głównym celem REACH jest ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed potencjalnymi zagrożeniami wynikającymi z chemikaliów. Ochrona ta realizowana jest poprzez nałożenie odpowiedzialności na podmioty działające na rynku, w tym producentów, importerów oraz dalszych użytkowników, którzy muszą dostarczyć szczegółowe informacje dotyczące właściwości i potencjalnego ryzyka wynikającego ze stosowania danej substancji. REACH nakłada na producentów, importerów i dystrybutorów liczne obowiązki, takie jak rejestracja substancji, zapewnienie kart charakterystyki oraz przestrzeganie ograniczeń dotyczących ich stosowania.

Rozporządzenie wprowadza zasadę, zgodnie z którą odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa stosowania substancji chemicznych spoczywa na przedsiębiorstwach, które wprowadzają je do obrotu lub wykorzystują w procesach produkcyjnych. REACH wprowadza wymóg rejestracji substancji chemicznych, które są produkowane lub importowane w ilościach powyżej 1 tony rocznie. Podmioty te zobowiązane są do przedstawienia dokumentacji rejestracyjnej zawierającej szczegółowe dane na temat właściwości chemicznych i fizycznych substancji, ich toksyczności, wpływu na środowisko oraz potencjalnych środków kontroli ryzyka.

Rozporządzenie przewiduje również szczegółowe procedury oceny substancji chemicznych, w tym analizę ich potencjalnych zagrożeń oraz wpływu na zdrowie ludzi i środowisko. W przypadku substancji wzbudzających szczególne obawy, takich jak związki rakotwórcze, mutagenne lub toksyczne dla rozrodczości, stosowanie ich może być uzależnione od uzyskania odpowiednich zezwoleń. Z kolei dla substancji o nieakceptowalnym ryzyku mogą zostać wprowadzone ograniczenia dotyczące ich produkcji, wprowadzania do obrotu lub użytkowania.

Warto podkreślić, że rozporządzenie REACH ma zastosowanie nie tylko do dużych przedsiębiorstw chemicznych, ale także do małych i średnich firm. REACH ma także istotne znaczenie dla konsumentów, zapewniając im prawo do informacji o potencjalnym ryzyku związanym z obecnością niebezpiecznych substancji w produktach codziennego użytku. Dzięki mechanizmom udostępniania informacji każdy obywatel Unii Europejskiej może uzyskać wiedzę na temat tego, jakie chemikalia znajdują się w produktach, z którymi ma kontakt, oraz jakie środki ostrożności powinien podjąć podczas ich użytkowania.

Karta charakterystyki powinna spełniać wymogi określone w unijnych regulacjach, w tym w Dyrektywie Rady 98/24/WE. Dzięki niej pracodawcy mogą zidentyfikować obecność substancji niebezpiecznych w miejscu pracy oraz przeprowadzić ocenę ryzyka wynikającego z ich stosowania, aby skutecznie chronić zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Dokument musi być przejrzysty i precyzyjny. Powinien być opracowany przez kompetentną osobę, która uwzględni specyficzne potrzeby użytkowników. Dostawcy są zobowiązani zapewnić szkolenia, zarówno wstępne, jak i przypominające, dla osób przygotowujących karty charakterystyki. Język użyty w karcie charakterystyki musi być prosty, jasny i pozbawiony żargonu oraz zbędnych akronimów. Niedopuszczalne są zwroty sugerujące brak zagrożeń, takie jak „nieszkodliwe dla zdrowia” lub „bezpieczne w większości przypadków”. Każde sformułowanie musi być zgodne z klasyfikacją substancji.

Rozporządzenie REACH określa szczegółowo, jakie informacje powinny znaleźć się w karcie charakterystyki. Dokument musi być sporządzony w języku urzędowym kraju, w którym chemikalia są wprowadzane do obrotu, i zawierać 16 obowiązkowych sekcji, które określa Rozporządzenie t.j.

1. Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa: Informacje obejmują nazwę substancji, numer rejestracyjny (jeśli dotyczy), nazwę handlową oraz dane kontaktowe dostawcy. Powinny być tu również zawarte dane awaryjne.

2. Identyfikacja zagrożeń: Klasyfikacja substancji zgodnie z rozporządzeniem CLP, piktogramy ostrzegawcze, hasła ostrzegawcze oraz zwroty H i P.

3. Skład/informacja o składnikach: Szczegółowy wykaz składników mieszaniny, w tym nazwy chemiczne, numery CAS i EC oraz stężenia substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne.

4. Środki pierwszej pomocy: Opis działań, jakie należy podjąć w przypadku narażenia drogą oddechową, kontaktu ze skórą, oczami lub połknięcia.

5. Postępowanie w przypadku pożaru: Informacje o odpowiednich środkach gaśniczych, zagrożeniach wynikających z pożaru oraz środkach ochrony osobistej dla strażaków.

6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska: Instrukcje dotyczące środków ostrożności, metod oczyszczania i unieszkodliwiania wycieku.

7. Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie: Informacje o bezpiecznym obchodzeniu się z chemikaliami, w tym zalecenia dotyczące przechowywania.

8. Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej: Zalecenia dotyczące wartości dopuszczalnych stężeń, środków ochrony osobistej (np. rękawic, masek) oraz kontroli technicznej.

9. Właściwości fizykochemiczne: Dane dotyczące stanu skupienia, koloru, zapachu, temperatury topnienia, wrzenia, palności, ciśnienia pary, gęstości, rozpuszczalności i innych parametrów.

10. Stabilność i reaktywność: Informacje o możliwych reakcjach chemicznych, warunkach, których należy unikać, oraz niezgodnych materiałach.

11. Informacje toksykologiczne: Opis skutków zdrowotnych wynikających z narażenia na substancję, takich jak toksyczność ostra, podrażnienia skóry, działanie mutagenne czy rakotwórcze.

12. Informacje ekologiczne: Wskazówki dotyczące wpływu na środowisko, w tym toksyczność wodna, biodegradowalność oraz zdolność do bioakumulacji.

13. Postępowanie z odpadami: Zalecenia dotyczące unieszkodliwiania substancji lub opakowań zgodnie z przepisami o odpadach.

14. Informacje o transporcie: Dane wymagane do przewozu substancji, w tym klasyfikacja ADR, IMDG, IATA, UN oraz wszelkie ograniczenia transportowe.

15. Informacje dotyczące przepisów prawnych: Odniesienia do przepisów krajowych i unijnych mających zastosowanie do substancji, w tym ograniczeń i wymagań dotyczących zezwoleń.

16. Inne informacje: Dodatkowe uwagi, w tym aktualizacje oraz odniesienia do literatury lub badań.

Producent, który zgodnie z REACH oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę na terytorium Wspólnoty, wytwarzającą substancję na terytorium Wspólnoty, odpowiedzialny za wytwarzanie substancji chemicznych na terenie Unii Europejskiej, musi zarejestrować każdą substancję produkowaną w ilości przekraczającej 1 tonę rocznie. Obowiązek ten, opisany w art. 6 Rozporządzenia, wymaga dostarczenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) pełnej dokumentacji zawierającej dane na temat właściwości substancji, jej toksyczności, wpływu na środowisko oraz proponowanych środków zarządzania ryzykiem. Producent musi również spełniać wymagania dotyczące raportu bezpieczeństwa chemicznego, jeśli produkcja przekracza 10 ton rocznie.

Producent ma również obowiązek dostarczenia karty charakterystyki dla substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne. Dokument ten musi zostać udostępniony dalszym użytkownikom i dystrybutorom w łańcuchu dostaw. Producent jest także zobowiązany do informowania o wszelkich nowych danych wpływających na ocenę ryzyka substancji. Wyjątki od obowiązku rejestracji obejmują substancje wykorzystywane wyłącznie do badań naukowych w ilości mniejszej niż 1 tona rocznie oraz substancje, które są już zarejestrowane przez inny podmiot dla tego samego zastosowania, o których mowa w art. 2 ust. 5 Rozporządzenia.

W art. 36 rozporządzenia określono obowiązek przechowywania danych o substancjach przez okres co najmniej 10 lat od daty ostatniej dostawy. Obowiązek ten obejmuje każdego producenta, importera, dalszego użytkownika oraz dystrybutora.

Dystrybutor, który zajmuje się pośrednictwem w obrocie substancjami i mieszaninami chemicznymi bez ich modyfikacji, ma kluczową rolę w przekazywaniu informacji w łańcuchu dostaw. Zgodnie z art. 31, dystrybutor musi dostarczać kartę charakterystyki każdemu użytkownikowi dalszemu oraz przekazywać dodatkowe informacje dotyczące bezpieczeństwa użytkowania substancji. O ile dalszy użytkownik lub dystrybutor nie zażąda karty charakterystyki, nie jest konieczne jej dostarczenie, pod warunkiem że substancjom lub mieszaninom stwarzającym zagrożenie, oferowanym bądź sprzedawanym ogółowi społeczeństwa, towarzyszy wystarczająca informacja umożliwiająca użytkownikom podjęcie odpowiednich środków w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska. Dystrybutor nie ponosi obowiązku rejestracji substancji ani przeprowadzania oceny ich bezpieczeństwa, ponieważ nie zajmuje się ich produkcją ani importem. Jednakże odpowiada za zapewnienie zgodności substancji z przepisami dotyczącymi ograniczeń i zezwoleń.