Umowa pożyczki spółki ze wspólnikiem lub członkiem zarządu

Udzielenie pożyczki przez wspólnika lub członka zarządu na rzecz spółki jest uważane za najprostszy sposób pozyskania finansowania na rzecz osoby prawnej (umowa spółki). Dzięki temu spółka z o.o. czy spółka akcyjna nie muszą korzystać z oferty banków, która często pod względem finansowym po prostu się nie opłaca (np. ze względu opodatkowania podatkiem, któremu podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, czy ogólną niechęć banku udzielenia spółce pożyczki).

Pożyczka od wspólnika to również dobre rozwiązanie w przypadku podmiotów, które nie mogą jeszcze liczyć na odpowiednio wysoką kwotę finansowania z uwagi na zbyt krótką historię kredytową. W większości przypadków banki wymagają, aby działalność gospodarcza była prowadzona przez minimum 12, a częściej przez 24 miesiące, żeby instytucja uwzględniła w pełni zdolność kredytową podmiotu.

Jest to też rozwiązanie szczególnie atrakcyjne dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które mogą „wystartować” z bardzo niskim kapitałem zakładowym, a następnie szybko się dokapitalizować.

Umowa pożyczki spółki ze wspólnikiem może być wykorzystane jako sposób na zarobienie pieniędzy przez wspólnika i wymaga zachowania formy dokumentowej. Zwykle oprocentowanie pożyczonego kapitału będzie wyższe niż na standardowej lokacie bankowej, więc oddanie swoich pieniędzy do korzystania osobie prawnej (udzielenie spółce pożyczki – czasem nawt przewyższającej wysokość kapitału zakładowego) po prostu się opłaci. Z drugiej strony taki mechanizm można wykorzystać jako sposób na „wyciągnięcie pieniędzy” ze spółki i bardziej korzystną alternatywę dla zwykłej dywidendy w umowie pożyczki jesli chodzi o odpłatne świadczenie usług czy spółdzielcze własnościowe prawo towarów i usług czy usługi pośrednictwa finansowego jeśli chodzi o udzielanie pożyczek dla wspólnika spółce kapitałowej z tytułu dokonania.

Dodatkowe ograniczenia dla umowy pożyczki mogą być podyktowane wysokością udostępnianego spółce kapitału. Zgodnie z art. 230 k.s.h. rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przekraczającej wysokość kapitału zakładowego (w spółce z o.o. może być to zaledwie 10 tysięcy złotych) wymaga uchwały wspólników. Takie rozwiązanie ma charakter ostrożnościowy i przyznaje zgromadzeniu wspólników możliwość kontroli działań zarządu w zakresie dysponowania kwotami istotnymi z punktu widzenia spółki. Wprawdzie obowiązek ten można wyłączyć, ale wymaga to wprowadzenia odpowiedniego postanowienia w umowie spółki.

Należy również pamiętać o art. 15 k.s.h., który dotyczy wszystkich osób prawnych, a zatem nie tylko spółki z o.o., ale także spółki akcyjnej i prostej spółki akcyjnej. Przepis ten wprowadza konieczność uzyskania zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia za każdym razem, kiedy umowa pożyczki, umowa kredytu, poręczenia albo inna podobna jest zawierana z albo na rzecz:

• członka zarządu;
• członka rady nadzorczej;
• członka komisji rewizyjnej;
• prokurenta;
• likwidatora.

Jeżeli umowa jest zawierana między spółką zależną a członkiem organu spółki dominującej, zgodę wyraża zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki dominującej. Jednocześnie brzmienie przepisu sugeruje, że wymagania tego nie można wyłączyć w umowie spółki.

Warto zwrócić uwagę, że kodeks spółek handlowych dopuszcza możliwość wyrażenia zgody na dokonanie czynności wymagającej zatwierdzenia przez wspólników nie tylko uprzednio, ale także następczo – w terminie nie późniejszym niż 2 miesiące od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę.

Najprostszym rozwiązaniem na bezpieczne wskazanie warunków transakcji jest poszukanie porównywalnej oferty na rynku z uwzględnieniem wysokości oprocentowania, opłat dodatkowych oraz kwoty finansowania. Strony mogą też odwołać się do mechanizmu safe harbour, o którym mowa w art. 11g ustawy o CIT. Organ podatkowy odstępuje od określenia dochodu lub straty podatnika w zakresie wysokości oprocentowania pożyczki pod warunkiem, że zostały łącznie spełnione następujące przesłanki:

• oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę określone w aktualnym na dzień zawarcia umowy obwieszczeniu MF;
• nie przewidziano innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem i obsługą pożyczki;
• pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat;
• w trakcie roku podatkowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi wynosi nie więcej niż 20 milionów złotych lub równowartość tej kwoty;
• pożyczkodawca nie jest osobą mającą miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terenie kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową.

Spełnienie powyższych warunków oznacza, że podmiot nie musi przygotowywać dokumentacji w zakresie transakcji, a organ podatkowy nie może danej operacji skontrolować.

Rozważając zawarcie umowy pożyczki przez spółkę ze wspólnikiem warto wziąć pod uwagę szereg aspektów. Począwszy od prawidłowej reprezentacji, przez postanowienia samej umowy, aż po konsekwencje prawnopodatkowe. Nasza kancelaria wspiera przedsiębiorców, oferując kompleksowe wsparcie w zakresie tworzenia i opiniowania kontraktów oraz oceny skutków danej czynności prawnej.