Odroczone płatności BNPL. Aspekty prawne

Istotą BNPL jest możliwość oddalenia płatności w czasie nawet o kilka miesięcy bez konieczności zapłaty odsetek. Konsument zawiera umowę sprzedaż i otrzymuje towar, ale płaci za niego dopiero po upływie czasu określonego w regulaminie usługi BNPL. Zwykle jest to miesiąc lub dwa.

Zasadniczo płatności odroczone są bezpłatne, co oznacza, że konsument nie ponosi dodatkowych kosztów związanych z finansowaniem zakupów, ale mogą wystąpić, jeśli należność nie zostanie uregulowane w terminie.

Kto w takim razie płaci tymczasowo za zakupy? Platformy, które oferują sprzedawcy usługę BNPL de facto udzielają kupującemu wsparcia finansowego, które trafia bezpośrednio do sprzedawcy.

Płatności BNPL mogą występować w różnych wariantach:

• jako odroczenie terminu jednorazowej zapłaty;

• jako rozłożenie kwoty do zapłaty na kilka rat.

Coraz częściej BNPL można znaleźć też w sklepach stacjonarnych. Po prostu podchodząc do kasy skanujemy wcześniej wygenerowany kod QR i nie musimy od razu płacić za zakupy.

Dlaczego płatności odroczone są tak atrakcyjne dla konsumentów? Przede wszystkim to duża elastyczność finansowa. Za towar można zapłacić później, a fintechy, które oferują BNPL nie analizują bardzo szczegółowo zdolności kredytowej klienta. Cały proces przebiega szybko, a z punktu widzenia kupującego jest prosty i wygodny. Nie ma potrzeby przedkładania zaświadczeń o dochodach, składania formalnych wniosków i oczekiwania na decyzję o finansowaniu.

Jakie akty prawne regulują BNPL?

Pomimo rosnącej popularności płatności odroczonych w Polsce na chwilę obecną nie ma jeszcze odrębnych regulacji, które podjęłyby tematykę BNPL, dlatego do ich obsługi stosuje się ustawę o kredycie konsumenckim.

Choć płatności BNPL nie wypełniają definicji kredytu konsumenckiego wprost, to zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt. 3 ustawy za kredyt konsumencki uważa się też umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia (w tym kosztów, które potencjalnie mogą powstać).

Umowa o kredyt konsumencki zawierana jest na określony czas i dopiero po jego upływie naliczane są odsetki od zobowiązania. Ze względu na specyfikę takiej relacji zawsze będą to umowy zawierane na odległość, czyli bez jednoczesnej obecności obu stron i przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Nakłada to na przedsiębiorcę świadczącego usługi finansowania szereg obowiązków informacyjnych.

Polska ustawa wprowadza również limit kredytu konsumenckiego, który zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy nie może przekroczyć kwoty 255.550,00 zł. Oznacza to, że o ile płatnością BNPL można sfinansować zakup praktycznie dowolnego sprzętu AGD/RTV, to raczej nie będzie miała ona zastosowania do zakupu drogich składników majątku, np. nowego samochodu z salonu.

Kto może skorzystać z usługi BNPL?

Warto podkreślić, że z usługi BNPL mogą korzystać wyłącznie konsumenci w rozumieniu art. 221 k.c., czyli osoby fizyczne, które dokonują z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Oznacza to, że możliwość może być dostępna też dla indywidualnych przedsiębiorców wpisanych do CEIDG w zakresie, w jakim czynność nie ma związku z działalnością firmy.

Umowa o kredyt konsumencki zawierana jest z kredytodawcą, którym w rozumieniu ustawy jest przedsiębiorca udzielający w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, lub dający przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu. W szczególności na potrzeby BNPL będzie to podmiot, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów, lub usług.

Prawo do uzyskania informacji

Artykuły 11 i 12 ustawy o kredycie konsumenckim nakładają na kredytobiorcę obowiązek informacyjny względem konsumenta. Dotyczy to informacji o samej umowie oraz projektu samej umowy, który zawiera informacje, o których mowa w art. 30 ustawy, m.in.:

• dane konsumenta;

• rodzaj kredytu;

• czas obowiązywania umowy;

• kwota kredytu oraz termin i sposób wypłaty;

• stopa oprocentowania kredytu i warunki naliczania oprocentowania, a także RRSO;

• zasady i termin spłaty kredytu;

• zestawienie terminu i zasad płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów;

• informacja o całkowitych kosztach w tym związanych z nieterminową spłatą;

• skutki braku płatności;

• termin, sposób i skutki odstąpienia od umowy;

• warunki rozwiązania umowy;

• informacja o prawie do niezwłocznego otrzymania wyników badania zdolności kredytowej;

• informację o możliwości skorzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów;

• wskazanie organu właściwego w sprawach ochrony konsumentów.

Najważniejsze informacje dotyczące zawieranej umowy powinny być udostępnione na trwałym nośniku tak, aby użytkownik był w stanie je utrwalić i odtworzyć.

Umowa o kredyt powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały stosownie do art. 29 ust. 3, co nakłada na kredytobiorcę obowiązek precyzyjnego sformułowania nie tylko treści samego kontraktu, ale też regulaminu oraz pozostałej dokumentacji.

W przeciwnym razie w przypadku sporu należy liczyć się z tym, że sąd będzie interpretował postanowienia sformułowane niejasno na korzyść konsumenta. Aby mieć pewność, że dokumentacja jest zrozumiała, warto rozważyć jej sporządzenie lub przynajmniej zaopiniowanie przez kancelarię prawną.