Wyrok TSUE: nowa era dla suplementów ziołowych

Czym są oświadczenia zdrowotne?

Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia 1924/2006, oświadczenie zdrowotne to każda informacja, która stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia istnienie związku między daną żywnością (lub jej składnikiem) a zdrowiem człowieka.

Oświadczenia takie mogą pojawiać się na opakowaniach, w reklamach i materiałach promocyjnych produktów spożywczych dostępnych na rynku UE. Aby jednak ich stosowanie było legalne, muszą one spełniać wszystkie wymogi przewidziane w rozporządzeniu.

Niedopuszczalne jest posługiwanie się oświadczeniami, które:

• mogą wprowadzać konsumenta w błąd,

• są nieprecyzyjne lub niezgodne z aktualną wiedzą naukową,

• podważają wartość lub bezpieczeństwo innych produktów,

• sugerują, że określona żywność jest niezbędna do prawidłowego odżywiania (chyba że zostało to wyjątkowo dopuszczone przez Komisję),

• zachęcają do nadmiernego spożycia lub budzą niepokój (np. poprzez obrazowanie negatywnych skutków braku spożycia danego produktu).

Rodzaje oświadczeń zdrowotnych

Rozporządzenie wyróżnia dwa główne typy oświadczeń zdrowotnych:

1. Oświadczenia z art. 13 – dotyczą funkcjonowania organizmu (np. wpływu na trawienie, kondycję psychiczną, uczucie sytości, wagę ciała). Ich stosowanie jest możliwe bez przechodzenia pełnej procedury zatwierdzającej, pod warunkiem że:

   • opierają się na ogólnie przyjętej wiedzy naukowej,

   • są sformułowane w sposób zrozumiały dla przeciętnego konsumenta.

2. Ogólne sformułowania dotyczące zdrowia (np. „wspiera zdrowie”, „dobrze wpływa na samopoczucie”) – mogą być stosowane tylko w połączeniu z konkretnym, zatwierdzonym oświadczeniem zdrowotnym wpisanym do wykazu unijnego (art. 10 ust. 3 rozporządzenia).

Warunki stosowania oświadczeń zdrowotnych

Zgodnie z art. 10 ust. 1 rozporządzenia, każde oświadczenie zdrowotne musi spełniać łącznie następujące warunki:

• być zgodne z ogólnymi zasadami rozporządzenia (m.in. rzetelność, jasność, naukowe podstawy),

• zostać zatwierdzone przez Komisję Europejską w określonej procedurze,

• znaleźć się w unijnym wykazie dopuszczonych oświadczeń.

Ponadto każde oświadczenie zdrowotne musi być uzupełnione o konkretne informacje, takie jak:

• przypomnienie o znaczeniu zrównoważonej diety i zdrowego stylu życia,

• ilość produktu niezbędna do uzyskania deklarowanego efektu,

• ostrzeżenia dla grup szczególnie wrażliwych (np. kobiet w ciąży),

• informacja o ryzyku nadmiernego spożycia – jeśli dotyczy.

Oświadczenia niedozwolone

Art. 12 rozporządzenia jednoznacznie zakazuje m.in.:

• twierdzeń sugerujących, że niespożywanie danej żywności szkodzi zdrowiu,

• obietnic szybkiej utraty wagi (np. „-5 kg w tydzień”),

• odwołań do zaleceń lekarzy, dietetyków lub instytucji, które nie są uznane oficjalnie na poziomie krajowym lub unijnym.

Wyrok TSUE z 30 kwietnia 2025 r. – sprawa C‑386/23

Punktem wyjścia był spór niemieckiej firmy Novel Nutriology GmbH, która reklamowała suplement zawierający m.in. szafran i sok z melona, używając oświadczeń takich jak: „wyciąg z szafranu poprawia nastrój” czy „wspomaga równowagę emocjonalną”. Organizacja zajmująca się ochroną uczciwej konkurencji zakwestionowała legalność tych twierdzeń – ponieważ nie były one zatwierdzone przez Komisję Europejską.

Pytanie prejudycjalne i odpowiedź TSUE

Niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości zapytał TSUE, czy do czasu zakończenia oceny przez EFSA i Komisję można tymczasowo stosować oświadczenia zdrowotne dotyczące substancji botanicznych.

Trybunał odpowiedział jednoznacznie:

Nie, nie można.

Zgodnie z orzeczeniem:

• nawet jeśli procedura oceny została zawieszona, to oświadczenia niezatwierdzone nie mogą być stosowane,

• nie można powoływać się na brak decyzji Komisji jako uzasadnienie dla ich użycia,

• każde oświadczenie musi być naukowo zweryfikowane i zatwierdzone, by chronić konsumentów przed potencjalnie wprowadzającymi w błąd informacjami.

Trybunał przypomniał też, że tymczasowe stosowanie oświadczeń możliwe jest jedynie na podstawie art. 28 ust. 6 rozporządzenia – czyli dla tych twierdzeń, które były używane zgodnie z prawem przed 19 stycznia 2008 r. i zgłoszone do KE.

Podsumowanie

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 30 kwietnia 2025 r. ma istotne i długofalowe konsekwencje dla całej branży suplementów diety – zwłaszcza dla firm wykorzystujących w komunikacji marketingowej oświadczenia zdrowotne dotyczące składników botanicznych.

Trybunał potwierdził, że sam fakt braku zakończenia oceny naukowej przez EFSA czy opóźnienia po stronie Komisji Europejskiej nie zwalniają przedsiębiorców z obowiązku ścisłego przestrzegania Rozporządzenia 1924/2006. Oznacza to, że nie można posługiwać się komunikatami typu „wspomaga dobre samopoczucie” czy „redukuje stres”, jeżeli nie towarzyszy im konkretne, zatwierdzone oświadczenie zdrowotne ujęte w wykazie unijnym.

Co istotne, nawet popularne składniki pochodzenia roślinnego, takie jak ekstrakt z szafranu czy sok z melona, nie mogą być reklamowane z wykorzystaniem takich sformułowań bez formalnej podstawy prawnej. Naruszenie tych zasad może skutkować m.in. zakazami reklamowymi, karami oraz postępowaniami prowadzonymi przez organizacje chroniące uczciwą konkurencję.

Trybunał przypomniał również, że stosowanie oświadczeń zdrowotnych dopuszczalne jest wyłącznie wtedy, gdy są one:

• potwierdzone aktualną wiedzą naukową,

• zatwierdzone przez Komisję Europejską,

• zawarte w wykazie dopuszczonych oświadczeń,

• oraz sformułowane zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia.

Nieprzestrzeganie obowiązku zgłoszenia oświadczeń w odpowiednim terminie wyklucza możliwość skorzystania z przepisów przejściowych – co jest istotnym ograniczeniem dla wielu producentów i importerów.

Z perspektywy marketingowej wyrok TSUE wymusza rewizję strategii promocyjnych – konieczne staje się skrupulatne audytowanie wszystkich treści reklamowych oraz eliminowanie komunikatów, które nie mają odpowiedniego zatwierdzenia. Legalne oświadczenia zdrowotne stają się dziś nie tylko wymogiem prawnym, ale też kluczowym elementem budowania wiarygodności marki w konkurencyjnym środowisku rynkowym.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam