Zwłoka oraz opóźnienie – podstawowe różnice mające wpływ na Twoją firmę

Opóźnienie ma miejsce, gdy dłużnik nie spełnia swojego zobowiązania w terminie, ale bez swojej winy. Może ono wynikać np. z nieprzewidzianych zdarzeń losowych, takich jak opóźnienia w dostawie materiałów od dostawców, awarie systemu czy inne okoliczności niezależne od dłużnika.

Przykładowo, jeśli dostawca nie dostarczy towaru na czas z powodu klęski żywiołowej, mówimy o opóźnieniu, a nie zwłoce. W przypadku opóźnienia dłużnik nie odpowiada za dodatkowe szkody wyrządzone wierzycielowi, lecz zobowiązany jest jedynie zapłacić odsetki ustawowe za czas, w którym zalegał ze spełnieniem świadczenia.

Warto jednak ostrożnie podchodzić do zdarzeń szeroko pojętej siły wyższej i analizować okoliczności w oparciu o konkretny stan faktyczny ze wsparciem profesjonalistów. Siła wyższa nie została bowiem zdefiniowana w przepisach prawa, a ocena takiego zjawiska może nie być tak oczywista.

Chociaż są często używane naprzemiennie, zwracamy uwagę, że zwłoka i opóźnienie to nie są pojęcia tożsame. Podstawowa różnica między opóźnieniem a zwłoką polega na przyczynie niedotrzymania terminu zobowiązania.

• Zwłoka to sytuacja, gdy dłużnik nie wykonuje swojego zobowiązania w terminie z własnej winy. Może to wynikać np. z zaniedbania, złej organizacji pracy czy celowego unikania realizacji umowy. Zwłoka wiąże się z większą odpowiedzialnością dłużnika.

• Opóźnienie natomiast występuje, gdy dłużnik spóźnia się z realizacją zobowiązania, ale nie z własnej winy. Może być ono spowodowane czynnikami niezależnymi od dłużnika, np. siłą wyższą, awarią sprzętu czy działaniami osób trzecich.

W praktyce ocena, czy dane okoliczności spełniają przesłanki opóźnienia czy zwłoki może być złożona. Poniżej podajemy kilka przykładów zwłoki oraz opóźnienia, z którymi nasi klienci spotkali się w praktyce:

Przykład 1. Zwłoka

Firma budowlana zobowiązała się do oddania budynku do użytku w określonym terminie. Mimo braku przeszkód, prace się opóźniają, ponieważ ekipa budowlana nie zorganizowała materiałów na czas. Ze źródeł publicznych wiadomo, że opóźnienia przede wszystkim wynikają z pogarszającej się sytuacji finansowej dłużnika. W takiej sytuacji kwalifikowane jest to jako zwłoka.

Przykład 2. Opóźnienie

Producent dostarczający materiały do firmy budowlanej nie dotrzymał terminu z powodu nagłego strajku pracowników portu, przez który nie dotarł transport. Opóźnienie to nie jest zawinione przez producenta i nie miał on na nie żadnego wpływu, dlatego ten stan faktyczny kwalifikujemy jako opóźnienie.

Przykład 3. Zwłoka

Firma zajmująca się naprawą samochodów zobowiązała się do wykonania przeglądu technicznego pojazdu klienta w określonym terminie. Mimo braku jakichkolwiek trudności z dostępnością części, mechanicy nie rozpoczęli pracy na czas, ponieważ nie zorganizowali harmonogramu pracy. W tym przypadku mamy do czynienia ze zwłoką, ponieważ firma opóźnia realizację z własnej winy, bez jakiegokolwiek udziału podmiotów trzecich.

Przykład 4. Opóźnienie

Firma XYZ zleciła przelew swojemu zagranicznemu kontrahentowi w przedostatni dzień terminu płatności. Z uwagi jednak na niejasności związane z AML, przelew został wstrzymany przez bank wyjaśnienia. W efekcie środki wpłynęły do kontrahenta kilka dni po terminie płatności. W umowie zawarto klauzulę, że spełnieniem świadczenia jest uznanie rachunku bankowego przez kontrahenta (czyli wpływ środków). W takiej sytuacji mamy do czynienia z opóźnieniem.

Rozróżnienie pomiędzy zwłoką a opóźnieniem jest kluczowe dla przedsiębiorców, którzy chcą skutecznie zarządzać ryzykiem związanym z niewykonaniem zobowiązań przez kontrahentów. Choć oba sformułowania odnoszą się do sytuacji, w których dłużnik nie spełnia świadczenia na czas, istotną różnicą jest przyczyna tego stanu. Zwłoka ma miejsce, gdy opóźnienie wynika z winy dłużnika, natomiast opóźnienie jest efektem okoliczności niezależnych od niego. Rozróżnienie to ma praktyczne znaczenie w kontekście odpowiedzialności za szkody, możliwości dochodzenia odszkodowań czy ustalania wysokości kar umownych.

Masz wątpliwości, czy Twoja firma stoi przed sytuacją zwłoki czy opóźnienia? Skontaktuj się z nami i skorzystaj z porad naszych ekspertów.