Polski Ład jest przez wielu określany największą zmianą w systemie prawa podatkowego w XXI wieku. Niemniej jednak regulacja od początku sprawiała wiele problemów, a pierwszy kwartał 2022 roku rozpoczął się licznymi poprawkami do przepisów wprowadzanymi ad hoc oraz rosnącymi wątpliwościami podatników związanych z nowymi instytucjami prawa podatkowego. Zdumienie i obawę wielu podatników oraz księgowych mogła wzbudzić ostatnia zapowiedź kolejnych zmian w Polskim Ładzie, która będzie miała znaczący wpływ na system podatkowy. Jakie są główne założenia planowanej nowelizacji?
Dlaczego zmiana Polskiego Ładu?
Polski Ład miał być sztandarowym programem obecnego rządu, a zdaniem wielu, szczególnie księgowych czy doradców podatkowych okazał się jedną z najbardziej niedopracowanych nowelizacji prawa podatkowego w ostatnim czasie. W związku z powyższym, a także mając na uwadze pewne zmiany wynikające z obecnej sytuacji geopolitycznej, zdaniem rządzących konieczne stało się przeprowadzenie gruntownej weryfikacji podstawowych założeń Polskiego Ładu.
Przypomnijmy, że na początku 2022 roku największe kontrowersje budziły postanowienia Polskiego Ładu dotyczące braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej, niejasności w stosowaniu ulgi dla klasy średniej oraz zmienione co do zasady na niekorzyść podatników zasady rozliczeń rodziców samotnie wychowujących dziecko.
Główne założenia zmiany
Nowelizacja Polskiego Ładu zawiera kilka istotnych zmian nie tylko w przepisach samego Polskiego Ładu, ale także szereg innych, istotnych zmian w zakresie systemu podatkowego, w szczególności dotyczących ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Są nimi w szczególności:
Obniżenie stawki podatku dochodowego od osób fizycznych z 17 do 12%. Ten podatek obejmuje osoby fizyczne uzyskujące dochody np. z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia czy emerytów. Planuje się, że obniżenie stawki obejmie dochody do 120.000 pln rocznie.
W związku ze zmniejszeniem PIT, zmniejszenie wpływów może negatywnie wpłynąć na budżet samorządów. Rząd w tym zakresie zapowiedział wprowadzenie specjalnych rekompensat.
Likwidację ulgi dla klasy średniej (co szerzej opisujemy poniżej).
Nowelizacja w zakresie odliczania składki zdrowotnej w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, której limity będą zależne od wybranej formy opodatkowania (ryczałt/podatek liniowy/skala podatkowa). Co ważne, przedsiębiorcy prawdopodobnie nie będą mogli zmienić formy opodatkowania w trakcie roku.
Zmiany dla rodziców samotnie wychowujących dziecko, którzy po zmianach ponownie będą mogli się rozliczać razem z dzieckiem, pod warunkiem, że dziecko nie przekracza określonego progu dochodów, który notabene będzie znacznie podwyższony w stosunku do 2021 roku.
Zlikwidowanie ulgi 1500 zł dla rodziców samotnie wychowujących dziecko (co jest przywróceniem zasad rozliczeń rodziców samotnie wychowujących dziecko sprzed wprowadzenia Polskiego Ładu).
Z powyższego jasno wynika, że zmiany dotyczą instytucji wprowadzonych przez Polski Ład. Warto nadmienić, że te zmiany nie mają charakteru ostatecznego i są aktualne na dzień sporządzania tego tekstu (początek kwietnia 2022 r.). Prace legislacyjne trwają, więc może się okazać, że rozwiązania przewidziane w finalnym tekście ustawy będą się nieco różnić od tych omówionych w niniejszym artykule.
Co z ulgą dla klasy średniej?
Ulga dla klasy średniej to zupełnie nowe rozwiązanie, które jest obecne w obrocie prawnym od stycznia 2022 roku. Okazuje się, że prawdopodobnie nie będzie to rozwiązanie długofalowe, gdyż zgodnie z planowaną nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca rezygnuje z ulgi dla klasy średniej.
Na czym polega ulga dla klasy średniej? W dużym uproszczeniu jest to rozwiązanie, które przewiduje pomniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Stanowi więc ulgę podatkową, z której mogą skorzystać wskazane podmioty po spełnieniu konkretnych warunków, które szczegółowo opisujemy w tym artykule. Uprawnieni podatnicy mogą skorzystać zarówno z ulgi miesięcznej, jak i przy rozliczeniu rocznym.
Póki co do czasu definitywnego wejścia w życie nowelizacji Polskiego Ładu ci, którzy korzystają z ulgi dla klasy średniej, w dalszym ciągu będą musieli z niej korzystać. Przewiduje się, że ulga dla klasy średniej będzie obowiązywała co najmniej do 1 lipca 2022 roku (tj. do planowanego wejścia w życie nowelizacji).
Czy zlikwidowanie ulgi dla klasy średniej będzie oznaczało znacznie wyższe podatki? Co do zasady nie, ponieważ w miejsce ulgi podatkowej prawodawca zamierza wprowadzić obniżony PIT z 17% do 12%, który w założeniu ma podatnikom zrekompensować likwidację ulgi dla klasy średniej.
Czy rezygnacja z ulgi dla klasy średniej oznacza, że nie będzie możliwe skorzystanie z tej preferencji w 2022 i 2023 roku? To nie jest pewne, mając na uwadze planowane przepisy o stosowaniu rozwiązań dotychczasowych, o ile są korzystniejsze dla podatnika. W praktyce oznacza to, że gdy po nowelizacji Polskiego Ładu, tj. bez uwzględnienia ulgi dla klasy średniej, podatnik hipotetycznie miałby zapłacić wyższy podatek niż z naliczoną ulgą dla klasy średniej, to wtedy podatnik będzie uprawniony do korzystania z rozwiązań dotychczasowych (czyli, innymi słowy, w dalszym ciągu będzie upoważniony do korzystania z ulgi dla klasy średniej w ramach hipotetycznego podatku należnego).
Czy likwidacja ulgi dla klasy średniej jest niekorzystna dla podatników? W tym zakresie jednoznaczną odpowiedź poznamy dopiero po wejściu w życie nowych przepisów (i wielu pytaniach do właściwy naczelnik urzędu skarbowego), ale wydaje się, że z uwagi na dość skomplikowany sposób obliczania ulgi i zmiennej skali podatkowej, uproszczenia w tym zakresie (w postaci zmniejszonego PIT, jeśli chodzi o podatek należny) powinny być dla podatników bardziej przejrzyste.
Od kiedy zmiany wchodzą w życie?
Obecnie dokumenty, które stanowią o nowelizacji Polskiego Ładu, czyli zazwyczaj nowelizacje odpowiednich ustaw (w tym np. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), są na różnych etapach legislacyjnych (np. na etapie konsultacji społecznych, czy na etapie opiniowania). Oznacza to, że w tej sytuacji nie mówimy de facto o ustawach, ale o projektach ustaw, a finalna data wejścia w życie nie jest znana. Niemniej, z głosów dochodzących m.in. z Ministerstwa Finansów można wywnioskować, że zmiany wejdą w życie już 1 lipca i tę datę należy przyjąć za najbardziej prawdopodobną (jednak nie jest ona pewna).
Należy także nadmienić, że przy stosowaniu przepisów znowelizowanego Polskiego Ładu trzeba będzie wziąć nie tylko pod uwagę przepisy intertemporalne, ale niejako równolegle uwzględniać dwa stany prawne. Hucznie bowiem przedstawiciele obozu rządzącego mówią o projektowanym przepisie, zgodnie z którym jeżeli dla któregokolwiek podmiotu rozliczenie w ramach Polskiego Ładu będzie mniej korzystne niż dotychczasowe, to podmiot ten będzie miał prawo do rozliczenia na zasadach dotychczasowych.
Rozwiązanie takie nie tylko budzi wątpliwości pod kątem zgodności z konstytucją, ale przede wszystkim może okazać się utrapieniem dla księgowych i biur rachunkowych, którzy na gruncie praktycznym będą musieli uwzględniać dwa (a może nawet trzy) stany prawne. Błąd w obliczeniach może skutkować wydaniem kary, o czym pisaliśmy w innym tekście.
Zaufali nam:
