Windykacja należności: obecne możliwości
Obecnie windykację w Polsce można podzielić na dwa etapy: windykację pozasądową (przedsądową) oraz windykację sądową. W tej pierwszej całość procesu odbywa się bezpośrednio pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem (wierzyciela może oczywiście w tego rodzaju windykacji reprezentować pełnomocnik – radca prawny czy adwokat) i celem jest doprowadzenie do polubownej zapłaty – np. poprzez ustalenie nowego harmonogramu spłaty czy umorzenie części odsetek. Czas trwania windykacji pozasądowej zależy głównie od relacji pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem i ich nastawienia w negocjacjach tego rodzaju.
Jeżeli chodzi o windykację sądową, to ta odbywa się głównie przed sądem właściwym miejscowo i rzeczowo dla dochodzenia należności. Rozpoczyna się wraz z wniesieniem pozwu, a kończy co do zasady z wyegzekwowaniem od dłużnika wierzytelności na mocy tytułu wykonawczego (którym może być nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności), bądź stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji. W przypadku stwierdzenia bezskuteczności egzekucji wierzyciel może oczywiście wznowić ją w późniejszym terminie, w nadziei, że dłużnik tym razem będzie posiadał majątek, z którego wierzyciel może się zaspokoić.
Notariusze: jakie dodatkowe uprawnienia otrzymają?
Pomysłem ustawodawcy na rozładowanie sądów rejonowych jest powierzenie większości prostych spraw windykacyjnych notariuszom. Ustawodawca planuje wprowadzić nowy rodzaj tytułu wykonawczego: notarialny nakaz zapłaty. Zmiany wprowadzone będą m.in. zmianą ustawy o notariacie oraz kodeksie postępowania cywilnego.
Notarialny nakaz zapłaty będzie dokumentem, który w przypadku braku wniesienia sprzeciwu przez dłużnika będzie mógł zostać zaopatrzony w klauzulę wykonalności i stać się tytułem wykonawczym (podobnie jak np. wyrok sądu czy sądowy nakaz zapłaty). Na podstawie prawomocnego notarialnego nakazu zapłaty wierzyciel zatem będzie mógł wszcząć egzekucję komorniczą i przeprowadzić windykację o skutku podobnym do windykacji sądowej przy minimum udziału sądu. Przy windykacji z wykorzystaniem notarialnego zapłaty rola sądu będzie w zasadzie ograniczona wyłącznie do nadania na dokumencie sporządzonym przez notariusza klauzuli wykonalności.
Należy nadmienić, że przyznanie notariuszom uprawnienia do wydania notarialnego nakazu zapłaty nie jest jedynym pomysłem na udostępnienie notariuszom narzędzi usprawniających windykację wierzytelności. Obecnie w kodeksie postępowania cywilnego funkcjonuje instytucja aktu notarialnego, w którym dłużnik dobrowolnie poddaje się egzekucji. Taki akt notarialny może po opatrzeniu go klauzulą wykonalności stanowić będzie tytuł wykonawczy i być podstawą egzekucji komorniczej.
Ponadto zgodnie z planowanymi zmianami, notariusze będą mogli także dokonywać wpisów w księdze wieczystej. Takie rozwiązanie może znacznie przyspieszyć dokonywanie zmian w księgach wieczystych dot. np. wpisów hipotek czy innych obciążeń nieruchomości.
Notarialny nakaz zapłaty – kto będzie mógł wydać?
Przede wszystkim należy wskazać, że uprawnienie do wydania notarialnego nakazu zapłaty będzie przysługiwało notariuszom – niemniej wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty będzie mógł zostać złożony w imieniu wierzyciela przez radcę prawnego czy adwokata.
Nie każdy notariusz będzie mógł wydać jednak notarialny nakaz zapłaty. W projekcie przewiduje się, że będzie to dotyczyło tylko kancelarii, które bez żadnych zarzutów natury dyscyplinarnej od kilku lat funkcjonują na rynku. Ponadto notariusz będzie mógł wydać nie więcej niż 200 nakazów miesięcznie.
Notarialnego nakazu zapłaty nie będą mogli wydać inni przedstawiciele zawodów prawniczych – w szczególności radcowie prawni, adwokaci, doradcy podatkowi czy komornicy. Niemniej, w szczególności radcowie prawni i adwokaci będą mogli znacząco pomóc wierzycielowi w sprawnym uzyskaniu notarialnego nakazu zapłaty.

W jakich sprawach notariusz wyda nakaz zapłaty?

W sprawach, w których będzie można ubiegać się o wydanie nakazu zapłaty, wprowadzono kilka ograniczeń. Oczywiste jest, że pozbawienie stron prawa do sądu (w konstytucyjnym znaczeniu) w sprawach dużych i skomplikowanych nie będzie zasadne. Nakazy zapłaty sporządzone przez notariusza będą mogły zostać wydane w prostych sprawach z zakresu właściwości sądów rejonowych. Jakie to sprawy?
Zgodnie z planowanym projektem, notarialny nakaz zapłaty będzie mógł być wydany na pisemny wniosek wierzyciela. Notarialny nakaz zapłaty może obejmować roszczenia w kwocie do 75 tys. zł, jeżeli zasadność dochodzonego roszczenia nie budzi wątpliwości, w szczególności, gdy dochodzone roszczenie udowodnione jest w dołączonym do wniosku:
dokumencie urzędowym;
zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
W toku konsultacji społecznych kwestie notarialnego nakazu zapłaty budzą liczne wątpliwości (w tym w szczególności Rzecznika Praw Obywatelskich, który podnosi, że taka konstrukcja będzie sprzeczna z konstytucją). Katalog spraw, w których będzie można wydać notarialny nakaz zapłaty, jest otwarty, zatem ta kwestia pewnie będzie budziła liczne wątpliwości natury praktycznej.
Kontrowersyjna zapewne będzie kwestia doręczeń – każdy nakaz zapłaty, aby zyskać prawomocność, musi być skutecznie doręczony (prawidłowo, bądź przez fikcję doręczenia). Według projektu notarialny nakaz zapłaty będzie mógł być doręczony przez operatora pocztowego, komornika sądowego bądź przez notariusza lub pracowników kancelarii notarialnej.
Od kiedy notarialny nakaz zapłaty?
W zasadzie nie jest pewne, kiedy notarialny nakaz zapłaty finalnie wejdzie w życie. Projekt jest w dalszym ciągu w toku prac legislacyjnych, więc regulacja dot. zmiany prawa o notariacie musi najpierw zostać uchwalona przez sejm i senat, a następnie podpisana przez prezydenta. Do tego należy doliczyć jeszcze okres tzw. vacatio legis- czyli od uchwalenia ustawy do jej finalnego nabrania mocy obowiązującej. Okres ten zazwyczaj wynosi 14 dni.
Pytania i odpowiedzi
Analizując obecne brzmienie projektu nowelizacji prawa o notariacie, wydaje się, że czas wydania przez określonego notariusza notarialnego nakazu zapłaty będzie w dużej mierze zależał od obłożenia danej kancelarii. Niemniej z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że notarialny nakaz zapłaty zostanie wydany szybciej niż sądowy nakaz zapłaty.
Wiadomo tylko, że formularz wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty zostanie przez Ministra Sprawiedliwości wydany w drodze rozporządzenia- wtedy też będzie można się spodziewać rozstrzygnięcia o kosztach notarialnego nakazu zapłaty
Oświadczenie dłużnika zawierające uznanie długu jest tylko jednym z dokumentów, które mogą stanowić podstawę wydania notarialnego nakazu zapłaty. Katalog jest jednak otwarty, co oznacza, że brak uznania długu co do zasady nie będzie blokował możliwości wystąpienia o notarialny nakaz zapłaty.
Zaufali nam: