Niezbędne oznakowania produktu – co, gdzie i jak umieszczać?

Każdy przedsiębiorca wprowadzający produkt na rynek UE i Polski musi zadbać o spełnienie podstawowych obowiązków informacyjnych. Oznakowania te pozwalają organom nadzoru i konsumentom zweryfikować zgodność wyrobu z przepisami, jego pochodzenie i bezpieczeństwo użytkowania.

1. Znak CE

To najbardziej rozpoznawalne oznaczenie, które jest obowiązkowe wyłącznie dla grup produktów objętych prawodawstwem harmonizacyjnym UE (tzw. dyrektywy Nowego Podejścia i rozporządzenia). Oznaczenie to znajdziemy m.in. na sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (LVD, EMC), zabawkach, maszynach, środkach ochrony indywidualnej, urządzeniach ciśnieniowych czy wyrobach medycznych.

Umieszczenie tego znaku stanowi sygnał, że producent przeprowadził ocenę zgodności i deklaruje, że produkt spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska. Co istotne, CE to deklaracja producenta, a nie certyfikat jakości, i nie wolno go stosować „na zapas” dla produktów, które nie podlegają harmonizacji. Zasady te wynikają z szeregu aktów, w tym z ustawy o systemach oceny zgodności.

2. Dane producenta lub importera

Zgodnie z art. 21 Prawa przedsiębiorców oraz art. 9 rozporządzenia (UE) 2023/988 (GPSR), na produkcie (lub opakowaniu bądź dokumencie towarzyszącym) muszą znaleźć się:

• nazwa (firma) producenta,

• adres pocztowy,

• adres e-mail lub inny elektroniczny środek kontaktu.

Jeśli producent ma siedzibę poza UE, obowiązkowe jest podanie danych importera lub upoważnionego przedstawiciela w UE, który przejmuje formalnie obowiązki producenta. Pozwala to organom i konsumentom szybko ustalić, kto odpowiada za produkt.

3. Numer partii / seria / identyfikator produktu

Produkt powinien być oznakowany w sposób umożliwiający jego identyfikację – np. poprzez numer typu, partii, serii. Pozwala to w razie potrzeby przeprowadzić skuteczną akcję wycofania niebezpiecznej partii z rynku.

4. Kraj pochodzenia

O ile wytwórca ma swoją siedzibę poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), konieczne jest również podanie kraju pochodzenia. Przepis ten dotyczy więc przykładowo wszelkich towarów sprowadzanych z Chin.

Poza znakiem CE, kluczowym dla rynku UE, istnieje wiele innych oznaczeń wymaganych w innych krajach lub stosowanych dobrowolnie dla wzmocnienia wiarygodności produktu.

EAC
To odpowiednik CE w krajach Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (Rosja, Kazachstan, Białoruś, Armenia, Kirgistan). Oznacza zgodność z tamtejszymi przepisami technicznymi. Jest obowiązkowy na tych rynkach, ale nie zastępuje CE w UE.

UKCA
Po Brexicie Wielka Brytania wprowadziła własne oznaczenie UKCA (UK Conformity Assessed). Od 2025 r. stanie się ono obowiązkowe dla większości produktów w Anglii, Szkocji i Walii. Dla obrotu w UE nadal wymagany jest znak CE.

GS
Dobrowolny, lecz prestiżowy niemiecki znak „Geprüfte Sicherheit” potwierdza, że produkt został przebadany przez niezależną jednostkę (np. TÜV). Choć nie jest wymagany prawem, często otwiera drogę do sprzedaży w dużych niemieckich sieciach handlowych.

RoHS
To unijna dyrektywa ograniczająca stosowanie szkodliwych substancji w elektronice. Nie ma osobnego znaku — spełnienie jej wymagań potwierdza się przez prawidłowe oznaczenie CE. Napisy typu „RoHS compliant” są dobrowolne.

Wszystkie te oznaczenia nie zastępują CE — mogą go co najwyżej uzupełniać (jak GS), lub obowiązywać w innych regionach (EAC, UKCA). Dlatego przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu w Polsce zawsze w pierwszej kolejności musi zadbać o zgodność z wymaganiami dla CE.

Jeśli ze względu na wielkość lub specyfikę produktu nie da się umieścić oznaczeń bezpośrednio na nim, dopuszcza się umieszczenie ich na opakowaniu albo w dokumencie towarzyszącym (np. instrukcji). Dotyczy to np. drobnych elementów elektronicznych czy zabawek-niespodzianek pakowanych w kulkach. Warunkiem jest jednak, by oznaczenia były łatwo dostępne dla użytkownika i organów kontrolnych.

Znaczenie tabliczki znamionowej i dokumentacji

W wielu branżach (np. urządzenia elektryczne, maszyny) stosuje się tabliczki znamionowe, na których nanoszone są kluczowe oznaczenia: CE, dane producenta, numer typu. Instrukcje obsługi i karty gwarancyjne to natomiast miejsce na szczegółowe ostrzeżenia i opisy techniczne.

Import z Chin i spoza UE – dodatkowe obowiązki

Sprowadzenie produktu spoza Unii Europejskiej oznacza dla importera pełne przejęcie odpowiedzialności producenta. Obowiązek ten wynika wprost z rozporządzenia (UE) 2019/1020 i GPSR (rozporządzenie 2023/988), które nakładają na importera odpowiedzialność za zgodność wyrobu z prawem unijnym (art. 11 GPSR) — importer przejmuje funkcję producenta w zakresie odpowiedzialności za oznakowanie, bezpieczeństwo i instrukcje.

Dlatego ma on obowiązek:

• Zweryfikować dokumentację techniczną – w tym deklarację zgodności UE, raporty badań i dowody spełnienia dyrektywy RoHS, które uzasadniają znak CE. Sam nadruk „CE” nie wystarczy — liczy się faktyczne potwierdzenie zgodności.

• Umieścić swoje dane kontaktowe (nazwę, adres w UE, adres e-mail), na produkcie, opakowaniu lub w dokumentacji. Wynika to z art. 11 GPSR. Brak takich danych może skutkować zatrzymaniem towaru na granicy.

• Zadbać o instrukcje i oznakowania w języku polskim, zgodnie z art. 21 Prawa przedsiębiorców oraz przepisami UE.

Jeżeli produkt podlega importowi z kraju nienależącego do UE lub EFTA, konieczne jest również oznaczenie państwa siedziby wytwórcy, np. Made in China.

W praktyce importer działa więc na własne ryzyko — i to on w razie kontroli czy wypadku z udziałem produktu musi wykazać, że wyrób spełnia wszystkie unijne wymogi.