Zmiany przepisów dotyczących Fundacji Rodzinnej

Czy zmiany w regulacji fundacji rodzinnej są potrzebne – fundacje rodzinne vs. agresywne praktyki podatkowe

Fundacja rodzinna to osoba prawna wpisywana do rejestru fundacji rodzinnych. Nie jest spółką prawa handlowego, ale jednocześnie nie należy do trzeciego sektora NGO. Jej zasadniczym celem jest organizacja sukcesji według zasad określonych przez fundatora, z pominięciem ustawowego porządku dziedziczenia. Wykorzystując strukturę fundacji rodzinnej można nie tylko świadomie zarządzać mieniem, ale też zapobiec jego rozdrobnieniu wskutek rodzinnych sporów.

Obecnie fundacje rodzinne mogą korzystać z wielu preferencji podatkowych, które czynią ją wehikułem atrakcyjnym z punktu widzenia ograniczenia zobowiązań publicznoprawnych. Jak obecnie są opodatkowane fundacje rodzinne?

• Świadczenia spełniane na rzecz beneficjentów, a także przekazanie mienia polikwidacyjnego są wolne od podatku od spadków i darowizn,

• Fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku dochodowego CIT z wyłączeniem sytuacji, o których mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych,

• Fundacja rodzinna jest zwolniona z konieczności zapłaty składki zdrowotnej oraz daniny solidarnościowej,

• Beneficjenci świadczeń od fundacji rodzinnej mogą być zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku PIT (w zależności od stopnia pokrewieństwa względem fundatora stawka będzie wynosiła 0%, 10% albo 15%),

• Opodatkowanie zysku z działalności pojawia się dopiero z chwilą wypłaty świadczeń na rzecz beneficjenta

Wyraźnie widać, że celem ustawodawcy było zredukowanie obciążeń publicznoprawnych ciążących na fundacji rodzinnej. Zdaniem przedstawicieli Ministerstwa Finansów fundacje rodzinne nadal są jednak wykorzystywane do agresywnej optymalizacji podatkowej, co pozostaje sprzeczne z celem legislacyjnym wprowadzenia nowego typu podmiotów do polskiego porządku prawnego. Jak można przeczytać w oświadczeniu z dnia 8 sierpnia 2025 r., kierunek zmian ma na celu „uszczelnienie systemu podatkowego oraz ochronę instrumentu fundacji rodzinnych przed nadużyciami, przy zachowaniu jego atrakcyjności i funkcjonalności dla uczciwych podmiotów”. Projekt ustawy na istotne ograniczenie na najem długoterminowy i udziału w kontrolowanej jednostce z tytułu udziału w kontrolowanej radca prawny na cele mieszkaniowe na szczególną uwagę minister finansów na najem mieszkaniowy finansów i gospodarki na projektowane zmiany pożyczek udzielonych na życie ustawy samego dochodu.

Planowane zmiany w przepisach dotyczących fundacji rodzinnych

Zmiany w zasadach opodatkowania fundacji rodzinnych mają dotyczyć kilku obszarów. Przyjrzyjmy się im po kolei i porównajmy je z obecnymi rozwiązaniami przewidzianymi w ustawie o fundacji rodzinnej . Co w praktyce zmienia się dla przedsiębiorców?

Czasowe wyłączenie ze zwolnienia podatkowego fundacji rodzinnej

Pierwsza z proponowanych zmian ma polegać na odroczeniu na okres 3 lat wyłączenia opodatkowania przychodów z tytułu zbycia składników majątkowych lub ich przekazania do fundacji rodzinnej na innej podstawie prawnej (np. umowy darowizny). W założeniu taka nowelizacja miałaby przeciwdziałać wnoszeniu do majątku fundacji rodzinnej udziałów lub akcji, w celu ich szybkiej sprzedaży na preferencyjnych zasadach. Ministerstwo Finansów określa tę konstrukcję mianem Lock-Up’u na aktywach.

Obecnie uzyskanie dochodu ze sprzedaży udziałów, także w tym celu, aby dochód ten reinwestować i nabyć kolejne udziały, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Szef KAS stoi na stanowisku, że tego typu operacja mieści się w granicach dozwolonej działalności gospodarczej zgodnie z art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej (vide: opinia zabezpieczająca z dnia 19 maja 2025 r., sygn. DKP2.8082.6.2024 oraz opinia zabezpieczająca z dnia 26 maja 2025 r., sygn. DKP2.8082.9.2024). W obu przypadkach uznano, że działania fundacji rodzinnej nie spełniają przesłanek unikania opodatkowania i nie powinny być penalizowane.

Przykład: Fundacja rodzinna od 1 stycznia 2024 r. jest właścicielem 300 akcji w spółce akcyjnej. Sprzedaje je zewnętrznemu nabywcy w dniu 1 stycznia 2025 r. za kwotę 100 tysięcy złotych, nie płacąc od tej kwoty podatku CIT. Całą kwotę może reinwestować do zakupu kolejnych akcji lub udziałów i od transakcji nabycia również nie zapłaci podatku CIT.

Co się zmieni: Po zmianach zwolnienie podatkowe będzie przysługiwało dopiero po 3 latach od nabycia udziałów lub akcji. Przez pierwsze trzy lata operacja zbycia aktywów będzie wiązała się z obowiązkiem zapłaty podatku CIT.

Objęcie fundacji rodzinnej opodatkowaniem CFC

Kolejna propozycja zmian legislacyjnych zakłada, że fundacja rodzinna ma zostać objęta opodatkowaniem CFC. Podatek CFC polega na obowiązku zapłaty zryczałtowanego 19-procentowego PIT/CIT od dochodów generowanych przez zagraniczne jednostki kontrolowane. Założeniem tej konstrukcji jest uniemożliwienie „przerzucenia” dochodu do państw o wyjątkowo korzystnym reżimie podatkowym.

Aby zagraniczna jednostka została uznana za CFC musi być kontrolowana przez polskiego podatnika. Oznacza to konieczność posiadania powyżej 50% udziałów w kapitale, praw głosu w organach spółki lub praw do uczestnictwa w zyskach podmiotu. Jednocześnie wymagane jest, aby zagraniczny podmiot nie prowadził rzeczywistej działalności gospodarczej w kraju siedziby (de facto chodzi więc o „spółki-wydmuszki”, które istnieją wyłącznie po to, aby wspierać unikanie opodatkowania).

Obecnie fundacje rodzinne są zwolnione z podatku CFC. Oznacza to, że jeżeli do jej majątku trafią udziały lub akcje zagranicznej spółki w ilości, która uzasadniałaby zapłatę podatku CFC, obowiązek rozliczenia się z CIT z fiskusem nie powstanie. Organy podatkowe stoją bowiem na stanowisku, że zwolnienie z CIT należy w tym przypadku rozumieć szeroko. Preferencja dotyczy także fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnych. Korzystną wykładnię przepisów podatkowych można znaleźć m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 24 kwietnia 2025 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.151.2025.2.AK.

Przykład: Fundator wniósł do fundacji rodzinnej udziały w spółce z o.o. mającą siedzibę na Słowacji. Pomimo, iż fundacja rodzinna sprawuje kontrolę nad spółką z uwagi na większościowe prawo głosu, nie zapłaci podatku CFC 19%.

Co się zmieni: W przypadku wejścia w życie proponowanej zmiany fundacje rodzinne będą musiały płacić podatek CFC, co może zahamować rozwój wielu podmiotów i spowodować, że przedsiębiorcy będą mniej chętnie przenosili swój biznes za granicę.

Posiadanie udziałów w zagranicznej spółce transparentnej podatkowo

Dotychczas sporo kontrowersji budziło przystępowanie fundacji rodzinnych do spółek zagranicznych transparentnych podatkowo, co miało związek z niejednoznacznym sformułowaniem przepisów dotyczących dopuszczalnego zakresu działalności gospodarczej.

Stosownie do brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej jednym z dopuszczalnych rodzajów biznesu jest „przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach”.

Dyrektor KIS wydał wiele interpretacji indywidualnych, w których zanegował możliwość zastosowania zwolnienia podatkowego w sytuacji, kiedy fundacja rodzinna przystępuje do zagranicznej spółki prawa handlowego, w której opodatkowani są wspólnicy, a nie sama spółka (vide: interpretacje indywidualne z dat: 7 grudnia 2023 r. i 5 stycznia 2024 r., znak odpowiednio: 0111-KDIB2-1.4010.413.2023.2.AR i 0114-KDIP2-1.4010.551.2023.2.PP).

Okazuje się jednak, że poglądy judykatury nie są jednak tak spójne. Część sądów uchyla interpretacje organów podatkowych, zostawiając tym samym podatnikom możliwość działania za granicą (vide: wyrok WSA w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2024 r., sygn. akt I SA/Łd 114/24). Zdaniem sądu kluczowe znaczenie ma nie ocena podatkowa konstrukcji danej spółki, ale jej wymiar korporacyjny.

Przykład: Polska fundacja rodzinna przystąpiła jako wspólnik do brytyjskiej spółki LLP (ang. Limited Liability Partnership), która jest opodatkowana na poziomie wspólników, a nie spółki. Zdaniem organów podatkowych najprawdopodobniej takie działanie zostanie uznane za wykraczające poza dyspozycję art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, a sama osoba prawna będzie musiała zapłacić 25% podatku CIT. Teoretycznie istnieje możliwość wygranej w sporze sądowym i uchylenia opinii, ale skutek złożonej skargi do WSA nie jest pewny.

Co się zmieni: Można spodziewać się, że polski ustawodawca będzie dążył do wyeliminowania możliwości zagranicznej ekspansji fundacji rodzinnych. Taka opcja będzie więc dopuszczalna wyłącznie przy założeniu, że podmiot godzi się na zapłatę „sankcyjnej” stawki podatku CIT.

Ograniczenie zwolnienia podatkowego fundacji rodzinnej

Kolejne wątpliwości w zakresie fundacji rodzinnej dotyczą przychodów z najmu. Zgodnie z art. 5 ust. pkt 2 ustawy o fundacji rodzinnej, w ramach tzw. działalności dozwolonej (zwolnionej z CIT) znalazł się najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Okazuje się jednak, że organy podatkowe kwestionują możliwość skorzystania ze zwolnienie w przypadku najmu krótkoterminowego. Jest to o tyle kontrowersyjne, że urzędnicy wskazują w interpretacjach indywidualnych na dodatkowe warunki rozgraniczające najem „zwykły” i krótkoterminowy, choć te odmienności nie wynikają wprost z przepisów. W szczególności wskazuje się na:

• konieczność zawarcia umowy na piśmie,
  
• przekazanie przedmiotu najmu najemcy poprzedzonego podpisaniem protokołu zdawczo-odbiorczego i zapłatą kaucji gwarancyjnej a zakończonego podpisaniem drugiego protokołu i zwrotem kaucji,
  
• regularna płatność czynszu najmu (w opozycji do płatności jednorazowej).
  

Zdaniem Dyrektora KIS prowadzenie przez fundację rodzinną działalności gospodarczej w zakresie najmu krótkoterminowego powoduje powstanie opodatkowania podatkiem CIT w wysokości 25%. Podobnie jak w przypadku poprzedniej propozycji zmian także i tutaj judykatura stoi po stronie podatników. Sądy uznają, że najem został w sposób kompleksowy uregulowany w kodeksie cywilnym i próba różnicowania rodzajów tej usługi nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach (vide: wyrok WSA w Gdańsku z dnia 19 czerwca 2024 r., sygn. I SA/Gd 219/24).

Przykład: Fundacja rodzinna za posiadane środki nabyła budynek wielorodzinny , w którym znajduje się dwadzieścia lokali mieszkalnych. Następnie rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na zawieraniu umów o najem krótkoterminowy wykorzystując potencjał turystyczny lokalizacji. Zdaniem organów podatkowych stanowi to przesłankę do wyłączenia zwolnienia z podatku CIT i objęcia osoby prawnej podatkiem dochodowym w stawce 25%. Istnieje jednak możliwość uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia na drodze sądowej.

Co się zmieni: Według zapowiedzi Ministerstwa Finansów zwolnienie z CIT w przypadku najmu krótkoterminowego ma przestać obowiązywać fundacje rodzinne.

Kiedy należy spodziewać się nowelizacji przepisów dotyczących fundacji rodzinnej?

Według zapowiedzi Ministerstwa Finansów planowane zmiany przepisów dotyczących fundacji rodzinnych mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Obecnie ostateczny kształt nowelizacji nie jest znany, a jak zapowiada Ministerstwo, prace nad nową treścią przepisów cały czas trwają. Zmiany przepisów fundacji rodzinnej i kontrolowanej jednostce zagranicznej za pośrednictwem kontrolowanych spółek zagranicznych i podmiotów powiązanych dla podatkowego przychodów ze zwolnienia podatkowego przychodów i zmiany w opodatkowaniu z tytułu udziału na fundację rodzinną beneficjentowi w przypadku posiadania przekazanych fundacji rodzinnej sprzedaży majątku wniesionego do czasu wypłaty świadczenia i składników majątku za pośrednictwem spółek instrumenty finansowe i zmiany w opodatkowaniu fundacji majątku wniesionego do fundacji na projekt zmian w praktyce oznacza struktur transparentnych.

Czy nadal opłaca się zakładać fundacje rodzinne?

Opłacalność fundacji rodzinnych należy oceniać z uwzględnieniem specyfiki danej struktury. Dla wielu osób prawnych proponowane zmiany w przepisach nie będą miały większego znaczenia. Wszystko zależy od tego, czym zajmuje się konkretna fundacja rodzinna, z czego czerpie zysk i czy zamierza kierować swoją aktywność za granicę.

Rozważając założenie fundacji rodzinnej warto wziąć pod uwagę przede wszystkim:

• skład i wartość funduszu założycielskiego,

• grono beneficjentów,

• możliwość prowadzenia przez fundację rodzinną działalności gospodarczej i jej zakres,

• wieloletnie perspektywy „wyjścia” fundacji rodzinnej za granice Rzeczpospolitej Polskiej i związania się z zagranicznymi podmiotami, np. jako udziałowiec spółki albo jako jednostka kontrolująca.

Zakładanie i obsługa fundacji rodzinnej – jak możemy Ci pomóc?

Jeśli prowadzisz fundację rodzinną i zastanawiasz się, czy zapowiadana nowelizacja nie pokrzyżuje Ci szyków albo rozważasz uporządkowanie zasad sukcesji z wykorzystaniem tej osoby prawnej, sprawdź ofertęKancelarii Prawnej RPMS. Nasi specjaliści przeanalizują Twoją koncepcję biznesową i doradzą optymalne rozwiązania, pozwalające na bezpieczne korzystanie z ulg i zwolnień podatkowych. Pomożemy Ci wypracować indywidualny model działania z uwzględnieniem zmian w przepisach.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam