Projekt ustawy o kryptowalutach – co oznacza dla rynku walut wirtualnych?

Czego dotyczy nowa ustawa o kryptowalutach?

Rozporządzenie nr 2023/1114 znajduje zastosowanie do osób fizycznych i prawnych, które uczestniczą w emisji, ofercie publicznej i dopuszczaniu do obrotu kryptoaktywów lub świadczeniu związanych z nimi usług. Pod pojęcie kryptoaktywa należy rozumieć cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub prawa, które da się przenosić lub przechowywać w formie elektronicznej rozproszonego rejestru lub innej podobnej. Przede wszystkim będą to więc kryptowaluty, ale także inne aktywa działające na podobnej zasadzie z wykorzystaniem rejestru rozproszonego.

Choć obecnie kryptowaluty nie są sektorem na tyle silnym, aby móc zagrozić klasycznemu pieniądzu fiducjarnemu, na przestrzeni ubiegłych lat zyskały ogromną popularności i stały się istotnym aktywem w gospodarce. Z tego względu unijny ustawodawca, a w ślad za nim prawodawstwo krajowe, usiłuje nadążyć za zmianami technologicznymi.

Zobacz również: Komunikat chmurowy KNF. O co chodzi z przetwarzaniem informacji w chmurze obliczeniowej (Cloud computing)?

Jaki organ będzie sprawował nadzór nad rynkiem kryptoaktywów? Uprawnienia KNF

Nowa ustawa przyznaje szerokie kompetencje w zakresie sprawowania nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego. To KNF będzie zajmował się przyznawaniem zezwoleń w zakresie obrotu kryptoaktywami, oceną prowadzonej działalności, a także jej kontrolą. Wśród przywilejów KNF można wymienić, chociażby możliwość ograniczenia zakresu czynności, jaki dostawca usług może podejmować do czasu wygaśnięcia zezwolenia czy określenia terminu zakończenia prowadzenia działalności jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów.

Ustawa dopuszcza również możliwość przeniesienia na innego dostawcę usług w zakresie kryptowalut praw i obowiązków wynikających z zawartych umów w przypadku wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia. Z czym dokładnie będzie wiązała się kontrola i nadzór KNF?

Uprawnienia nadzorcze i kontrola

Projekt przepisów przyznaje KNF uprawnienie do przeprowadzenia kontroli nad podmiotami objętym zakresem rozporządzenia unijnego zarówno tych, które już prowadzą działalność, jak i tych, które dopiero ubiegają się o udzielenie zezwolenia. Kontrola obejmuje zgodność z krajowymi i wspólnotowymi przepisami dotyczącymi e-rynku. Uprawnienia kontrolne są dodatkowo wzmocnione przez możliwość nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 20 milionów złotych w przypadku utrudniania lub uniemożliwiania kontroli.

Wśród wprowadzonych rozwiązań warto wymienić możliwość zażądania przez KNF dokonania przez podmiot, którego działalność sugeruje możliwość popełnienia przestępstwa spośród czynów zabronionych wymienionych w nowej ustawie:

• blokady prowadzonego przez przedsiębiorcę rejestru rozproszonego;
• blokady prowadzonego przez przedsiębiorcę rachunku bankowego powiązanego z transakcją.

Taka blokada powoduje, że – przez określony czas – niemożliwe staje się dysponowanie aktywów objętych blokadą z wyłączeniem transakcji i zobowiązań powstałych przed otrzymaniem żądania. O ustanowieniu blokady może postanowić również prokurator. Jeżeli nie jest możliwe wstrzymanie rejestru rozproszonego, podmiot objęty żądaniem musi zastosować rozwiązanie o analogicznych skutkach. Wymusza to, już na etapie projektowania modelu działalności gospodarczej, wprowadzenie odpowiednich mechanizmów zaradczych.

Wśród innych uprawnień nadzorczych KNF warto wymienić prawo do nakazania:

• zaprzestania naruszenia przepisów;
• zmiany treści materiałów marketingowych lub wstrzymania ich rozpowszechniania;
• zmiany lub uzupełnienia dokumentu informacyjnego;
• wstrzymania oferty publicznej podmiotowi emitującemu e-tokeny;
• opublikowania informacji o naruszeniu prawa.

KNF może nawet wstrzymać działanie ograniczyć funkcjonowanie platformy do obrotu kryptoaktywami w żądanym zakresie. Niewywiązanie się z obowiązków powoduje ryzyko nałożenia kary finansowej zarówno na spółkę jak i osoby fizyczne bezpośrednio odpowiedzialne za zaniedbanie. Rozbudowany system kar przewiduje wielomilionowe sankcje administracyjne zarówno za naruszenie przepisów krajowych, jak i wynikających z rozporządzenia unijnego.

Znacznie bardziej dotkliwą sankcją jest prawo KNF do cofnięcia zezwolenia, a nawet prowadzenia działalności powiązanej z kryptowalutami w przyszłości.

Zobacz również: Usługa inicjowania płatności (PISP)

Tajemnica zawodowa i związane z nią obowiązki

Nowa ustawa ma wprowadzić szeroko zakrojoną tajemnicę zawodową firm świadczących usługi w zakresie kryptowalut. Obowiązuje ona osoby wykonujące swoje czynności na podstawie umowy o pracę, zlecenia lub innego, podobnego stosunku prawnego i rozciąga się na:

• osoby wchodzące w skład organów statutowych – zarówno samego dostawcy, jak i podmiotów z nim współpracujących;
• osoby zatrudnione przez dostawcę lub podmioty z nim współpracujące.

Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej ponoszą odpowiedzialność za szkody wynikające z nieuprawnionego ujawnienia informacji lub wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem. Obowiązek zachowania tajemnicy obowiązuje również po zakończeniu świadczenia usługi. Objęte nią informacje mogą być wprawdzie ujawnione, ale wyłącznie na żądanie enumeratywnie wymienionych w ustawie organów, w tym sądu, prokuratury, organów KAS, Prezesa NIK, ale też firmy audytorskiej wykonującej swoje obowiązki.

Zakres tajemnicy jest szeroki i oprócz chronionych prawem interesów podmiotów korzystających z usług obejmuje także:

• dane identyfikujące strony umowy lub innej czynności prawnej;
• treść zawieranej umowy;
• dane o sytuacji majątkowej stron umowy.

Dostawca usług w zakresie kryptoaktywów ma obowiązek stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę tajemnicy zawodowej oraz opracowania i wdrożenia regulaminu ochrony przepływu informacji stanowiących tajemnicę zawodową.

Zobacz również: Agent instytucji płatniczej | Agent KIP

Możliwość składania oświadczeń woli w formie elektronicznej

Artykuł 3 projektu ustawy dopuszcza możliwość sporządzania dokumentów związanych z dokonywaniem czynności dotyczących usług w zakresie kryptoaktywów, a także czynności dotyczących oferty publicznej oraz innych czynności dokonywanych w ramach działalności podmiotów w zakresie opisanym w rozporządzeniu 2023/1114 w formie elektronicznej. Taki rygor jest równoznaczny z zachowaniem formy pisemnej nawet wtedy, gdy ustawa zastrzega wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Obecnie nie są znane jeszcze wymogi techniczne, jakim muszą odpowiadać tworzone, utrwalane, przechowywane, przekazywane i zabezpieczane w ten sposób dokumenty. Mają one zostać sprecyzowane w postaci rozporządzenia Ministra właściwego ds. instytucji finansowych. Taki regulamin musi przede wszystkim określać:

• rozwiązania stosowane w celu zapobieżenia dostępowi do informacji przez osoby niepowołane oraz ich ochronie;
• zasady przepływu informacji między dostawcą usług a innymi podmiotami.

Obowiązki informacyjne uczestników rynku kryptowalut

Podmioty działające na rynku cyfrowych tokenów zostaną obciążone dodatkowymi obowiązkami informacyjnymi, które muszą realizować w stosunku do organu nadzorczego. Emitenci tokenów powiązanych z aktywami oraz będących e-pieniądzem, a także dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów przekazują do KNF:

• informacje dotyczące ich sytuacji finansowej, dane mające wpływ na ich działalność oraz informacje związane z emisją tokenów (np. wartości emisji lub wysokość rezerwy);
• zmianę danych, które zostały podane w treści wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie działalności regulowanej (wraz z dokumentami potwierdzającymi stosowne zmiany).

Dodatkowo KNF został wyposażony w możliwość żądania pisemnych informacji i wyjaśnień dotyczących wykonywanej działalności.

Obowiązek informacyjny został nałożony także na firmy audytorskie badające prowadzony krypto-biznes. W przypadku uzasadnionego podejrzenia obowiązujących w tym zakresie przepisów lub zagrożenia dla ciągłości działalności przedsiębiorcy audytor ma obowiązek niezwłocznie przekazać te dane do KNF.

Zobacz również: Fintech a ESG

Odpowiedzialność za treść dokumentu informacyjnego

Unijne rozporządzenie 2023/1114 nakłada na emitentów kryptoaktywów obowiązek sporządzania tzw. dokumentów informacyjnych. To dokumenty, które zawierają informacje o danym aktywie, ale także firmie, która je emituje. Dzięki niemu inwestorzy powinni być w stanie świadomie podjąć decyzję o ulokowaniu swoich pieniędzy w danym instrumencie finansowym.

Ustawa o kryptoaktywach nakazuje wskazanie w treści dokumentu informacyjnego podmiotu odpowiedzialnego, do którego w razie powstania szkody możliwe będzie kierowanie roszczeń cywilnoprawnych.

Prowadzenie rejestru domen i adresów IP naruszycieli

Projekt ustawy o kryptoaktywach przewiduje utworzenie i nadzorowanie przez KNF rejestru domen oraz adresów IP podmiotów, które:

• prowadzą działalność w zakresie kryptoaktywów bez wymaganego zezwolenia;
• naruszają przepisy rozporządzenia 2023/1114, a nie ma innych sposobów, aby przywrócić zgodność działania takiego podmiotu z prawem.

Rejestratorzy domen oraz dostawcy usług hostingowych mają obowiązek stosować się do wytycznych KNF w zakresie usunięcia treści o danym podmiocie lub ograniczenia dostępu do witryny. Przepisy przewidują możliwość złożenia sprzeciwu od decyzji KNF.

Koszty prowadzenia działalności w zakresie kryptoaktywów

Wejście w życie nowych przepisów wiąże się z dodatkowymi kosztami dla przedsiębiorców działających na rynku kryptowalut. Należy liczyć się z opłatami za:

• wydanie zezwolenia i jego rozszerzenie;
• zatwierdzenie dokumentu informacyjnego;
• nadzór nad rynkiem (opłaty roczne);
• emisję tokenów powiązanych z aktywami (opłaty roczne).

Zobacz również: Prawa i obowiązki podmiotu kontrolowanego w sektorze finansowym

Odpowiedzialność karna za naruszenie przepisów ustawy

Projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność karną za naruszenie przepisów. Wśród sankcjonowanych czynów zabronionych można wymienić prowadzenie działalności bez zezwolenia lub dokumentu informacyjnego, przeprowadzenie emisji tokenów bez zgłoszenia, naruszenie tajemnicy zawodowej czy wprowadzenie uczestników rynku w błąd co do zakresu prowadzonej działalności. Obok sankcji typowo karnych, jak ograniczenie czy pozbawienie wolności ustawa przewiduje również bardzo wysokie grzywny.Nowe przepisy dotyczące kryptoaktywów to istotne obciążenie dla przedsiębiorców. Choć dokładny termin wejście w życie ustawy trudno przewidzieć, warto już teraz zacząć wprowadzać zmiany w biznesie tak, aby spełnił on surowe wymagania. Kancelaria Prawna RPMS świadczy kompleksowe usługi w zakresie compliance na rzecz podmiotów działających na rynku kryptoaktywów. Nasi specjaliści przeprowadzą audyt firmowy oraz zaproponują rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo działalności gospodarczej.

Pytania i odpowiedzi

Może Ciebie również zainteresować:

Zaufali nam: