Zakładanie spółki w raju podatkowym. Korzyści i zagrożenia. Raje podatkowe a spółki offshore

Dlaczego przedsiębiorcy decydują się na zakładanie spółek offshore?

Poprzez spółkę offshore rozumie się osobę prawną lub jednostkę organizacyjną zarejestrowaną w innej jurysdykcji niż polski porządek prawny. Przyczyn, dla których polscy przedsiębiorcy decydują się na założenie działalności gospodarczej za granicą, jest przynajmniej kilka.

• Niższe zobowiązania podatkowe lub ich brak

Za wyborem innej jurysdykcji przemawia niższa stawka podatków CIT i VAT. W niektórych przypadkach przedsiębiorcy są w ogóle zwolnienie z wybranych zobowiązań publicznoprawnych, jak np. PCC, podatek od zysków kapitałowych czy od spadków i darowizn. Niższe podatki oznaczają wyższy dochód. Niektóre kraje przewidują korzystny podatek u źródła lub w zakresie wynagrodzeń managerskich albo też atrakcyjne opodatkowanie przychodów płynących z praw autorskich. Korzyść będzie więc tutaj zależała w dużej mierze od tego, czym zajmuje się spółka.

• Mniej obowiązków sprawozdawczych i wyższy stopień poufności

Inną przyczyną, która może przesądzić o założeniu spółki za granicą, są ograniczone obowiązki w zakresie księgowości (lub wręcz brak konieczności jej prowadzenia). Taka spółka funkcjonuje zgodnie z prawem, choć jej transparentność jest ograniczona.

Warto wspomnieć, że takie kraje, jak Słowacja, Estonia czy Kajmany przewidują duże ułatwienia w zakładaniu i prowadzeniu spółki. Większość lub nawet wszystkie czynności można wykonać online, a prowadzenie spraw spółki również nie musi wymagać osobistego stawiennictwa wspólników. W Polsce te rozwiązania są dopiero wdrażane i online można założyć jedynie niektóre rodzaje spółek, a możliwości modyfikacji umowy są w tym przypadku mocno ograniczone.

• Dostęp do zagranicznych rynków

Prowadzenie spółki w innym kraju powoduje, że przedsiębiorca zyskuje bezpośrednią ekspozycję na nowy rynek, często bardziej chłonny niż krajowy. Może to przełożyć się na szybszy wzrost gospodarczy i większe zyski. Oczywiście trzeba pamiętać, że prowadzenie działalności za granicą wymaga przynajmniej podstawowej znajomości lokalnego prawa spółek, prawa handlowego oraz regulacji charakterystycznej dla danej branży, np. instytucji płatniczej czy firmy transportowej.

Wśród innych korzyści można wymienić łatwiejsze prowadzenie działalności regulowanej (łagodniejsze warunki uzyskania koncesji lub licencji) oraz możliwość założenia spółki z zachowaniem anonimowości wspólników. Nie bez znaczenia są też koszty prowadzenia działalności gospodarczej. W Polsce prowadzenie spółki z o.o., a tym bardziej spółki akcyjnej, generuje cykliczne i wcale niemałe koszty.

Dla wielu przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy prowadzą działalność w sektorze NewTech, problemem może być szczątkowa regulacja, częste zmiany interpretacji przepisów przez organy nadzoru czy wzmożone ryzyko kontroli fiskusa. Dlatego może okazać się, że taką działalność łatwiej będzie prowadzić w innym kraju.

Czym jest raj podatkowy?

Wśród wszystkich państw, w których można założyć spółkę offshore, część jurysdykcji została uznana za tzw. raje podatkowe. Jest to pojęcie, które nie ma definicji w obowiązujących przepisach, dlatego warto w tym miejscu odwołać się do wytycznych OECD. Choć przedstawione jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku nie straciły wiele na aktualności. Zdaniem OECD za kraj prowadzący szkodliwą konkurencję podatkową uznaje się państwa, które:

• stosują bardzo niskie podatki, nie przewidują ich wcale lub też wyrażają zobowiązanie w sposób nominalny;

• gospodarka kraju jest uniezależniona od systemu podatkowego;

• nie zapewniają wymiany informacji podatkowych z OECD;

• stosują nieprzejrzysty system podatkowy;

• nie podejmują żadnych działań w celu usunięcia powyższych luk.

Dodatkowo warto wspomnieć o państwach uznanych przez Unię Europejską za niechętne do współpracy podatkowej. Na gruncie polskiego porządku prawnego listę państw uznanych za raje podatkowe określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych¹.

Trzeba pamiętać, że listy krajów, których system podatkowy budzi poważne wątpliwości, jest regularnie uaktualniany. Dlatego tak ważne jest, aby przed podjęciem decyzji o wyborze jurysdykcji skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej, która dokładnie przeanalizuje korzyści i zagrożenia związane z założeniem spółki offshore w danym rejonie.

Przykładowe państwa będące rajami podatkowymi.

Pojęcie raju podatkowego może kojarzyć się z odległym, egzotycznym państwem położonym na przysłowiowym „drugim końcu świata”. Międzynarodowe stosunku gospodarcze wymagają jednak od przedsiębiorcy zachowania daleko idącej ostrożności, ponieważ raje podatkowe to często państwa położone całkiem blisko. Polskie rozporządzenie wymienia aktualnie 26 państw, w tym takie kraje i terytoria, jak:

• Księstwo Andory;

• Anguilla – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;

• Antigua i Barbuda;

• Sint-Maarten, Curaçao – kraje wchodzące w skład Królestwa Niderlandów;

• Królestwo Bahrajnu;

• Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;

• Wyspy Cooka – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;

• Wspólnota Dominiki;

• Księstwo Monako.

Transakcje z rajami podatkowymi w świetle ustawy o CIT. Co trzeba wiedzieć?

Decydując się na zakładanie spółki w jurysdykcji uznanej za raj podatkowy, przedsiębiorca musi liczyć się ze wzmożoną częstotliwością kontroli podatkowych. To jednak nie wszystko. Zgodnie z przepisami ustawy o CIT² (analogiczne rozwiązanie wprowadzono w ustawie o PIT) obowiązuje próg dokumentacyjny znacznie niższy dla „transakcji rajowych”, niż pozostałych. Jak wskazano w art. 11k ust. 2a ustawy o CIT, w przypadku transakcji kontrolowanych z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium, lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium, lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, próg dokumentacyjny wynosi:

• 2,5 miliona złotych w przypadku transakcji finansowej;

• 500 tysięcy złotych w przypadku transakcji innej niż finansowa (towarowa, usługowa lub inna).

W praktyce więc dokumentację cen trzeba będzie przygotowywać dla większej liczby transakcji. W przypadku transakcji niezwiązanych ze szkodliwą konkurencją podatkową progi te są czterokrotnie wyższe!

Nie jest więc tak, że handlowanie ze spółką mającą siedzibę w raju podatkowym jest zakazane. Niesie jednak ze sobą określone konsekwencje. Mogą one okazać się bardzo poważne, ponieważ ustawodawca penalizuje wszelkiego rodzaju uchybienia na gruncie cen transferowych. Odpowiedzialność poniesie przedsiębiorca, który m.in.:

• nie przygotował dokumentacji cen transferowych lub też zrobił to niezgodnie ze stanem faktycznym;

• nie dołączył dokumentacji grupowej;

• nie złożył formularza TPR, podał w im błędne dane lub nie przekazał go fiskusowi w terminie.

Sankcje należy w tym przypadku rozpatrywać na gruncie dwóch ustaw – kodeksu karnego skarbowego³ oraz ordynacji podatkowej.⁴

Dokumentacja cen transferowych a odpowiedzialność z kodeksu karnego skarbowego

W przypadku kodeksu karnego skarbowego za niezłożenie dokumentacji lub pliku TPR grozi kara grzywny w wysokości nawet do 720 stawek. Za działania nieterminowe grozi kara do 240 stawek dziennych (odpowiednio artykuły 56c oraz 80e kodeksu karnego skarbowego).

Stawka dzienna – zgodnie z art. 23§3 k.k.s. może wynosić od jednej trzydziestej minimalnego wynagrodzenia do jego czterystukrotności. W praktyce więc odpowiedzialność karnoskarbowa może opiewać na kilkadziesiąt milionów złotych, a dodatkowo trzeba pamiętać, że wzrasta ona wraz ze zwiększaniem płacy minimalnej (ostatnimi czasy dwukrotnie w ciągu roku).

Dokumentacja cen transferowych a odpowiedzialność z ordynacji podatkowej

Obok przepisów kodeksu karnego skarbowego przedsiębiorca, który dopuścił się uchybienia w związku z cenami transferowymi, musi liczyć się z odpowiedzialnością przewidzianą przez przepisy ordynacji podatkowej. Została ona uregulowana w art. 58b i 58c ustawy i polega na wyliczeniu dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości:

• 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości, lub w części dochodu do opodatkowania w zakresie wynikającym z tej decyzji;

• 20% sumy, jeżeli podatnik nie przedłożył dokumentacji cen transferowych lub podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 milionów złotych;

• 30% sumy, jeżeli podatnik spełni jednocześnie obie przesłanki wymienione w poprzednim punkcie (tj. nie złoży dokumentacji, a podstawa do opodatkowania przekracza 50 milionów złotych).

Przepisy ordynacji podatkowej przewidują możliwość zwolnienia się od najsurowszej wersji odpowiedzialności pod warunkiem, że strona uzupełni niekompletną dokumentację podatkową w pełnym zakresie w terminie wskazanym przez organ podatkowy, nie dłuższym niż 14 dni.

Osoby fizyczne nie mogą zostać obciążone równolegle odpowiedzialnością z ordynacji podatkowej i kodeksu karnego skarbowego, ale to ograniczenie nie dotyczy spółek.

Jakie obowiązki ciążą na podatniku w związku z raportowaniem cen transferowych?

Obniżone progi dotyczące TPR dla operacji „rajowych” powoduje, że dokumentacja cen transferowych musi być stosowane również dla operacji, które w normalnym trybie byłyby spod tego reżimu wyłączone. Co w praktyce oznacza dla spółki konieczność przygotowywania cen transferowych?

Przede wszystkim – konieczność przygotowania dokumentacji na podobieństwo tej, którą przygotowują podmioty wchodzące w skład jednej grupy kapitałowej. Zamiast jednak analizy cen przygotowuje się uzasadnienie gospodarcze dla transakcji z rajem podatkowym. Podstawowe elementy lokalnej dokumentacji TPR zostały wskazane w art. 11q ustawy o CIT i obejmują:

• opis podmiotu powiązanego;

• opis transakcji, w tym analizę funkcji, ryzyk i aktywów;

• uzasadnienie gospodarcze transakcji;

• informacje finansowe.

Uzasadnienie gospodarcze powinno zawierać informacje na temat tego, dlaczego podatnik taki dokument sporządza oraz jakich korzyści podatkowych i ekonomicznych oczekuje firma. Może być to np. powstanie straty podatkowej czy zwiększenie przewagi konkurencyjnej.

Wreszcie, transakcje z podmiotami rajowymi powinny być zgłoszone na formularzu TPR. Wskazuje się w nim m.in, rodzaj i wartość transakcji oraz siedzibę kontrahenta. Warto pamiętać, aby przy relacjach z kontrahentami mającymi siedzibę w raju podatkowym stosować ceny rynkowe transakcji i zwracać uwagę na podejrzanie niskie marże lub atrakcyjne warunki współpracy. Naruszenie zasady ceny rynkowej (ang. Arm’s Lenght Principle) może skutkować surową odpowiedzialnością.

Jakie spółki o korzystnym systemie podatkowym warto rozważyć?

Przedsiębiorca, który nie chce ryzykować częstych kontroli organów skarbowych, ani sporządzać dokumentacji cen transferowych dla transakcji o relatywnie niskiej wartości, może wybrać zamiast raju podatkowego państwo, które oferuje korzystny system podatkowy. Takie kraje, jak Liechtenstein, Czechy, Słowacja Estonia. Część przedsiębiorców decyduje się na Stany Zjednoczone i stan Delaware, gdzie możliwe jest wyeliminowanie podatku dochodowego i podatku VAT przy jednoczesnym zachowaniu daleko idącej anonimowości.

Poszczególne jurysdykcje oferują różnego rodzaju rozwiązania. Rozwiązania przyjęte w Estonii są dobre dla spółek działających na polu blockchain. Czeskie przepisy podatkowe przewidują możliwość odliczenia wysokich kosztów przychodu. Z kolei Słowacja promuje firmy prowadzące działalność z zakresu TSL. Możliwości jest wiele, dlatego warto skorzystać ze wsparcia profesjonalistów, którzy pomogą dokonać trafnego wyboru.

Jak możemy Ci pomóc?

Kancelaria prawna RPMS od początku swojego istnienia specjalizuje się w obsłudze korporacyjnej przedsiębiorców. Wspieramy naszych klientów przy zakładaniu działalności gospodarczej oraz na późniejszym etapie, zapewniając zgodność biznesu z prawem i doradzając w bieżących działaniach operacyjnych.

Nasi prawnicy pomogą znaleźć jurysdykcję odpowiadającą potrzebom wspólników. Zadbamy o stworzenie niezbędnej dokumentacji oraz przeprowadzimy krok po kroku proces rejestracji spółki. Zapraszamy do kontaktu, jeśli szukasz sposobów na to, aby płacić niższe podatki lub chcesz zoptymalizować, lub ochronić biznes w innym aspekcie.

Pytania i odpowiedzi

Zaufali nam: