Kontrola celno-skarbowa vs. kontrola podatkowa vs. czynności sprawdzające — podobieństwa i różnice

Czynności sprawdzające

Czynności sprawdzające są najmniej sformalizowaną formą działania. Niekiedy odbywają się wręcz w pełni elektronicznie. Przeprowadzają je organy pierwszoinstancyjne właściwe dla danego rodzaju zobowiązania podatkowego. Z reguły będzie to naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celnego. Zasadniczym celem czynności sprawdzających jest zweryfikowanie, czy działalność podatnika mieści się w granicach prawa. Ich zakres został uregulowany w art. 272 ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem czynności sprawdzające umożliwiają:

• sprawdzenie terminowości składania deklaracji i wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,

• stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji podatkowych,

• ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami,

• weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,

• weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej,

• weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podmioty dokonujące zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku akcyzowego,

• sprawdzenie spełnienia warunków uprawniających do opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek oraz rzetelności i terminowości składania oświadczenia podatnikowi przez jej udziałowca albo akcjonariusza w kontekście przepisów ustawy o CIT.

Warto zaznaczyć, że, choć przepisy ordynacji podatkowej nie wskazują dokładnie, w jaki sposób mają przebiegać czynności sprawdzające. Niemniej jednak art. 274 ordynacji podatkowej jasno pokazuje, że nie powinny być one nadmiernie uciążliwe dla podatnika – przepis pozwala organowi podatkowemu na samodzielne skorygowanie deklaracji podatkowej albo wezwanie podatnika do jej skorygowania bez sankcji (jeśli błędy były nieumyślne).

Informacje gromadzone w ramach czynności sprawdzających powinny posłużyć wyłącznie do weryfikacji kwestionowanych faktów. Nie jest jednak zadaniem organu podatkowego zbieranie materiału dowodowego na potrzeby ewentualnej kontroli podatkowej.

Zobacz, jak pomagamy przedsiębiorcom w zakresie prawa podatkowego. Zajrzyj na: https://rpms.pl/doradztwo-podatkowe/.

Kontrola podatkowa

Kontrola podatkowa ma znacznie bardziej sformalizowany charakter, niż czynności sprawdzające. Jest prowadzona na podstawie działu VI ordynacji podatkowej oraz ustawy prawo przedsiębiorców przez te same organy, co czynności sprawdzające. Kontrolę podatkową wszczyna się z urzędu (w tym na podstawie faktów ustalonych w trakcie czynności sprawdzających) i ma ona na celu sprawdzenie, czy podmiot kontrolowany wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych. Zasadniczo w jej trakcie obowiązuje powaga rzeczy osądzonej – jeśli sprawa została rozstrzygnięta prawomocną decyzją organu podatkowego, nie można ponownie w jej przedmiocie wszczynać kontroli podatkowej.

Zawiadomienie o kontroli podatkowej

W przeciwieństwie do czynności sprawdzających podatnik musi zostać zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Ominięcie terminu 30-ndniowego obliguje organ podatkowy do ponownego doręczenia zawiadomienia.

Odstąpienie od zawiadomienia podatnika o kontroli podatkowej jest dopuszczalne wyłącznie w przypadkach, o których mowa w art. 282c ordynacji podatkowej, jeżeli kontrola m.in.:

• dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,

• ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

• ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Maksymalny czas trwania kontroli jest określony w upoważnieniu. Choć można go przedłużyć, zgodnie z art. 55 prawa przedsiębiorców, ostatecznie nie może przekroczyć 6, 18, 24 albo 48 dni w zależności od rozmiaru przedsiębiorcy.

Masz pytania dotyczące swojej sytuacji? Napisz do nas na adres: kancelaria@rpms.pl.

Uprawnienia organów kontrolujących

Kontrolerom w trakcie kontroli podatkowej przysługuje szeroki zakres uprawnień, wyrażony w art. 286 ordynacji podatkowej. Obejmuje on m.in. prawo do żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego, żądanie przeprowadzenia spisu z natury oraz zabezpieczania dowodów. Kontrolujący ma też prawo skorzystania z pomocy Policji, Straży Granicznej lub straży miejskiej.

Obowiązkiem podatnika jest umożliwić realizację uprawnień kontrolerów. Jeżeli czynności te pociągają za sobą koszty, ponosi je przedsiębiorca.

Kontrola kończy się sporządzeniem protokołu z czynności kontrolnych. Kontrolowany ma prawo do złożenia sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu. W sprzeciwie wskazuje się zastrzeżenia lub wyjaśnienia i składa ewentualne wnioski dowodowe.

Co bardzo istotne, jeżeli kontrola podatkowa ujawniła nieprawidłowości, a podatnik nie złożył deklaracji lub nie dokonał jej korekty, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej. Ma na to termin 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli.

Kontrola celno-skarbowa

Kontrola celno-skarbowa jest prowadzona na podstawie przepisów o Krajowej Administracji Skarbowej. Jej przedmiot został wskazany w art. 54 ustawy o KAS i obejmuje nie tylko samo przestrzeganie przepisów prawa podatkowego, ale także znacznie poważniejsze kwestie, w tym:

• posiadanie automatów do gier hazardowych oraz produkcję i obrót tymi urządzeniami,

• zezwolenia dewizowe i legalność działalności kantorowej,

• przestrzeganie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,

• przewóz paliwa (rodzaj paliwa w zbiorniku środka przewozowego).

Czynności prowadzone w ramach kontroli celno-skarbowej prowadzi się w urzędzie celno- -skarbowym, w siedzibie kontrolowanego, w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością (np. magazyn, hurtownia lub mieszkanie). O wadze kontroli celno-skarbowej świadczy fakt, że kontrolujący powinien zakończyć swoje działania w terminie 3 miesięcy, ale jeśli jest to niemożliwe, w zasadzie można ją przedłużać przez dowolnie długi czas.

Potrzebujesz szybkiej porady prawnej w zakresie kontroli celno-skarbowej? Zadzwoń na numer telefonu: 61 307 09 91.

Zakres uprawnień kontrolera wskazany w art. 64 ustawy o KAS jest równie szeroki, co w przypadku kontroli podatkowej. Sama kontrola może być wszczęta bez wcześniejszego zawiadomienia podatnika, w tym nawet niezwłocznie na podstawie legitymacji służbowej i upoważnienia. Kontrolowany może złożyć deklarację w terminie 14 dni od doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Zgodnie z art. 82 ustawy o KAS kontrola celno-skarbowa kończy się sporządzeniem wyniku kontroli, który jest doręczany kontrolowanemu i kończy działania urzędników. Podmiot kontrolowany w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli może złożyć deklarację lub korektę deklaracji, jeżeli zgadza się w całości albo w części z nieprawidłowościami stwierdzonymi w wyniku kontroli (w praktyce istnieją więc dwa terminy na złożenie deklaracji lub korekty).

Nie pojawiają się jednak tutaj protokół kontroli lub też zastrzeżenia do niego. Nie ma możliwości składania wniosków dowodowych. Brak korekty przy jednocześnie stwierdzonych nieprawidłowościach skutkuje przekształceniem się kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe.

Potrzebujesz pomocy w zakresie działań kontrolnych prowadzonych przez urząd skarbowy lub inny organ uprawniony, możemy Ci pomóc! Zapewniamy kompleksowe wsparcie i reprezentację profesjonalistów

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam