Równy dostęp do e-sklepów dla klientów z UE, czyli praktycznie o geolokalizacji

Właściciele sklepów internetowych przez wykorzystanie informacji o fizycznej lokalizacji klienta (np. przez adres IP, wybór języka) mogą różnicować ofertę i warunki handlowe dla osób z różnych państw. Począwszy od 03 grudnia 2018 r., w związku z wprowadzeniem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 (dalej: rozporządzenie), niektóre z takich działań staną się zakazane. Unijny ustawodawca uważa, że przepisy zakazujące nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów wpłyną na rozwój jednolitego rynku cyfrowego w UE. Przepisy dotyczą handlu e-commerce w zakresie towarów i usług (poza przedmiotami chronionymi prawem autorskim), jak i każdej formy technicznej docierania do klientów (strona internetowa, platforma, aplikacja mobilna, portale społecznościowe).

Przyjrzyjmy się co w praktyce przedsiębiorcy prowadzący e-sklepy będą musieli zmienić.

I. Interfejs sklepu internetowego

Równy dostęp do treści

Rozporządzenie zakłada równy dostęp klientów z UE i strefy EOG do treści zamieszczanych w sklepach internetowych, a tym samym blokowanie lub ograniczanie dostępu do interfejsów sklepu w zależności od lokalizacji klienta lub jego obywatelstwa jest zabronione. Blokowanie oznacza tutaj, że dany klient nie będzie mógł zapoznać się z treścią interfejsu e-sklepu lub dostęp ten będzie ograniczony co do niektórych tylko jego treści.

Działanie: Jeżeli e-sklep posiada blokady treści w zależności od lokalizacji lub obywatelstwa klienta, należy je usunąć, w tym narzędzia służące do ograniczania treści, np. zapytania aplikacji o pochodzenie i uzależnianie przejścia na stronę internetową od zaznaczenia określonego kraju.

Zakaz automatycznych przekierowań

Rodzajem blokowania, ale pod pewnymi warunkami zgodnego z rozporządzeniem, jest stosowanie automatycznych przekierowań do określonych wersji stron dla klientów pochodzących z różnych krajów, często różniących się treścią co do oferty czy ceny.

Zasadą jest, że takie przekierowania są niemożliwe, chyba, że klient wyraził zgodę na przekierowanie do określonej wersji strony, zgodnej z jego lokalizacją. Zgoda taka musi być jednoznaczna i system nie może jej wywodzić z innych zachowań klienta, np. wybrania wersji językowej.

W praktyce zatem, jeżeli e-sklep chce utrzymywać różne wersje swojej strony w zależności od kraju (i na takich wersjach stosować inne oferty, ceny czy wygląd interfejsów – co jest zgodnie z rozporządzeniem dozwolone), powinien stworzyć narzędzie informatyczne służące do wyrażania zgody na przekierowanie klienta do danej wersji, np. poprzez checkbox z informacją, że klient może według swojego wyboru – w łatwy sposób – w każdej chwili skorzystać z innej wersji strony.

Skutek zatem powinien być taki, że jeżeli klient miał zamiar skorzystać ze strony przeznaczonej dla klientów hiszpańskich, to będzie mógł z niej skorzystać, bez narażenia się na przekierowanie na wersję dla polskich klientów bez swojej wyraźnej zgody. Możliwe dla klienta powinno być też porównanie ofert na różnych wersjach strony i skorzystanie z wersji strony, która usatysfakcjonuje go w największym stopniu (ze wszystkim skutkami realizacji zamówienia wskazanymi na tej wersji strony internetowej).

Przykład

Sklep rozpoznając lokalizację klienta lub wybory klienta na stronie (np. wersji językowej), automatycznie przekierowuje go na stronę według jego kraju pochodzenia, bez możliwości dostępu do wersji strony, którą pierwotnie chciał obejrzeć lub kolejno utrudniając powrót klienta na pierwotną wersję strony.

Działanie: Przedsiębiorcy stosujący przekierowania powinni skonstruować narzędzie informatyczne, które po wykryciu możliwości przekierowania dla danego klienta (np. po adresie IP), wyświetli mu ikonę zapytania o zgodę na przekierowanie. Warto także w takiej ikonie skrótowo podkreślić zalety przekierowania dla klienta, np. informację, że dostawy na stronie pierwotnej realizowane są tylko w obrębie danego kraju, a w wersji, na którą będzie przekierowany zrealizuje dostawę w kraju swojej lokalizacji. Ponadto, celem umożliwienia klientowi powrotu do pierwotnej wersji strony należy wprowadzić przycisk powrotu lub wyboru wersji strony w łatwy dla klienta sposób.

II. Warunki płatności w sklepie internetowym

Zgodnie z rozporządzeniem, e-sklep będzie musiał przyjąć zapłatę od klienta pochodzącego z innego państwa niż państwo, do którego sklep kieruje swoją ofertę, jeżeli klient ten dokona zapłaty w formie elektronicznej (przelew, karta płatnicza) i w walucie akceptowanej przez dany e-sklep.

Nie oznacza to, że przedsiębiorcy mają dopuszczać na podstawie rozporządzenia możliwość płatności w obcej walucie czy środkami dotychczas nieakceptowanymi. Warunki płatności stosowane przez e-sklep (np. płatność przelewem, PayU, karta płatnicza określonego wystawcy itp., waluta polska) mogą pozostać takie same, ale przedsiębiorca nie będzie mógł inaczej traktować klientów, którzy pochodzą z innego kraju (np. przez wskazanie na kraj wydania środka płatniczego lub zagraniczny numer rachunku), pomimo spełniania przez nich wszystkich wymogów technicznych zapłaty określonych przez dany e-sklep. Tym samym niedozwolone stanie się zarówno blokowanie dostępu takim klientom do płatności, a także nakładanie wyłącznie na nich dodatkowych opłat niezwiązanych z obsługą takiej płatności, czy też dodatkowych obowiązków (np. wysłanie potwierdzenia płatności przed potwierdzeniem zamówienia).

Jeżeli przedsiębiorca dopuszcza możliwość zapłaty tylko w walucie polskiej (co jest dozwolone), koszty ewentualnego przewalutowania obciążają klienta.

Przykład

Klient z Belgii robiąc zakupy w polskim e-sklepie wybrał płatność kartą Visa, podczas realizacji transakcji dostał jednak komunikat, że jego karta została wystawiona przed podmiot zagraniczny i nie może być honorowana, a zatem transakcja nie została ukończona.

Działanie: Przedsiębiorca powinien poddać weryfikacji oferowane klientom sposoby płatności i ocenić czy skorzystanie z nich (bez konieczności poszerzania oferty) jest możliwe dla klientów z UE (np. rachunek, który umożliwia przyjęcie transakcji po przewalutowaniu, wskazanie na opłaty za przewalutowanie, które mogą obciążyć klienta).

III. Warunki dostaw w sklepie internetowym

Rozporządzenie stanowi, że klient pochodzący z UE, korzystając z usług e-sklepu powinien mieć możliwość skorzystania ze wszystkich dostępnych w e-sklepie form dostawy bez względu na swoje państwo pochodzenia.

Nie oznacza to, że przedsiębiorca dotychczas niewysyłający towarów czy nieświadczący usług poza granicami Polski ma takie wprowadzić. Warunki dostawy (np. tylko na terytorium Polski) mogą pozostać niezmienione (np. obszar, rodzaje: kurier, transport własny przedsiębiorcy, odbiór osobisty, odbiór w punkcie itp.), ale klient z zagranicy bez przeszkód ma posiadać możliwość wyboru opcji dostawy.

Jeżeli e-sklep oferuje dostawę tylko na obszarze Polski, klient z zagranicy także może taką dostawę wybrać, podając lokalizację w Polsce, kolejno jednak powinien zorganizować na swój koszt i odpowiedzialność dalszą dostawę do swojego państwa.

Przykład

Klient z Austrii kupuje odzież w polskim sklepie internetowym, który oferuje dostawę tylko na terytorium Polski. Klient wskazuje jako swoje dane identyfikujące dane innego państwa, a system przerywa zamówienie wyświetlając komunikat, że dostawy do tego państwa nie są realizowane. Tymczasem, klient powinien mieć możliwość wybrania rodzaju dostawy z opcji e-sklepu i dopiero przy wskazaniu adresu zagranicznego e-sklep wyświetliłby komunikat o konieczności zmiany opcji dostawy z uwagi na realizację dostaw tylko w Polsce.

Działanie: Przedsiębiorca powinien poddać weryfikacji oferowane klientom rodzaje dostaw i ocenić, czy skorzystanie z nich (bez konieczności poszerzania oferty) jest możliwe dla klientów z UE.

IV. Sprawdzenie umów dystrybucyjnych – zakaz dyskryminacji

Nowe przepisy zakazują także stosowania dyskryminacji z powołaniem na wiążące przedsiębiorców umowy dystrybucyjne z producentami. Czasami bowiem producenci, chcąc regulować politykę cenową na obszarze różnych państw, wprowadzają do umów dystrybucyjnych zakaz sprzedaży lub zakaz sprzedaży po określonych warunkach na rzecz klientów pochodzących z konkretnych państw.

Takie postanowienia w umowach dystrybucyjnych byłyby potraktowane jako nieważne przez ich ograniczający konkurencję charakter.

Działanie: Należy przejrzeć treść umów dystrybucyjnych i w razie stwierdzenia zapisów niezgodnych z rozporządzeniem, skontaktować się z dystrybutorem celem ich zmiany (z powołaniem na przepisy rozporządzenia). Należy przy tym pamiętać, że nie ma przeszkód, aby utrzymywać różne wersje strony z odmiennymi ofertami i warunkami cenowymi, które będą polecane klientom z danego państwa (i najczęściej będą wykorzystywane choćby ze względu na warunki dostaw, czy język wersji strony), co niejako zrealizuje oczekiwania dystrybutora.

V. Dostosowanie regulaminu e-sklepu i polityki prywatności

W związku z tym, że prawnym obowiązkiem przedsiębiorców z branży e-commerce jest posiadanie regulaminów świadczenia usług drogą elektroniczną i polityk dotyczących ochrony danych osobowych klientów, wraz z wejściem rozporządzenia w życie takie dokumenty powinny być z nim zgodne.

Dokumenty te powinny wyjaśniać warunki oferty przedsiębiorcy, także dla klientów spoza Polski (np. opisać jak działają przekierowania jeżeli są stosowane; poinformować o możliwej zapłacie w walucie polskiej, ale po przewalutowaniu przedsiębiorca przyjmie opłatę od klienta z zagranicy). Jeżeli e-sklep nie kieruje swojej sprzedaży do innych krajów niż Polska, nie ma potrzeby tłumaczenia dokumentów formalnych na inne języki.

VI. Podsumowanie

Celem rozporządzenia, który przedsiębiorcy powinni mieć na uwadze przy analizie zgodności z jego treścią, jest umożliwienie klientom z UE równego dostępu do e-sklepu, na warunkach przez ten sklep oferowanych (w zakresie asortymentu, płatności, dostaw itp.). W praktyce gdyby e-sklep zapewniał inne promocje na niemieckiej wersji strony niż na polskiej, klient z Polski może bez przeszkód zamówić produkt z promocji na niemieckiej stronie, licząc się oczywiście z tym, że sklep w wersji niemieckiej może nie dostarczyć produktu na terenie Polski.

Warto także pamiętać, że rozporządzenie nie nakazuje przedsiębiorcom kierowania oferty do klientów poza Polską, jednakże gdyby klient pochodzący z państwa spoza zainteresowania przedsiębiorcy wyraził chęć zakupu w sklepie na jego warunkach, e-sklep powinien taką transakcję zrealizować.

Rozporządzenie jest zapewne także dobrym pretekstem do przemyślenia jak szeroko chcemy docierać z ofertą do klientów. Jeżeli dany przedsiębiorca prowadzący działalność w branży e-commerce na fali wprowadzanych zmian, chciałby rozszerzyć ofertę sklepu i skierować ją wprost do klientów spoza Polski (np. wprowadzając dostawy do tych państw, preferencyjne oferty dla klientów spoza UE lub sposoby płatności w walutach obcych), musi on pamiętać co najmniej o obowiązkach w podatku VAT dla sprzedających poza Polską, zadbaniu o obsługę posprzedażową klienta, np. serwis, komunikowanie się w miarę możliwości z klientem w jego języku, co oznacza konieczność posiadania kilku wersji językowych niezbędnych dokumentów.

Kancelaria informuje o możliwości skorzystania z rozwiązań zapewniających spełnienie norm, o których mowa powyżej. Jednocześnie posiadamy dedykowany zespół specjalistów zajmujących się obsługą branży e-commerce, w tym weryfikacją i aktualizacją (audytem) stosowanej dokumentacji, regulaminów czy klauzul. Masz wątpliwości – zapraszamy do kontaktu.

Więcej informacji w zakładce „e-commerce” : https://rpms.pl/uslugi-prawne/e-commerce/

Pytania i odpowiedzi