Kamila Wasilewska
|
21 marca 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 11:56 | Czas na przeczytanie: 7 minut

Zdaniem wielu, szeroko pojęty polski system podatkowy jest skomplikowany i dotyczy to nie tylko podatków PIT oraz CIT i składek na ubezpieczenia zdrowotne, ale także podatku VAT i kwestii szczególnych związanych z wystawianiem faktur. Co to jest odwrotne obciążenie w kontekście VAT i na czym polega? 

Kamila Wasilewska
RADCA PRAWNY
Specjalizacja: Prawo finansowe i FinTech, AML, sprawy sporne i sądowe, prawo...
Więcej artykułów tego autora

Co to jest odwrotne obciążenie i kiedy miało miejsce? 

Najprościej rzecz ujmując, odwrotne obciążenie (zwane również “reverse charge”) jest to mechanizm przeniesienia obowiązku rozliczenia podatku VAT z dostawcy na nabywcę. Istotne jest, że odwrotne obciążenie było obowiązkowe z prawnego punktu widzenia (na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług) do 2019 roku w niektórych transakcjach.

Ustawa precyzyjnie wskazywała, w jakich okolicznościach mogło dojść do odwrotnego obciążenia. Mechanizm ten znajdował zastosowanie, gdy zostały spełnione poniższe warunki:

  • sprzedawca jest czynnym płatnikiem VAT,

  • nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,

  • dostawa nie jest objęta zwolnieniem, (chodzi tutaj o zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122. ustawy o VAT),

  • przedmiot transakcji został wymieniony w załączniku ustawy o podatek VAT jako objęty obowiązkiem zastosowania odwrotnego obciążenia.

W odniesieniu do listy towarów i usług, które były objęte odwróconym VAT, w pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że mechanizm odwrotnego obciążenia dotyczył w szczególności transakcji, których przedmiotem była:

  • wybrana elektronika (procesory, konsole do gier, smartfony, tablety, laptopy), jeżeli ich wartość w ramach transakcji jednolitej gospodarczo wynosiła więcej niż 20.000 zł

  • budowa nowych budynków, ale także ich przebudowa lub remont już postawionych,

  • układanie posadzek,

  • rozbiórka i burzenie,

  • tynkowanie,

  • malowanie.

Za transakcję jednolitą gospodarczo uznawało się transakcję obejmującą umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów określonych powyżej, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie różnych zamówień lub wystawiono więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy. Jednolita gospodarczo transakcja to także transakcja obejmująca więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami wymienionymi w ustawie.

Z powyższego wynika, że również niektóre usługi związane z robotami budowlanymi mogły być przedmiotem odwrotnego obciążenia. Należy jednak w tym miejscu wskazać, że aby możliwe było zastosowanie odwrotnego obciążenia, konieczne było, aby usługodawca robót budowlanych w całym procesie inwestycyjnym występował jako podwykonawca (a nie np. jako generalny wykonawca czy inwestor).

Warto również wskazać, że odwrotne obciążenie w zasadzie obecnie odgrywa w transakcjach krajowych marginalne znaczenie, bowiem w 2019 roku na mocy zmiany ustawy o VAT wprowadzającej mechanizm split payment, odwrotne obciążenie w zasadzie nie występuje już w naszym obrocie prawnym krajowym. Dlaczego tak się dzieje z prawnego punktu widzenia precyzujemy w dalszej części niniejszego artykułu.

Wyjątkiem od powyższej zasady są jednak transakcje zagraniczne. Odwrócony VAT, jak również nazywa się mechanizm odwrotnego obciążenia, ma zastosowanie w transakcjach z zagranicznymi kontrahentami, w sytuacji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), importu lub nabycia usługi od firmy spoza Unii Europejskiej. W takich przypadkach, usługi te nie są opodatkowane w Polsce, a VAT płaci nabywca w swoim kraju, konieczne jest w takiej sytuacji zastosowanie faktury z odwrotnym obciążeniem.

Przykłady zastosowania odwrotnego obciążenia VAT

Przykład 1: Przedsiębiorca zarejestrowany do VAT zakupił w 2018 roku od innego przedsiębiorcy zarejestrowanego do VAT procesory o łącznej wartości netto 21.000 zł. Na potwierdzenie niniejszej transakcji została wystawiona faktura VAT według obowiązującej stawki VAT. Omówienie: W powyższym stanie faktycznym spełnione są przesłanki określone w ustawie o VAT, zatem może dojść do odwrotnego obciążenia

Przykład 2. Przedsiębiorca zakupił do swojej firmy w 2017 roku od innego przedsiębiorcy zestaw 25 komputerów, każdy o promocyjnej wartości 1500 zł. Cena była o tyle promocyjna, że konieczny był zakup całego zestawu 25 komputerów dla zachowania ceny. Same komputery będą doręczone partiami, w ciągu 12 miesięcy. Płatność jest za konkretną partię

Omówienie: Z uwagi na charakter transakcji należy przyjąć, że jest to transakcja jednolita gospodarczo. Tym samym spełnione są przesłanki z ustawy i odwrócone obciążenie będzie miało zastosowanie

Przykład 3: Przedsiębiorca wykonał roboty budowlane, a w toku wykonywania robót korzystał z usług podwykonawców. Przedsiębiorca jednak występował w procesie inwestycyjnym jako generalny wykonawca. Inwestycja miała miejsce w 2021 roku. Wartość transakcji to około 1 mln zł.Omówienie: w niniejszej transakcji będą miały zastosowanie przepisy dot. split payment, a nie odwrotnego obciążenia, z uwagi na czas, w którym inwestycja miała miejsce (rok 2021).

Odwrotne obciążenie a mechanizm podzielonej płatności

Tak jak sygnalizowaliśmy powyżej, od 2019 roku odwrotne obciążenie w praktyce zostało zastąpione przez mechanizm split payment, który co do zasady ma spełniać takie samo zadanie, tj. zabezpieczać płatność podatku VAT. Mechanizm split payment działa jednak trochę inaczej, jego przedmiotem jest bowiem rozdzielenie płatności za daną dostawę czy usługę, poprzez:

  • zapłatę przez nabywcę kwoty netto na rachunek wskazany przez dostawcę oraz

  • zapłatę przez nabywcę kwoty podatku na dedykowany rachunek bankowy dostawcy, przeznaczony na potrzeby mechanizmu split-payment.

Z legislacyjnego punktu widzenia, usługi i produkty, które do 2019 roku były objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, obecnie są objęte mechanizmem podzielonej płatności. Wynika to z tego, że obecnie w załączniku 15 do ustawy o VAT wskazano jako podlegające mechanizmowi podzielonej płatności te same rodzaje umów, które do 2019 roku rozliczane były z wykorzystaniem mechanizmu reverse charge.

Podsumowanie

Odwrotne obciążenie jest to mechanizm, który powodował konieczność zapłaty VAT u nabywcy, a nie u dostawcy. O ile obecnie nie jest już tak powszechnie stosowany jak do roku 2019 (został wyparty przez obowiązkowy split-payment), o tyle również można się z tym mechanizmem spotkać w przypadku transakcji zagranicznych. Jeżeli ta kwestia budzi Państwa wątpliwości, zachęcamy do zasięgnięcia profesjonalnej porady prawnej, aby uniknąć negatywnych konsekwencji prawno-podatkowych.

QA

Po roku 2019 powinniśmy raczej mówić o konsekwencjach niezastosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności, aniżeli o konsekwencjach niezastosowania odwrotnego obciążenia. Odpowiedzialność karo- skarbowa w tym zakresie za jakiekolwiek uchybienia (np. za nieoznaczenie faktury obowiązkową frazą “płatność przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności”) mają charakter pieniężny i mogą być bardzo dotkliwe.

Odwrotne obciążenie powoduje u nabywcy konieczność zapłaty podatku VAT i jest obowiązkiem wynikającym z ustawy o VAT. W związku z powyższym w zasadzie nie powinno się go rozpatrywać w kategoriach korzyści dla przedsiębiorstwa. Ważne jest jednak, że wyraźne odróżnienie kwoty należnej tytułem podatku od kwoty należności głównej może znacznie pomóc w rozliczeniach należności publicznoprawnych przedsiębiorstwa.

Należy wskazać, że jeżeli z przepisów szczególnych (np. państwa trzeciego) wynika, że w danej sprawie ma zastosowanie odwrotne obciążenie, to ten fakt powinien zostać odnotowany na fakturze. Jeżeli jednak przepisy ustawy o VAT nie wskazywały, że do danej transakcji stosuje się przepisy o odwrotnym obciążeniu, to wzmianka na fakturze sygnalizująca, że dana transakcja objęta jest odwrotnym obciążeniem, w zasadzie nie ma znaczenia.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

Spis treści

    Imię i nazwisko
    Email lub telefon kontaktowy
    Twoja wiadomość
    Dane podane w formularzu będą przetwarzane przez Kancelarię Prawną RPMS z siedzibą w Poznaniu, w celu realizacji zgłoszenia oraz według zasad zawartych w Polityce Prywatności.

    Pozostałe Artykuły

    Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?
    16 kwietnia 2024
    Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?

    Czy umowa zlecenie pomaga „ukryć się” przed komornikiem? Wbrew temu, co może się wydawać, umowa...

    Więcej
    Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?
    15 kwietnia 2024
    Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?

    Na kim ciąży obowiązek “metkowania” odzieży? Metka odzieżowa jest podstawowym źródłem informacji o odzieży, którą...

    Więcej
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych
    12 kwietnia 2024
    Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

    Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

    Więcej
    Umowa na stworzenie systemu ERP
    11 kwietnia 2024
    Umowa na stworzenie systemu ERP

    Kiedy warto wdrożyć oprogramowanie ERP w firmie? Na wdrożenie ERP zazwyczaj decydują się firmy, które...

    Więcej
    Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?
    10 kwietnia 2024
    Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?

    Jak działają smart contracts? Inteligentne kontrakty wykorzystują kod źródłowy do automatycznego wyegzekwowania określonych praw lub...

    Więcej
    Likwidacja spółki – podstawowe informacje
    9 kwietnia 2024
    Likwidacja spółki – podstawowe informacje

    Na czym polega likwidacja spółki? Likwidacja spółki zmierza do zakończenia bieżącej działalności gospodarczej i wykreślenie...

    Więcej
    Deepfake w świetle AI Act
    9 kwietnia 2024
    Deepfake w świetle AI Act

    Czym jest deepfake? Mianem deepfake’a określa się manipulację obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku powstałą...

    Więcej
    AI ACT – najważniejsze informacje
    8 kwietnia 2024
    AI ACT – najważniejsze informacje

    Gdzie wykorzystywana jest sztuczna inteligencja? Choć sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) może kojarzyć się...

    Więcej
    Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS
    8 kwietnia 2024
    Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS

    Kto i dlaczego korzysta z usług chmurowych? Usługi wykorzystujące chmury obliczeniowe pozwalają na dostęp do...

    Więcej
    Umowa wdrożeniowa na algorytm AI
    7 kwietnia 2024
    Umowa wdrożeniowa na algorytm AI

    Jaki model aplikacji projektuje dostawca? Na wstępie należy zaznaczyć, że umowy wdrożeniowe mają charakter kontraktów...

    Więcej
    Usługa inicjowania płatności (PISP)
    5 kwietnia 2024
    Usługa inicjowania płatności (PISP)

    Usługa inicjowania płatności Payment Initiation Service polega na zainicjowaniu przez podmiot uprawniony do świadczenia tej...

    Więcej
    Jak założyć fundację?
    4 kwietnia 2024
    Jak założyć fundację?

    Założenie fundacji – korzyści Korzyści finansowe Fundacja ma możliwość finansowania działań poprzez różnego rodzaju dotacje,...

    Więcej
    Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?
    3 kwietnia 2024
    Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?

    Dlaczego strony decydują się na B2B? Samozatrudnienie może okazać się wygodną formą współpracy dla obu...

    Więcej
    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu
    2 kwietnia 2024
    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu

    Pozycja członków zarządu a przepisy ordynacji podatkowej Już na wstępie należy zauważyć, że pozycja członków...

    Więcej
    Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?
    29 marca 2024
    Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?

    Kiedy spółka musi zgłosić wniosek o upadłość? W pierwszej kolejności warto przypomnieć, kiedy zarząd spółki...

    Więcej
    Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce
    28 marca 2024
    Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce

    Oddział a przedstawicielstwo - różnice Oba te sposoby pozwalają bowiem, przynajmniej w pewnym zakresie, rozszerzyć...

    Więcej
    Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML
    27 marca 2024
    Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML

    Czym są procedury KYC i jak wiążą się z AML? Procedury KYC to szereg czynności...

    Więcej
    Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.
    26 marca 2024
    Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.

    Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym...

    Więcej
    Optymalizacja podatkowa w 2024 roku, czyli jak obniżyć podatki?
    25 marca 2024
    Optymalizacja podatkowa w 2024 roku, czyli jak obniżyć podatki?

    Na czym polega optymalizacja podatkowa? Prowadzenie każdej działalności gospodarczej, niezależnie od jej formy i rodzaju,...

    Więcej
    Umowa o dzieło zawierana przez członka zarządu
    25 marca 2024
    Umowa o dzieło zawierana przez członka zarządu

    Na czym polega umowa o dzieło? Umowa o dzieło to kontrakt cywilnoprawny uregulowany w art....

    Więcej
    Przekształcenie działalności a założenie nowej spółki
    22 marca 2024
    Przekształcenie działalności a założenie nowej spółki

    Przekształcenie działalności czy założenie nowej – zalety i wady Punktem wyjścia dla rozważań jest art....

    Więcej
    Kiedy KRS może nałożyć grzywnę na wspólników i zarząd sp. z o.o?
    21 marca 2024
    Kiedy KRS może nałożyć grzywnę na wspólników i zarząd sp. z o.o?

    Obowiązki i odpowiedzialność zarządu w sp. z o.o Zgodnie z art. 151 KSH, zarząd reprezentuje...

    Więcej
    Oprogramowanie typu open source – aspekty prawne, o których należy wiedzieć
    20 marca 2024
    Oprogramowanie typu open source – aspekty prawne, o których należy wiedzieć

    Czym jest oprogramowanie open source? Oprogramowanie closed source to system, którego kod źródłowy jest zastrzeżony....

    Więcej
    AI NFT, czyli sztuka generowana cyfrowo?
    20 marca 2024
    AI NFT, czyli sztuka generowana cyfrowo?

    Jak powstaje NFT? NFT (ang. Non-fungible token) to cyfrowe aktywo, które dzięki technologii blockchain może...

    Więcej
    Windykacja wierzytelności we Włoszech
    19 marca 2024
    Windykacja wierzytelności we Włoszech

    Jak przebiega windykacja długów w Republice Włoch? W przypadku niezapłaconych kwot z tytułu faktur i...

    Więcej
    Due diligence nieruchomości za granicą na przykładzie zakupu we Włoszech
    18 marca 2024
    Due diligence nieruchomości za granicą na przykładzie zakupu we Włoszech

    Zakup nieruchomości za granicą Zakup nieruchomości za granicą może być ekscytującą okazją do inwestycji lub...

    Więcej
    Odpowiedzialność odszkodowawcza na stokach narciarskich we Włoszech
    15 marca 2024
    Odpowiedzialność odszkodowawcza na stokach narciarskich we Włoszech

    Włoskie prawo narciarskie Ważne jest, aby znać prawo narciarskie we Włoszech, aby móc bezpiecznie i...

    Więcej
    Sukcesja w spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej (Dziedziczenie udziałów i akcji)
    14 marca 2024
    Sukcesja w spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej (Dziedziczenie udziałów i akcji)

    Co dzieje się z udziałami wspólnika w spółce z o.o. po jego śmierci? Stosownie do...

    Więcej
    Czy programista powinien posiadać ubezpieczenie OC w branży IT?
    13 marca 2024
    Czy programista powinien posiadać ubezpieczenie OC w branży IT?

    Na czym polega ubezpieczenie OC w IT? Umowa ubezpieczenia to rodzaj umowy zobowiązującej, która jest...

    Więcej
    Sprzeciw od nakazu zapłaty
    12 marca 2024
    Sprzeciw od nakazu zapłaty

    Postępowanie upominawcze Postępowanie upominawcze pozwala wierzycielowi szybko uzyskać wyrok sądowy z nakazem uregulowania zaległości przez...

    Więcej


    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *