|
21 marca 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 11:56 | Czas na przeczytanie: 7 minut
Pozostałe Artykuły
Co to jest odwrotne obciążenie i kiedy miało miejsce?
Najprościej rzecz ujmując, odwrotne obciążenie (zwane również “reverse charge”) jest to mechanizm przeniesienia obowiązku rozliczenia podatku VAT z dostawcy na nabywcę. Istotne jest, że odwrotne obciążenie było obowiązkowe z prawnego punktu widzenia (na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług) do 2019 roku w niektórych transakcjach.
Ustawa precyzyjnie wskazywała, w jakich okolicznościach mogło dojść do odwrotnego obciążenia. Mechanizm ten znajdował zastosowanie, gdy zostały spełnione poniższe warunki:
sprzedawca jest czynnym płatnikiem VAT,
nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,
dostawa nie jest objęta zwolnieniem, (chodzi tutaj o zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122. ustawy o VAT),
przedmiot transakcji został wymieniony w załączniku ustawy o podatek VAT jako objęty obowiązkiem zastosowania odwrotnego obciążenia.
W odniesieniu do listy towarów i usług, które były objęte odwróconym VAT, w pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że mechanizm odwrotnego obciążenia dotyczył w szczególności transakcji, których przedmiotem była:
wybrana elektronika (procesory, konsole do gier, smartfony, tablety, laptopy), jeżeli ich wartość w ramach transakcji jednolitej gospodarczo wynosiła więcej niż 20.000 zł
budowa nowych budynków, ale także ich przebudowa lub remont już postawionych,
układanie posadzek,
rozbiórka i burzenie,
tynkowanie,
malowanie.
Za transakcję jednolitą gospodarczo uznawało się transakcję obejmującą umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów określonych powyżej, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie różnych zamówień lub wystawiono więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy. Jednolita gospodarczo transakcja to także transakcja obejmująca więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami wymienionymi w ustawie.
Z powyższego wynika, że również niektóre usługi związane z robotami budowlanymi mogły być przedmiotem odwrotnego obciążenia. Należy jednak w tym miejscu wskazać, że aby możliwe było zastosowanie odwrotnego obciążenia, konieczne było, aby usługodawca robót budowlanych w całym procesie inwestycyjnym występował jako podwykonawca (a nie np. jako generalny wykonawca czy inwestor).
Warto również wskazać, że odwrotne obciążenie w zasadzie obecnie odgrywa w transakcjach krajowych marginalne znaczenie, bowiem w 2019 roku na mocy zmiany ustawy o VAT wprowadzającej mechanizm split payment, odwrotne obciążenie w zasadzie nie występuje już w naszym obrocie prawnym krajowym. Dlaczego tak się dzieje z prawnego punktu widzenia precyzujemy w dalszej części niniejszego artykułu.
Wyjątkiem od powyższej zasady są jednak transakcje zagraniczne. Odwrócony VAT, jak również nazywa się mechanizm odwrotnego obciążenia, ma zastosowanie w transakcjach z zagranicznymi kontrahentami, w sytuacji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), importu lub nabycia usługi od firmy spoza Unii Europejskiej. W takich przypadkach, usługi te nie są opodatkowane w Polsce, a VAT płaci nabywca w swoim kraju, konieczne jest w takiej sytuacji zastosowanie faktury z odwrotnym obciążeniem.
Przykłady zastosowania odwrotnego obciążenia VAT
Przykład 1: Przedsiębiorca zarejestrowany do VAT zakupił w 2018 roku od innego przedsiębiorcy zarejestrowanego do VAT procesory o łącznej wartości netto 21.000 zł. Na potwierdzenie niniejszej transakcji została wystawiona faktura VAT według obowiązującej stawki VAT. Omówienie: W powyższym stanie faktycznym spełnione są przesłanki określone w ustawie o VAT, zatem może dojść do odwrotnego obciążenia
Przykład 2. Przedsiębiorca zakupił do swojej firmy w 2017 roku od innego przedsiębiorcy zestaw 25 komputerów, każdy o promocyjnej wartości 1500 zł. Cena była o tyle promocyjna, że konieczny był zakup całego zestawu 25 komputerów dla zachowania ceny. Same komputery będą doręczone partiami, w ciągu 12 miesięcy. Płatność jest za konkretną partię
Omówienie: Z uwagi na charakter transakcji należy przyjąć, że jest to transakcja jednolita gospodarczo. Tym samym spełnione są przesłanki z ustawy i odwrócone obciążenie będzie miało zastosowanie
Przykład 3: Przedsiębiorca wykonał roboty budowlane, a w toku wykonywania robót korzystał z usług podwykonawców. Przedsiębiorca jednak występował w procesie inwestycyjnym jako generalny wykonawca. Inwestycja miała miejsce w 2021 roku. Wartość transakcji to około 1 mln zł.Omówienie: w niniejszej transakcji będą miały zastosowanie przepisy dot. split payment, a nie odwrotnego obciążenia, z uwagi na czas, w którym inwestycja miała miejsce (rok 2021).
Odwrotne obciążenie a mechanizm podzielonej płatności
Tak jak sygnalizowaliśmy powyżej, od 2019 roku odwrotne obciążenie w praktyce zostało zastąpione przez mechanizm split payment, który co do zasady ma spełniać takie samo zadanie, tj. zabezpieczać płatność podatku VAT. Mechanizm split payment działa jednak trochę inaczej, jego przedmiotem jest bowiem rozdzielenie płatności za daną dostawę czy usługę, poprzez:
zapłatę przez nabywcę kwoty netto na rachunek wskazany przez dostawcę oraz
zapłatę przez nabywcę kwoty podatku na dedykowany rachunek bankowy dostawcy, przeznaczony na potrzeby mechanizmu split-payment.
Z legislacyjnego punktu widzenia, usługi i produkty, które do 2019 roku były objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, obecnie są objęte mechanizmem podzielonej płatności. Wynika to z tego, że obecnie w załączniku 15 do ustawy o VAT wskazano jako podlegające mechanizmowi podzielonej płatności te same rodzaje umów, które do 2019 roku rozliczane były z wykorzystaniem mechanizmu reverse charge.
Podsumowanie
Odwrotne obciążenie jest to mechanizm, który powodował konieczność zapłaty VAT u nabywcy, a nie u dostawcy. O ile obecnie nie jest już tak powszechnie stosowany jak do roku 2019 (został wyparty przez obowiązkowy split-payment), o tyle również można się z tym mechanizmem spotkać w przypadku transakcji zagranicznych. Jeżeli ta kwestia budzi Państwa wątpliwości, zachęcamy do zasięgnięcia profesjonalnej porady prawnej, aby uniknąć negatywnych konsekwencji prawno-podatkowych.
QA
Po roku 2019 powinniśmy raczej mówić o konsekwencjach niezastosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności, aniżeli o konsekwencjach niezastosowania odwrotnego obciążenia. Odpowiedzialność karo- skarbowa w tym zakresie za jakiekolwiek uchybienia (np. za nieoznaczenie faktury obowiązkową frazą “płatność przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności”) mają charakter pieniężny i mogą być bardzo dotkliwe.
Odwrotne obciążenie powoduje u nabywcy konieczność zapłaty podatku VAT i jest obowiązkiem wynikającym z ustawy o VAT. W związku z powyższym w zasadzie nie powinno się go rozpatrywać w kategoriach korzyści dla przedsiębiorstwa. Ważne jest jednak, że wyraźne odróżnienie kwoty należnej tytułem podatku od kwoty należności głównej może znacznie pomóc w rozliczeniach należności publicznoprawnych przedsiębiorstwa.
Należy wskazać, że jeżeli z przepisów szczególnych (np. państwa trzeciego) wynika, że w danej sprawie ma zastosowanie odwrotne obciążenie, to ten fakt powinien zostać odnotowany na fakturze. Jeżeli jednak przepisy ustawy o VAT nie wskazywały, że do danej transakcji stosuje się przepisy o odwrotnym obciążeniu, to wzmianka na fakturze sygnalizująca, że dana transakcja objęta jest odwrotnym obciążeniem, w zasadzie nie ma znaczenia.
Zaufali nam:
