Jesteś przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą, ale rozważasz jej przekształcenie w spółkę? Przeczytaj poniższe wskazówki i dowiedz się, jakie są skutki podatkowe takiego przekształcenia oraz z czym powinieneś się liczyć decydując się na zmianę formy prowadzenia działalności.
Jaki jest cel przekształcania działalności w spółkę?
Pomysł, aby przekształcić działalność gospodarczą w spółkę, pojawia się w głowach przedsiębiorców zwykle w okresie wzmożonego wzrostu działalności. Kiedy firma zatrudnia coraz większą liczbę pracowników i notuje coraz większe przychody, myśl o tym aby zmienić formę organizacyjną pojawia się raczej naturalnie. Z punktu widzenia gospodarczo – biznesowego, ale także podatkowego, prowadzenie działalności jednoosobowej wydaje się wówczas nieefektywne.
Chociaż jednoosobowa działalność gospodarcza jest najprostszą formą prowadzenia biznesu, to niewątpliwie jej przekształcenie pozwala zoptymalizować prowadzoną działalność w wielu aspektach. Zmiana jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową pomaga w ochronie prywatnego majątku jej wspólników. Ponadto, przejście na formę spółki prawa handlowego, umożliwia przedsiębiorcy pozyskanie zewnętrznego kapitału na rozwój biznesu. Warto mieć jednak na uwadze, że każdy indywidualny przypadek będzie wymagał osobnego rozważenia korzyści i strat zmiany formy organizacyjnej. Niewątpliwie jednak przekształcenie działalności w spółkę jest lepszym rozwiązaniem niż tworzenie jej od początku. Pozwala to bowiem na zachowanie ciągłości prowadzenia działalności. W prawie takie zjawisko nazywa się sukcesją uniwersalną.
Często wymienianą przez klientów przyczyna przekształcenia jest zaplanowanie sukcesji.
W jaką spółkę mogę przekształcić działalność gospodarczą?
Ustawa Kodeks spółek handlowych stanowi, zgodnie z art. 551 § 5, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, czyli tzw. przedsiębiorca przekształcany, może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą). Warto w tym miejscu nadmienić, że konsekwencją przekształcenia JDG w spółkę jest konieczność zmiany rejestru – z CEIDG (rejestru właściwego dla JDG) na KRS (właściwego dla spółek prawa handlowego). Ponadto, przekształcenie na gruncie prawnym będzie implikowało następujące modyfikacje:
- osoba fizyczna prowadząca do momentu przekształcenia jednoosobową działalność gospodarczą, staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej,
- spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie nazwy dawnej firmy, obok nowej firmy, z dodaniem wyrazu „dawniej” – przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia,
- do przekształcenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej.
Zgodnie z Kodeksem wśród spółek kapitałowych wyróżniamy: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną, a od niedawna także prostą spółkę akcyjną. Zwłaszcza ostatnia z nich, to forma o tyle ciekawa, że jej konstrukcja pozwala na zastosowanie wielu elastycznych rozwiązań upraszczających zarządzanie spółką. Niemniej, przedsiębiorca z pewnością stanie przed sporym dylematem, która z rozważanych przez niego form będzie tą właściwą. Powinien on zapoznać się ze sposobem prowadzenia konkretnego typu spółki zgodnie z przepisami KSH oraz obowiązkami, jakie wybór określonego typu spółki stwarza. Wskazówką, co do wyboru firmy może być także konieczny do osiągnięcia kapitał. Należy więc zwrócić uwagę, że w przypadku spółki z o.o. wysokość kapitału zakładowego to “tylko” 5.000 zł, podczas gdy kapitał akcyjny w spółce akcyjnej to “aż” 100 000 zł. Tymczasem, w przypadku prostej spółki akcyjnej wysokość kapitału akcyjnego powinna wynosić co najmniej jeden złoty.
Zmiana w postaci przekształcenia JDG w spółkę, w jakiejkolwiek formie by ona nie miała miejsca, pociąga za sobą szereg następstw, w szczególności natury podatkowej. O tym właśnie, poniżej.
Kontynuacja podatkowa
Mimo iż powstała wskutek przekształcenia spółka jest kontynuatorem prowadzonej działalności gospodarczej, w zakresie podatkowym nie będziemy mieć do czynienia z sukcesją pełną (uniwersalną). Stanowi o tym art. 93a § 4 Ordynacji podatkowej:
Jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych. Co to oznacza dla przedsiębiorcy?
Zgodnie z literalnym brzmieniem powyższego przepisu, na spółkę przechodzą jedynie prawa, nie zaś obowiązki. Wobec tego przedsiębiorca jeszcze jako osoba fizyczna powinien rozliczyć się ze wszystkich istniejących zobowiązań. No dobrze, a co zatem dzieje się ze zobowiązaniami powstałymi przed zmianą formy na spółkę? Zgodnie z art. 112b Ordynacji podatkowej, jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W zakresie obowiązków, nowopowstała spółka działa wobec tego na zasadach właściwych dla osób trzecich. Oznacza to, że organ podatkowy w pierwszej kolejności powinien dochodzić odpowiedzialności od osoby fizycznej (ex-przedsiębiorcy, aktualnie wspólnika spółki), m.in. to wobec niego w pierwszej kolejności powinna być skierowana egzekucja w zakresie zaległości podatkowych związanych z okresem prowadzonej działalności gospodarczej.
Warto także zwrócić uwagę na drugą część przepisu, tj. (…) z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych. Zapis ten oznacza, że jeżeli przepisy przewidują inne rozwiązania podatkowe dla spółek kapitałowych, niemożliwe będzie kontynuowanie prowadzenia działalności tak jak wcześniej. Przykładem mogą być ulgi podatkowe – jeżeli przedsiębiorca prowadzący działalność korzysta ze zwolnień podatkowych właściwych dla prowadzonej działalności, zmiana formy na spółkę kapitałową uniemożliwi dalsze korzystanie z nich.
Podatek PIT
Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, który planuje przekształcić ją w spółkę, może zastanawiać się nad tym, czy objęcie udziałów w takiej spółce – na gruncie prawa podatkowego – będzie stanowiło jego przychód. Innymi słowy, czy będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych w związku z tym, że “wzbogacił” się o udziały w spółce. Na te wątpliwości należy jednak odpowiedzieć przecząco. Otóż, w rzeczywistości nie mamy bowiem do czynienia z sytuacją, w której wnosi on przedsiębiorstwo do spółki, a ze zmianą formy prowadzenia działalności. W związku z tym, nie będzie aktualizowała się konieczność uiszczenia podatku PIT od tej czynności.
Sam zaś przedsiębiorca, w ramach spółki działający jako jej wspólnik, będzie nadal zobligowany do uiszczania podatku dochodowego od osób fizycznych, a jego dochodem będą korzyści uzyskane w wyniku działalności spółki, m.in. dywidenda.
Podatek CIT
Fakt powstania spółki w wyniku przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej spowoduje, że jako osoba prawna spółka będzie odprowadzała podatek dochodowy od osób prawnych (CIT). Przedsiębiorca zaś, prowadzący do tej pory JDG a obecnie po przekształceniu wspólnik lub akcjonariusz spółki, będzie rozliczał się w dalszym ciągu na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), o czym mowa powyżej.
Stawka CIT wynosi standardowo 19% liczonych od podstawy opodatkowania, którą jest przychód spółki. Istnieje także możliwość stosowania stawki podatkowej w wysokości 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych dla małych podatników i firm rozpoczynających działalność. Ponadto, z 9% stawki CIT mogą skorzystać firmy rozpoczynające działalność – w pierwszym roku podatkowym. Czy taką firmą będzie przekształcona z JDG spółka? Otóż nie. Firma powstała przez przekształcenie firmy osoby fizycznej lub spółki niebędącej osobą prawną w inny rodzaj działalności nie będzie mogła skorzystać z obniżonej stawki CIT.
A co w takim razie z estońskim CIT-em? Przypomnijmy, że estoński CIT to alternatywne rozwiązanie wprowadzone do polskiego systemu podatkowego w 2021 roku, zwane ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych. Charakteryzuje się głównie tym, że zaliczki na podatek CIT nie są płacone co miesiąc. Podatek odprowadzany jest dopiero w momencie wypłaty dywidendy. Z uwagi na to, że jest to rozwiązanie korzystne dla podatnika, wielu przedsiębiorców przekształcających JDG w spółki, może rozważać takie rozwiązanie. I w tym właśnie przypadku należy udzielić odpowiedzi twierdzącej – spółka powstała w wyniku przekształcenia będzie mogła skorzystać z rozliczania przy pomocy estońskiego CIT-u pod warunkiem, że spełni inne przesłanki, o których mowa w art. 28j Ustawy o CIT. Należy także nadmienić, że przez pierwsze dwa lata działalności nie będzie mogła korzystać z preferencyjnego opodatkowania wynikającego ze statusu małego podatnika. W przypadku wyboru estońskiego CIT-u już w pierwszym roku podatkowym, należy także pamiętać o uiszczeniu podatku od tzw. dochodu z przekształcenia (o ile wystąpi). Jest to suma nadwyżek wartości poszczególnych składników majątku, ustalonych dla wyniku finansowego netto zgodnie z przepisami o rachunkowości, na dzień przekształcenia, ponad ich wartość podatkową ustaloną na ten dzień.
Podatek VAT
Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę nie powoduje żadnych obciążeń w zakresie podatku od towarów i usług. Tym samym transakcja przekształcenia nie będzie generowała konieczności uiszczenia takiego podatku. Należy mieć jednak na uwadze, że jeśli przedsiębiorca – prowadzący dotychczas działalność gospodarczą – był czynnym płatnikiem VAT, pojawi się konieczność wyrejestrowania go z rejestru podatników VAT i ponownej rejestracji, ale już jako spółki. Dzieje się tak z uwagi na fakt, że przekształcona spółka będzie miała “nowy” NIP oraz REGON, odrębny od tego, którym posługiwał się przedsiębiorca w ramach swojej działalności.
W kontekście podatku VAT i przekształcenia działalności warto poświęcić także kilka chwil nad rozważeniem zagadnienia, jakim jest wystąpienie nadwyżki VAT naliczonego nad VATem w rzeczywistości należnym. W przypadku, gdy nadwyżka ujawni się już po, lub w toku, przekształcenia, to na gruncie przywołanych wcześniej przepisów stanowiących o przejściu praw podatkowych na następcę prawnego, spółka przejmie możliwość dochodzenia zwrotu tej nadwyżki.
Podatek PCC
Z uwagi na to, że przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę jest czynnością prawną, w dniu przekształcenia zaktualizuje się obowiązek uiszczenia podatku PCC, tj. podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k oraz pkt 2 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi PCC podlegają umowy spółki oraz zmiany tych umów. Podstawą opodatkowania w tym przypadku będzie wysokość kapitału zakładowego nowopowstającej spółki. Sam podatek zaś wyniesie, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 8 lit.a, 0,5% od tej kwoty.
Podmiotem, który zobligowany będzie uiścić należność podatkową, będzie spółka. Wynika to z art. 4 pkt 9 ww. ustawy, która stanowi iż obowiązek podatkowy ciąży przy umowie spółki cywilnej – na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki – na spółce.
Choć zapewne zwraca uwagę fakt, iż powyższe przepisy nie stanowią wprost o przekształceniu JDG w spółkę, to zgodnie z przyjętą praktyką, konsekwencje podatkowe przekształcenia działalności w spółkę powinny być takie same, jak skutki „zwykłego” zawarcia umowy spółki. Takie podejście wynika z potwierdzonego w interpretacjach podatkowych stanowiska Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Podsumowanie
Podjęcie decyzji o przekształceniu działalności gospodarczej w spółkę to duży krok dla przedsiębiorcy. Może on obawiać się o wiele kwestii natury prawnej, w tym także spraw podatkowych. W powyższym artykule wykazano jednak, że jak mówi polskie porzekadło, nie taki diabeł straszny jak go malują. W zakresie należności publicznoprawnych należy przede wszystkim pamiętać o konieczności uiszczenia podatku PCC, a także o tym, iż spółka powstała w wyniku przekształcenia zostanie objęta podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Pytania
Bezpośrednio przepisy prawa nie stanowią takiej możliwości. Nie istnieje natomiast przeciwwskazanie, aby po przekształceniu JDG w spółkę kapitałową, nie móc przekształcić spółki kapitałowej w spółkę osobową. Taką możliwość przewidują już przepisy KSH w Tytule IV Rozdziale 3.
Wybór estońskiego CITu jako formy opodatkowania zgłasza się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Można go zadeklarować od razu po przekształceniu (czyli wpisie spółki przekształconej do rejestru KRS).
Spółka powstała w wyniku przekształcenia przejmuje zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które przysługiwały przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej (np. w prawie transportowym mamy wyjątek).
Zaufali nam:
