Europejski paszport CASP – jak prowadzić działalność transgraniczną na podstawie jednej licencji?

Na czym polega zasada paszportowania CASP?

Zgodnie z art. 59 ust. 1 MiCA działalność w zakresie kryptowalut mogą prowadzić dwie grupy podmiotów:

• osoby prawne lub inne przedsiębiorstwa, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów (tzw. licencjonowanie CASP) zgodnie z art. 63 MiCA,
  
• instytucje kredytowe, centralny depozyt papierów wartościowych, firmy inwestycyjne, uczestnicy rynku, instytucje pieniądza elektronicznego, spółki zarządzające UCITS lub zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym, którym zezwolono na świadczenie usług w zakresie kryptoaktywów zgodnie z art. 60.
  

Unijny ustawodawca zezwala na działalność dostawców usług w zakresie kryptoaktywów w dowolnym państwie członkowskim. Wystarczające jest, aby przedsiębiorca uzyskał licencję na obszarze jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Zasada paszportowania została wprost wyrażona w art. 59 ust. 7 MiCA. Zgodnie z tym przepisem, dostawcom usług w zakresie kryptoaktywów zezwala się na świadczenie usług w zakresie kryptoaktywów w całej Unii w ramach swobody przedsiębiorczości, w tym za pośrednictwem oddziału, albo w ramach swobody świadczenia usług. Oznacza to, że CASP działający np. w Niemczech lub na Malcie może otworzyć swój oddział również w Polsce i nie musi w tym celu przechodzić ponownie czasochłonnego i złożonego procesu licencyjnego.

W dalszej części przepisy można przeczytać, że od dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, którzy świadczą usługi w zakresie kryptoaktywów w wymiarze transgranicznym, nie wymaga się posiadania fizycznej obecności na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego. Nie ma więc konieczności, aby zagraniczny przedsiębiorca tworzył na terytorium państwa członkowskiego całą strukturę organizacyjną w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wyodrębniał komórki i zatrudniał pracowników. Z drugiej strony musi jednak zadbać o wypełnienie ciążących na nim obowiązków dotyczącychm.in. compliance, przyjmowania i rozpoznawania skarg, czy oceny ryzyka w ujęciu transgranicznym.

W jaki sposób zagraniczny CASP może działać na terytorium Polski? Obowiązki informacyjne

Transgraniczne świadczenie usług w zakresie kryptoaktywów wiąże się z koniecznością realizacji obowiązków informacyjnych względem rodzimego organu nadzoru. Stosownie do brzmienia art. 65 ust. 1 MiCA, dostawca usług w zakresie kryptoaktywów, którzy zamierza świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów w więcej niż jednym państwie członkowskim, przedstawia następujące informacje właściwemu organowi macierzystego państwa członkowskiego:

• wykaz państw członkowskich, w których dostawca usług w zakresie kryptoaktywów zamierza świadczyć swoje usługi (jedno lub więcej),
  
• usługi w zakresie kryptoaktywów, które dostawca usług w zakresie kryptoaktywów zamierza świadczyć w wymiarze transgranicznym (może być węższy, niż objęty licencją CASP, ale nie może być szerszy),
  
• datę rozpoczęcia planowanego świadczenia usług w zakresie kryptoaktywów,
  
• wykaz wszystkich innych rodzajów działalności prowadzonej przez dostawcę usług w zakresie kryptoaktywów nieobjętych niniejszym rozporządzeniem.
  

W terminie 10 dni roboczych od otrzymania informacji od przedsiębiorcy CASP właściwy organ macierzystego państwa członkowskiego przekazuje te informacje pojedynczym punktom kontaktowym przyjmujących państw członkowskich, ESMA oraz EUNB. Jeśli np. niemiecki CASP chce prowadzić działalność na terytorium Polski, stosowne informacje trafią do KNF. Wnioskodawca powinien niezwłocznie otrzymać informacje o udostępnieniu danych od organu nadzoru państwa, które przyznało licencję.

Dostawca usług w zakresie kryptoaktywów może rozpocząć świadczenie swoich usług w państwie członkowskim innym niż jego macierzyste państwo członkowskie z dniem otrzymania powiadomienia, od „swojego” organu nadzoru, najpóźniej zaś od piętnastego dnia kalendarzowego od dnia udostępnienia wymaganych informacji.

Paszportowanie jest dostępne dla firm z państw trzecich (np. USA lub krajów azjatyckich) pod warunkiem, że utworzą one oddział w jednym z państw członkowskich i ten oddział uzyska licencję CASP w ramach regulacji MiCA. Prowadzenie działalności powiązanej z kryptoaktywami bez licencji wiąże się z wysokimi sankcjami.

Jakie korzyści daje zasada paszportowania CASP?

Zasada paszportowania wprowadzona przez rozporządzenie MiCA wspiera transgraniczne prowadzenie działalności gospodarczej oraz integrację rynku wspólnotowego. Korzystając z prostego mechanizmu informacyjnego, przedsiębiorca może rozpocząć prowadzenie działalności regulowanej w wielu krajach Unii Europejskiej, bez konieczności ubiegania się o licencję w każdym z nich. To duże ułatwienie dla organizacji, których celem jest globalna ekspansja firm zajmujących ochronę inwestorów jako kompletny wniosek w życie rozporządzenia mica a partner zarządzający w ramach mica jak esma podkreśliła w stany zjednoczone a możliwość działania z aktywami kryptograficznymi.

Transgraniczna działalność CASP a stanowisko ESMA

Choć transgraniczne działanie CASP jest możliwe, warto w tym kontekście zwrócić uwagę na stanowisko ESMA z dnia 31 stycznia 2025 r. w tym dokumencie wskazano na rekomendowane praktyki CASP, ale także zwrócono uwagę na okoliczności, które uzasadniają wzmożone kontrole organu nadzoru. Są tom.in.

• skala prowadzonej działalności gospodarczej – przyjmuje się, że organizacje działające na dużą skalę stwarzają większe ryzyko znaczącej szkody, jeśli będą działały niezgodnie z przepisami MiCA. ESMA rekomenduje, aby podwyższona ostrożność była stosowana przede wszystkim względem platform, które mają ponad 1 milion aktywnych użytkowników rocznie albo ich bilans przekracza 3 miliardy euro,

• złożona struktura właścicielska – struktury o wysokim poziomie złożoności składają się z wielu podmiotów, które muszą wypełnić regulacje różnych reżimów przepisów, w tym MiCA, MiFID, czy EMI. Potencjalnie prowadzi to do powstawania problemów na gruncie regulacji AML/CFT, RODO, DORA, ale także powodować konflikty interesów między poszczególnymi uczestnikami grupy,

• działalność transgraniczna – ESMA zwraca uwagę, że większość działalności o charakterze transgranicznym stwarza dodatkowe ryzyko, a także odpowiedzialność po stronie organizacji. Poprzez zasadę paszportowania CASP może oddziaływać na podmioty poza obszarem macierzystego państwa członkowskiego. Uznaje się, że podwyższona ostrożność powinna być stosowana względem CASP, które odnotowują więcej, niż 200 tysięcy aktywnych użytkowników rocznie poza obszarem swojego pierwotnego terytorium działania. Zaleca się też, aby organ nadzoru w państwie macierzystym utrzymywał ścisłą współpracę z „istotnymi organami nadzoru” (ang. significant NCAs) w innych państwach członkowskich w celu możliwie wczesnego zidentyfikowania ewentualnych problemów i niezgodności. Organ nadzoru uznaje się za istotny, jeżeli zostanie spełniony przynajmniej jeden z następujących warunków:

  • w przyjmującym państwie członkowskim CASP ma więcej, niż 100 tysięcy aktywnych użytkowników rocznie,

  • liczba aktywnych użytkowników w państwie przyjmującym 50% całkowitej bazy klientów,

  • CASP operuje fizycznie na obszarze państwa przyjmującego.

Naturalnie krajowe organy nadzoru mogą przyjąć również inne kryteria dla oceny transgranicznej działalności CASP, wytyczne ESMA stanowią swego rodzaju minimum standardów.

Jak kraje UE radzą sobie z implementacją MiCA?

Poszczególne kraje Unii Europejskiej radzą sobie z wdrażaniem przepisów MiCA z różnym poziomem skuteczności. Przyjrzyjmy się kilku przykładom bardziej – i mniej – efektywnych działań legislacyjnych.

Wśród krajów, które jako pierwsze zaimplementowały MiCA do swoich porządków prawnych należy wymienić:

1. Niemcy – z sukcesem wdrożono ustawę Financial Market Digitalisation Act (FinmadiG) pod koniec 2024 roku. Akt prawny ustanawia BaFin organem nadzorczym nad CASP i wprowadza mechanizmy nadzoru. Jedną z pierwszych CASP, które otrzymały licencję w Niemczech, była Bitpanda Asset Management Group GmbH,
   
2. Malta – dzięki ustawie Virtual Financial Assets Act oraz Markets in Crypto-Assets Act. Organem nadzoru jest Malta Financial Services Authority (MFSA). Jednymi z pierwszych zarejestrowanych firm były Foris Dax Mt Limited, Okcoin Europe Ltd, Zillion Bits Ltd,
   
3. Holandia – w Holandii nadzorem nad CASP zajmuje się Authority for the Financial Markets (AFM). Lokalna legislacja wyróżnia się przejrzystością, pierwsze wnioski o licencję CZASP zaczęto akceptować już w kwietniu 2024 roku, a w grudniu tego samego roku przedsiębiorcy mogli rozpocząć działalność. Jedną z pierwszych CASP-ów była MoonPay Europe B.V.
   

Wśród krajów, które zdążyły już wdrożyć rozporządzenie MiCA warto wymienić również Luksemburg, Litwę i Estonię.

Drugą grupę państw członkowskich tworzą jurysdykcje, które zaimplementowały MiCA terminowo, ale nie aż tak proaktywnie, jak Niemcy, czy Malta. Z reguły stosują one pełny, 18-miesięczny okres przejściowy lub niewiele krótsze „okno pogodowe” dla przedsiębiorców, pozwalając im na bezpieczne i stabilne zaprojektowanie biznesów. W tej sekcji można wskazać na:

1. Czechy – nadzorem nad rynkiem kryptowalut zajmuje się Czech National Bank (CNB). Dotychczasowe VASP-y musiały złożyć wniosek o licencję CASP mniej więcej do połowy 2025 roku, obecnie regulator pozostaje wstrzemięźliwy, jeśli chodzi o udostępnianie wytycznych dla przedsiębiorców,
   
2. Francję – we Francji nadzorem nad obszarem krypto zajmuje się Autorité des Marchés Financiers (AMF) w oparciu o ustawę PACTE. Wnioski o licencję CASP można składać od 1 czerwca 2024 roku,
   
3. Hiszpanię – hiszpański reżim kryptoaktywów jest nadzorowany przez Comisión Nacional del Mercado de Valores (CNMV). Przedsiębiorcy działający dotychczas jako VASP mogą nadal funkcjonować do 30 grudnia 2025 roku pod warunkiem, że dostosowali swoje biznesy do wymagań AML. Hiszpański organ CNMV opublikować szczegółowy poradnik dotyczący ubiegania się o licencję CASP, a wnioski można składać od września 2024 roku.
   

Wśród krajów, które do tej pory nie wdrożył MiCA można wymienić m.in. Portugalię i Belgię. Portugalia wciąż zezwala na działalność przedsiębiorców kryptowalutowych na podstawie poprzedniego reżimu AML. Podobnie Belgia z uwagi na legislacyjną bierność najprawdopodobniej nie będzie w stanie przyznawać licencji CASP do połowy 2026 roku. Nadal jednak zagraniczni przedsiębiorcy mogą funkcjonować na obszarach, gdzie nie zaimplementowano MiCA na zasadzie paszportowania CASP.

Jeśli chodzi o Polskę, rządowy projekt ustawy o rynku kryptoaktywów wpłynął do Sejmu w dniu 26 czerwca 2025 r. (druk nr 1424). Oznacza to, że w nadchodzących miesiącach najprawdopodobniej można przyspieszenia procesu legislacyjnego.

Obowiązki CASP w działalności transgranicznej

Transgraniczna działalność CASP nie zdejmuje z dostawców usług w zakresie kryptowalut obowiązków, które dotyczą wszystkich CASP-ów, niezależnie od jurysdykcji rejestracji i faktycznego miejsca wykonywania działalności. Warto w tym kontekście zwrócić szczególną uwagę na rozdział II rozporządzenia.

Unijny ustawodawca podkreśla rolę przekazywania uczciwych, jasnych i niewprowadzających w błąd informacji i konieczność ostrzegania o ryzyku związanym z korzystania z kryptoaktywów. Dodatkowo CASP musi udostępnić w widocznym miejscu na swojej stronie internetowej swoje polityki w zakresie cen, kosztów i opłat, a także skutków środowiskowych swojej działalności.

Obowiązkiem CASP przez cały okres działalności jest utrzymywanie zabezpieczeń ostrożnościowych na poziomie równym co najmniej wyższej z następujących kwot:

• kwocie stałych minimalnych wymogów kapitałowych w zależności od charakteru działalności,

• jednej czwartej stałych kosztów pośrednich z poprzedniego roku, podlegających corocznemu przeglądowi.

Zabezpieczenie ostrożnościowe może przybrać postać funduszy własnych (składających się z pozycji i instrumentów w kapitale podstawowym), polisy ubezpieczeniowej obejmującej terytoria Unii, na których świadczone są usługi w zakresie kryptoaktywów albo porównywalnej gwarancji ograniczoną odpowiedzialnością w państwie członkowskim ue przy zarządzaniu kryzysowym jako radca prawny w proces uzyskania terenie całej unii europejskiej za usługi związane.

Niezależnie od zobowiązań wynikających z MiCA, CASP muszą realizować procedury AML łącznie z procedurą KYC, monitorować ryzyko w tym zakresie oraz współpracować z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej obok KNF jako organu regulacyjnego.

Europejski paszport CASP – jak możemy Ci pomóc?

Warto pamiętać, że brak krajowej (polskiej) ustawy, które implementowałaby do lokalnego porządku prawnego unijne rozporządzenie MiCA nie oznacza, że zagraniczne podmioty nie mogą prowadzić działalności w zakresie kryptoaktywów w Polsce.

Jeśli prowadzisz CASP w państwie członkowskim innym, niż Rzeczpospolita Polska i chcesz rozszerzyć działalność operacyjną na Polskę, możemy Ci w tym pomóc. Nasi specjaliści zajmą się:

• realizacją obowiązków informacyjnych względem organu nadzoru,

• audytem compliance organizacji z uwzględnieniem przepisów MiCA i standardów ESMA,

• opracowaniem niezbędnej dokumentacji,

• reprezentacją przed organem nadzoru (KNF),

bieżącąobsługą prawną podmiotu.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam