
No dobrze ale na czym polega Prosta Spółka Akcyjna i dla kogo została ona pomyślana? Cechy charakterystyczne PSA
Dotychczas stan prawny przewidywał istnienie jedynie dwóch spółek kapitałowych. Na mocy art. 4 § 1 pkt 2 KSH przedsiębiorca mógł wybrać albo spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę akcyjną zależnie od swoich potrzeb. Natomiast zgodnie z nowelizacją, która weszła w życie 1 lipca 2021 dodany został nowy dział Ia Tytułu III KSH (art. 3001–300134) w którym uregulowano nowy rodzaj spółki.
Co do swojej istoty prosta spółka akcyjna posiada następujący zestaw cech charakterystycznych, które można wskazać jako jej wyróżniki:
- Może zostać zawiązana w każdym prawnie dopuszczalnym celu,
- Może zostać zawiązana przez jedną albo kilka osób (akcjonariuszy),
- Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki,
- Akcjonariusze zobowiązani są do wniesienia wkładów pieniężnych lub niepieniężnych na pokrycie obejmowanych akcji,
- Obejmowane przez nich akcje są niepodzielne, nie posiadają wartości nominalnej i nie stanowią części kapitału akcyjnego,
- Wkładem do prostej spółki akcyjnej może być świadczenie usług lub pracy,
- Wkłady do spółki powinny być wniesione w terminie 3 lat od dnia wpisu spółki do rejestru,
- Brak kapitału zakładowego powoduje, że jest to forma dostępna nawet dla początkujących przedsiębiorców bez zgromadzonych zapasów finansowych.
Założeniem prawodawcy w tym przypadku było stworzenie nowej formy prawnej prowadzenia działalności, która przeznaczona jest dla innowacyjnych przedsięwzięć jak start-upy czy spółki wysokich technologii. W tym celu łączy ona cechy spółki osobowej (a więc możliwość wnoszenia wkładu w postaci pracy lub usług) z cechami tradycyjnie przypisywanymi spółce kapitałowej (a więc posiadaniem rozbudowanego mechanizmu pozyskiwania kapitału w postaci emisji akcji). Prosta Spółka Akcyjna choć kierowana jest do przedsiębiorców zajmujących się innowacjami i ma charakter uniwersalny, tj. dostępna jest dla wszystkich inwestorów niezależnie od branży. Posiada też uproszczoną księgowość.
Warto wspomnieć, że prostą spółkę akcyjną można utworzyć z wykorzystaniem elektronicznego formularza, co ułatwia i przyspiesza proces rejestracyjny, choć nakłada ograniczenia co do określenia zasad, według których spółka będzie funkcjonowała.
Dodatkowo akcjonariusze, oprócz tego, że przysługuje im prawo do dywidendy, mają prawo do wypłat z kapitału akcyjnego. W szczególny sposób zostało też uregulowane uprzywilejowanie akcji. Ustawodawca nie wprowadził maksymalnego poziomu uprzywilejowania co do prawa głosu i wysokości dywidendy. W przypadku emisji nowych akcji akcje założycielskie stają się automatycznie uprzywilejowane w zakresie prawa głosu.
Oczywiście, podobnie jak w klasycznej spółce akcyjnej, czy spółce komandytowo-akcyjnej, także w PSA akcje występują wyłącznie w postaci zdematerializowanej, co oznacza, że informacje o akcjonariuszach w spółce i przysługującym im zakresie uprawnień figurują w rejestrze akcjonariuszy. Akcje emitowane przez prostą spółkę akcyjną nie mogą stać się przedmiotem obrotu na GPW lub innym regulowanym rynku instrumentów finansowych. W tym celu należy przekształcić ją w spółkę akcyjną.
Czym cechuje się Prosta Spółka Akcyjna?
Jak wskazano w treści uzasadnienia prawodawca wskazał ponadto, że duże znaczenie dla stworzenia tej nowej formy prowadzenia działalności miał z jednej strony fakt, zwiększania się udziału przedsięwzięć opartych o nowoczesne technologie w gospodarce, czego skutkiem był wzrost znaczenia kapitału ludzkiego. Czemu zatem powinieneś wybrać PSA? Jako główne zalety nowego rozwiązania w uzasadnieniu wskazano następujące cechy:
a) Kapitał
- Kapitał akcyjny został pozbawiony cechy stałości, która jest charakterystyczna dla kapitału zakładowego pozostały spółek kapitałowych. W ramach prostej spółki akcyjnej wysokość kapitału akcyjnego nie jest (i nie może być) wskazywana w umowie spółki, a jego zmiana nie wymaga sformalizowanego procesu podwyższenia bądź obniżenia, który wymagałby każdorazowej zmiany umowy spółki. Kapitał wymagany do założenia PSA to symboliczne 1 zł.
- Dano możliwość przyznania akcji spółki w zamian za wkład niepieniężny, nieprzeznaczony na kapitał akcyjny, np. w postaci pracy lub świadczenia usług.
- Ułatwiono dysponowanie środkami zainwestowanymi w spółkę przez stworzenie akcji beznominałowych.
b) Funkcjonowanie spółki
- Wprowadzono elastyczne podejście co do organów spółki. W jego ramach umożliwiono swobodny wybór między tzw. systemem monistycznym (z jednym organem wyposażonym w kompetencje zarządcze i nadzorcze czyli radą dyrektorów) a dualistycznym (z dwoma organami z których jeden przejmuje sferę zarządzania a drugi sferę nadzoru – zarządem i radą nadzorczą) oraz szeroką swobodę w zakresie formowania struktury i zasad funkcjonowania organów. Obok walnego zgromadzenia jako organu skupiającego akcjonariuszy wymaga się jedynie ustanowienia zarządu albo rady dyrektorów;
- Uproszczeniu uległy procedury m.in. podejmowania uchwał organów spółki. W ramach tego uproszczenia mogą teraz podejmować je na piśmie lub zdalnie na odległość, w postaci wideo- lub telekonferencji, pozwalających na udział w ich podejmowaniu także osobom nieobecnym fizycznie w miejscu posiedzenia.
- W stosunku do prostej spółki akcyjnej przyjęto zasadę dematerializacji akcji (czyli braku postaci fizycznego dokumentu).
c) Zawarcie i likwidacja spółki
- Prosta spółka akcyjna umożliwia zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego lub za pomocą wzorca umowy udostępnionego przez Internet (w trybie S24).
- Rejestracja akcji spółki w rejestrze akcjonariuszy, może się odbywać wyłącznie w postaci elektronicznej i może być prowadzona jedynie w rejestrze prowadzonym przez wykwalifikowane podmioty, jak Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., domy maklerskie czy banki prowadzące działalność maklerską. Sam rejestr akcjonariuszy jest jawny dla spółki i każdego z jej akcjonariuszy.
- Uproszczenie reguł likwidacji spółki. W tym celu wprowadzono wymóg pojedynczego ogłoszenia o otwarciu likwidacji, wymóg trzymiesięcznego terminu na zgłaszanie roszczeń przez wierzycieli oraz brak ustawowego okresu karencji warunkującego możliwość podziału majątku pomiędzy akcjonariuszy.
- Jedną z nowych możliwości a która nie występuje w stosunku do pozostałych spółek kapitałowych, jest możliwość wykreślenia prostej spółki akcyjnej z rejestru przedsiębiorców bez konieczności prowadzenia likwidacji tak długo jak podjęta zostanie uchwała walnego zgromadzenia przewidująca przejęcie całego majątku spółki przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusz przejmujący), a który następnie otrzyma obowiązek spłaty wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy. Uchwałę taką podejmuje się kwalifikowaną większością 3/4 głosów przy 50% quorum.

Obrót akcjami i pozyskiwaniem kapitału?

Oprócz powyższych cech jednym z kluczowych założeń dla wprowadzenia nowej formy prowadzenia działalności gospodarczej w postaci prostej spółki akcyjnej było uczynienie z niej spółki niepublicznej. Oznacza to, że akcje tej spółki nie powinny być wprowadzane ani dopuszczane do zorganizowanego obrotu zorganizowanego, co dotyczy zarówno obrotu na rynku regulowanym, jak i alternatywnych systemów obrotu (ASO). Wynika to z faktu, że prosta spółka akcyjna ma w założeniu być narzędziem prawnym dla przedsiębiorców, którzy poszukują sposobu na pozyskanie kapitału w obrocie niepublicznym (tzw. venture capital), a nie zaś dla przedsiębiorców, którzy chcą pozyskać kapitał na zorganizowanym rynku kapitałowym. Głównym argumentem za tym rozwiązaniem ma być stosunkowo szeroki zakres swobody przy kształtowaniu umowy prostej spółki akcyjnej, co mogłoby prowadzić do konfliktu z potrzebą ochrony interesów ewentualnych drobnych inwestorów będących akcjonariuszami mniejszościowymi. W związku z tym spółki nie obarczono skomplikowanymi wymogami i obciążeniami, a które przewidziane są dla spółek publicznych, na przykład w zakresie obowiązków informacyjnych.
Jak zatem założyć Prostą Spółkę Akcyjną?
Co do zasady wydaje się, że założeniem prawodawcy było to by PSA zakładać jako nowy podmiot natomiast nic nie stoi na przeszkodzie by się w niego przekształcić. Dodatkowo należy wskazać, że prawodawca zakłada, że prosta spółka akcyjna stanie się dużo bardziej popularną od jej „dużego brata” czyli spółki akcyjnej z uwagi na ograniczenie formalizmu i kosztów jej zawiązania.
Prosta spółka akcyjna, czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Co wybrać?
Prosta spółka akcyjna z założenia miała stanowić atrakcyjną alternatywę dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na jej elastyczną konstrukcję, niski wymagany kapitał minimalny i łatwość prowadzenia. Czy rzeczywiście ten cel udało się osiągnąć?
Wkłady do spółki
Jeżeli chodzi o wkłady, to w przypadku spółki z o.o. trzeba je wnieść w całości przed zarejestrowaniem spółki. Choć wkłady mogą mieć charakter niepieniężny (np. prawo własności nieruchomości, znak towarowy), nie obejmują one praw niezbywalnych oraz świadczenia pracy i usług. Pod tym względem PSA jest bardziej preferencyjna (3-letnia karencja we wniesieniu wkładów, możliwość wniesienia pracy i usług).
Kapitał zakładowy
Do założenia spółki z o.o. wymagany jest kapitał zakładowy w minimalnej wysokości 5 tysięcy złotych. W stosunku do sp. z o.o. obowiązuje też zasada nienaruszalności kapitału zakładowego, która stanowi, że kapitał zakładowy nie może być wykorzystywany na pokrycie strat, a jego wysokość zasadniczo utrzymuje się na stałym poziomie (za wyjątkiem przypadków podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego). Również i na tym polu wygrywa PSA, ponieważ kapitał akcyjny wynosi 1 zł i po spełnieniu określonych warunków można wypłacać z niego środki.
Zbycie udziałów lub akcji
W przypadku spółki z o.o. zbycie udziałów wymaga zawarcia umowy w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Umowa spółki może wprowadzać dodatkowe warunki zbycia udziału, ale nie może takiej możliwości wyłączyć. W prostej spółce akcyjnej zbycie akcji wymaga zachowania formy dokumentowej, choć nabycie akcji następuje nie z chwilą zawarcia umowy, a z momentem wpisu nowego akcjonariusza do rejestru.
Likwidacja spółki
Bazowy proces likwidacji spółki z o.o. jest czasochłonny (minimum 6 miesięcy po ogłoszeniu o likwidacji w MSiG) i złożony. Możliwe jest rozwiązanie spółki bez przeprowadzania likwidacji. Z kolei prosta spółka akcyjna może zostać przejęta przez jednego z akcjonariuszy, choć wymaga to spełnienia szeregu warunków.
Opodatkowanie prostej spółki akcyjnej
Opodatkowanie prostej spółki akcyjnej wygląda bardzo podobnie, jak w przypadku innych spółek kapitałowych. Oznacza to, że sama spółka jest podatnikiem podatku CIT według stawki:
- 9% dla nowych podatników oraz „małych podatników CIT” (za nowego nie uważa się podatnika powstałego z przekształcenia z innej formy prawnej),
- 19% dla pozostałych spółek.
Analogicznie, jak inne spółki kapitałowe, PSA może korzystać z ulg podatkowych przewidzianych dla podatników CIT oraz estońskiego CIT, czyli opodatkowanie ryczałtem, aby zmniejszyć efektywne opodatkowanie.
Wypłata zysku z PSA uruchamia mechanizm opodatkowania akcjonariuszy według stawki 19%. Akcjonariusze będący podatnikami CIT mogą skorzystać ze zwolnienia dywidendowego. Istotną różnicą w stosunku do innych spółek prawa handlowego jest brak PCC w przypadku zakładania lub zmiany prostej spółki akcyjnej. W przypadku innych spółek jest to 0,5% podstawy opodatkowania.
ZUS w prostej spółce akcyjnej
Na uwagę zasługuje ZUS w prostej spółce akcyjnej. Jak wiadomo, w przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wspólnik traktowany jest tak, jak przedsiębiorca prowadzący JDG, co przekłada się na konieczność uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Między innymi dlatego dużą popularnością cieszą się spółki dwuosobowe, np. zawarte ze współmałżonkiem, w których udział drugiego ze wspólników jest czysto umowny.
W prostej spółce akcyjnej ZUS wygląda zupełnie inaczej. Akcjonariusze, którzy wnoszą wkłady pieniężne – niezależnie od tego, czy dotyczy to spółki jednoosobowej, czy wieloosobowej, nie są objęci obowiązkiem zapłaty składek. Odmiennie wygląda sytuacja, kiedy wkładem są praca lub usługi, ponieważ wtedy już ZUS trzeba zapłacić – składka zdrowotna to 9% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za czwarty kwartał roku poprzedzającego rok uiszczania składki. Ubezpieczenie społeczne to minimum 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Księgowość prostej spółki akcyjnej
Prosta spółka akcyjna jest zobligowana do prowadzenia pełnej księgowości podobnie, jak inne spółki prawa handlowego. Nie ma możliwości skorzystania z księgowości uproszczonej, jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku sp. z o.o. uproszczenie polega na składaniu wyłącznie sprawozdań finansowych, bez konieczności przygotowywania sprawozdania z działalności jednostki. Warunkiem skorzystania z preferencji dla spółki z o.o. jest spełnienie przynajmniej dwóch z trzech kryteriów dotyczących sumy aktywów, przychodów netto lub wolumenu zatrudnienia.

Słowem podsumowania
Mniejsze rygory w zakresie organów spółki, zniesienie ograniczeń w postaci minimalnego kapitału zakładowego czy wprowadzenie możliwości podejmowania uchwał przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej w rzeczywistości. To wszystko mimo dobrych chęci ze strony prawodawcy rodzi obawy po stronie przedsiębiorców, którzy obawiają się lokowania swojego kapitału w takim podmiocie co z kolei może rodzić pytania o to czy wprowadzenie takiej formy prawnej było rzeczywiście konieczne. Pozostaje jedynie czekać i obserwować jak zachowa się rynek, gdy niechybnie powstaną pierwsze podmioty tego typu.
Jak możemy Ci pomóc?
Kancelaria Prawna RPMS oferuje zakładanie i kompleksową obsługę prostej spółki akcyjnej. Działając dla naszych klientów:
- przygotowujemy umowę PSA,
- rejestrujemy PSA w KRS,
- doradzamy w przedmiocie zmian umowy prostej spółki akcyjnej,
- przygotowujemy niezbędne uchwały,
- przekształcamy inne rodzaje spółek w PSA,
- przeprowadzamy likwidację prostej spółki akcyjnej.
Pytania i odpowiedzi
Prosta spółka akcyjna to według ustawodawcy rozwiązanie dedykowane dla startupów z różnych branż i jest to ściśle związane z korzyściami, jakie może przedsiębiorcom przynieść ta forma prowadzenia działalności. Głównymi korzyściami jest prostota w zakładaniu, elastyczność w pozyskiwaniu inwestorów oraz ewentualnie uproszczenia w likwidacji.
Prosta spółka akcyjna jest spółką kapitałową, podobnie jak spółka z o.o. Zgodnie natomiast z KSH, możliwe jest utworzenie jednoosobowej spółki kapitałowej. Możliwe jest zatem utworzenie jednoosobowej spółki akcyjnej, aczkolwiek nie we wszystkich sytuacjach będzie to rozwiązanie w pełni korzystne.
Rada dyrektorów to organ charakterystyczny dla prostej spółki akcyjnej, który łączy w sobie uprawnienia zarządu i rady nadzorczej. Nie zawsze jednak powołanie rady dyrektorów jest konieczne- czasem znacznie prostsze na gruncie praktycznym będzie powołanie zarządu (który funkcjonuje bardzo podobnie jak w znanej wszystkim sp.z o.o.)
PSA to podmiot, który w oczach wielu nie będzie postrzegany jako wiarygodny kontrahent- dotyczy to m.in. braku stałego kapitału zakładowego czy dużej prostoty likwidacji. Jest to niewątpliwie wada, a jeżeli przedsiębiorca będzie potrzebował formy prawnej cieszącej się uznaniem, powinien rozważyć utworzenie “standardowej” spółki akcyjnej.
Zaufali nam: