|
19 kwietnia 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 11:52 | Czas na przeczytanie: 16 minut
Pozostałe Artykuły
Przyczyny rozwiązania spółki jawnej (art. 58 KSH)
Pojęcie „rozwiązanie spółki” jawnej pojawia się w Kodeksie spółek handlowych w dwóch miejscach: w art. 58 oraz art. 84 ustawy. Co ciekawe, w obu tych przypadkach owo pojęcie należy rozumieć nieco inaczej. W art. 84 § 2 KSH pod pojęciem „rozwiązanie spółki” kryje się jej wykreślenie z rejestru, a więc de facto pozbawienie jej istnienia i jej faktyczne ustanie. W art. 58 KSH natomiast przez „rozwiązanie spółki” winniśmy rozumieć szereg okoliczności, których wystąpienie prowadzi do otwarcia likwidacji spółki (a w konsekwencji oczywiście do jej zamknięcia).
Powyższy wywód jest niezwykle istotny dla właściwego zrozumienia treści art. 58 KSH, który zawiera katalog przyczyn rozwiązania spółki. Na gruncie poczynionych rozważań należy więc zauważyć, że zaistnienie okoliczności wskazanych w art. 58 KSH nie prowadzi wprost do rozwiązania spółki. Wystąpienie przesłanek wskazanych w tym przepisie prowadzi do otwarcia likwidacji spółki. W następstwie likwidacji spółka zostanie finalnie rozwiązana, nim jednak do tego dojdzie jej wspólnicy będą musieli wykonać szereg czynności – o których w dalszej części artykułu.
Wracając do analizy art. 58 KSH – jakie okoliczności ustawodawca wskazuje jako przesłanki dla otwarcia likwidacji spółki jawnej? Zgodnie z brzmieniem normy, rozwiązanie spółki powodują:
1) Przyczyny przewidziane w umowie spółki
Zgodnie z art. 23 KSH spółka powstaje poprzez zawarcie umowy między wspólnikami. To umowa jest więc dokumentem, który stanowi o sposobie funkcjonowania – ale i zakończenia działalności spółki. Wspólnicy mogą więc zastrzec w jej treści wystąpienie okoliczności, które będą determinantą dla rozpoczęcia likwidacji.
2) Jednomyślna uchwała wszystkich wspólników
Nawet jeżeli wspólnicy w ramach umowy nie zastrzegli rozwiązania spółki jako pokłosia konkretnych zdarzeń, mogą w dowolnej chwili podjąć decyzję o zakończeniu działalności poprzez podjęcie jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników. Zgodnie z art. 58 § 2 KSH, uchwała o rozwiązaniu spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, może zostać podjęta przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Podjęcie uchwały przy wykorzystaniu wzorca uchwały wymaga wypełnienia formularza uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia uchwały kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi, podpisami zaufanymi albo podpisami osobistymi. Uchwała taka jest równoważna z uchwałą w formie pisemnej.
3) Ogłoszenie upadłości spółki
Ogłoszenie upadłości spółki jest konsekwencją jej niewypłacalności. Skoro bowiem spółka nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań, jej dalsze istnienie jest bezpodstawne. Jeżeli już w trakcie postępowania likwidacyjnego okaże się, że spółka w rzeczywistości winna otworzyć postępowanie upadłościowe, wówczas postępowanie to przeistacza się w postępowanie upadłościowe, a spółka rozstaje rozwiązana po jego zakończeniu.
4) Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości
Śmierć wspólnika lub ogłoszenie przez niego upadłości mogą, ale nie muszą, przesądzać o konieczności rozwiązania spółki. Do zamknięcia spółki będzie dochodziło z tego powodu zawsze wtedy, gdy w spółce było zaledwie dwóch wspólników. Ze swojej definicji spółka jest podmiotem wspólnym, założonym między minimum dwoma podmiotami. Dlatego okoliczności, w wyniku których w spółce pozostałby tylko jeden wspólnik, przesądzają o konieczności jej rozwiązania.
W przypadku, gdy w spółce jest więcej niż dwóch wspólników, śmierć lub upadłość jednego z nich, nie musi oznaczać rozwiązania spółki. Wspólnicy mogą bowiem zastrzec w umowie spółki, że ta będzie mogła istnieć, z wykluczeniem zmarłego lub upadłego wspólnika.
5) Wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika
Wypowiedzenie umowy spółki jest jednostronnym oświadczeniem złożonym przez jednego ze wspólników, dotyczącym wyjścia tego konkretnego wspólnika ze spółki. Jest to inna konstrukcja aniżeli zgoda wszystkich wspólników, gdyż nie jest przejawem ich zgodnej woli, a arbitralnym wypowiedzeniem jej przez jednego z nich. Podobnie jak w przypadku śmierci czy ogłoszenia upadłości wspólnika, taka okoliczność oznacza rozwiązanie spółki tylko w sytuacji, gdy wspólników było dwóch. Przy większej liczbie wspólników wypowiedzenie umowy spółki przez jednego z nich nie musi oznaczać jej zamknięcia.
Umowa spółki może zostać wypowiedziana także przez wierzyciela któregoś ze wspólników. Może się tak zdarzyć, jeżeli egzekucja z ruchomości wspólnika, która została przeprowadzona w ciągu sześciu miesięcy przed wypowiedzeniem, okazała się bezskuteczna, a wierzyciel ten uzyskał tytuł egzekucyjny względem roszczeń tego wspólnika służących mu w razie wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.
6) Prawomocne orzeczenie sądu
W przypadku, gdy jeden ze wspólników, z ważnych powodów, domaga się rozwiązania spółki, może złożyć powództwo w tym zakresie do sądu. Sąd może na tej podstawie rozstrzygnąć w zakresie wyłączenia danego wspólnika ze spółki (wówczas spółka zachowa bytność) lub ją rozwiązać. Orzeczenie sądu zastępuje uchwałę wspólników w zakresie zamknięcia spółki.
Otwarcie likwidacji spółki i zgłoszenie jej do rejestru
W wyniku wystąpienia okoliczności, o których mowa powyżej, otwarta zostaje likwidacja spółki jawnej. Jak zatem rozwiązać spółkę jawną krok po kroku?
Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że od momentu wszczęcia likwidacji spółki zmienia się cel jej prowadzenia. Jakiekolwiek cele ustalone przez wspólników, czy to w postaci osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, czy osiągnięcia określonego zysku – zostają zastąpione przez upłynnienie majątku spółki i doprowadzenie do jej wykreślenia z rejestru. Wszystkie czynności podejmowane od tej chwili przez wspólników winny do tego właśnie prowadzić.
Do spółki w okresie likwidacji stosuje się te same przepisy w zakresie jej stosunków wewnętrznych i zewnętrznych, zachowuje on także swoją podmiotowość prawną i status przedsiębiorcy. Spółka musi jednak zacząć posługiwać się swoją nazwą z dopiskiem “w likwidacji” informując innych uczestników rynku o rozpoczętym procesie. Wygasa wówczas również prokura i nie istnieje możliwość powołania nowych prokurentów.
Otwarcie likwidacji wymaga zgłoszenia do odpowiedniego rejestru. W przypadku spółki jawnej będzie to Krajowy Rejestr Sądowy. Obowiązek zgłoszenia będzie ciążył na likwidatorach.
Likwidatorzy spółki jawnej
W imieniu spółki jawnej w likwidacji czynności prowadzą jej likwidatorzy. To osoby wyznaczone do pokrycia zobowiązań, upłynnienia majątku i zadbania o formalne aspekty wykreślenia spółki z rejestru. Najczęściej, z mocy prawa, będą nimi wspólnicy spółki. Wspólnicy mogą podjąć jednak decyzję o powołaniu na likwidatorów tylko niektórych z siebie lub osób trzecich. W tym celu mogą albo zawrzeć stosowne zapisy w umowie spółki, albo podjąć zgodną uchwałę w tym zakresie.
Z ważnych powodów likwidatorów spółki wybierze sąd. Dzieje się tak w sytuacji, gdy domaga się tego jeden ze wspólników lub osoba mająca w tym interes prawny. Co ważne, wspólnicy nie mogą wyłączyć tego sposobu wyłonienia likwidatorów w umowie spółki. Orzeczenie spółki będzie każdorazowo wiążące dla jej wspólników.
Czynności likwidacyjne
Jak zostało wspomniane w punkcie trzecim, pierwszą z czynności, które należy wykonać w toku postępowania likwidacyjnego, jest zgłoszenie otwarcia likwidacji do odpowiedniego rejestru. Od momentu wystąpienia którejkolwiek z przesłanek wskazanych w art. 58 KSH zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu siedmiu dni. Również sąd rejestrowy ma siedem dni na to, aby takie zgłoszenie rozpatrzyć.
Likwidatorzy spółki stają przed zadaniem, aby zaspokoić wierzycieli spółki i dokonać podziału pozostałego majątku między wspólników. Czasami niezbędne będzie także dokonanie rozliczeń w zakresie istniejącego niedoboru tj. kiedy majątku spółki nie wystarczy na pokrycie wszystkich zobowiązań, wspólnicy będę zmuszeni uzupełnić braki z własnego majątku. Z tego względu w pierwszej kolejności należy sporządzić bilans otwarcia likwidacji spółki.
Zakończenie bieżących interesów spółki
Podstawowym celem spółki w likwidacji jest zakończenie prowadzenia przez nią działalności. Oznacza to, że likwidatorzy powinni powstrzymać się od zawierania nowych transakcji gospodarczych i otwierania nowych projektów. Wszystkie ich działania powinny skoncentrować się na doprowadzeniu do końca bieżących spraw spółki. Przyjmuje się, że co do zasady dozwolone jest podejmowanie nowych przedsięwzięć w trakcie prowadzenia postępowania likwidacyjnego, ale tylko wówczas gdy de facto są one potrzebne do zakończenia spraw spółki.
Ściągnięcie wierzytelności
Po otwarciu likwidacji likwidatorzy muszą sporządzić listę wszystkich wierzytelności spółki. Jako że wśród kolejnych kroków na drodze do zamknięcia spółki znajdują się upłynnienie majątku i wypełnienie zobowiązań, likwidatorzy powinni posiąść wiedzę o wysokości i ilości zobowiązań spółki. Należy przede wszystkim zbadać wierzytelności osób trzecich. To one będą bowiem zaspokojone z majątku spółki w pierwszej kolejności.
Bilans otwarcia likwidacji
O bilansie otwarcia – jego zawartości i sposobie sporządzenia – stanowi ustawa o rachunkowości, która znajduje zastosowanie względem spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 1) ustawy. Prace w zakresie bilansu rozpoczyna zamknięcie ksiąg rachunkowych spółki na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń. Zamknięcie ksiąg powoduje, że aktualizuje się także obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego. Jeżeli likwidacja potrwa dłużej niż rok, konieczne będzie sporządzenie również sprawozdania finansowego na koniec roku obrotowego spółki. Następnie księgi należy otworzyć ponownie dla spółki w likwidacji, na dzień rozpoczęcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości w ciągu 15 dni od dnia zaistnienia tych zdarzeń.
Upłynnienie majątku spółki
Kolejnym z kroków niezbędnych do podjęcia w procesie likwidacji jest spieniężenia majątku spółki. Oznacza to, że likwidatorzy powinni sprzedać wszystkie stałe elementy majątku a pozyskany w ten sposób kapitał przeznaczyć na pokrycie zobowiązań spółki. Jeżeli spółka nie posiada zobowiązań, albo też jest w stanie pokryć należności z posiadanych na koncie środków, majątek w postaci fizycznej może zostać rozdzielony między wspólników (wówczas mówimy o podziale majątku w naturze).
Wypełnienie zobowiązań
Ustawodawca w art. 71 oraz 73 KSH nakazał, aby wypełnianie zobowiązań w toku postępowania likwidacyjnego odbywało się przy poszanowaniu interesów spółki i osób mających w tym interes prawny, w szczególności by w toku procesu nie ponieśli oni szkody. To, w jaki sposób zostanie przeprowadzona spłata zobowiązań, zależy tak naprawdę od kondycji finansowej spółki. Art. 81 KSH stanowi, że w pierwszej kolejności likwidatorzy powinni zaspokoić wierzycieli spółki, tzw. “zewnętrznych”. Dopiero po uregulowaniu tych należności powinni oni zwrócić się ku zobowiązaniom wynikającym ze stosunków wewnętrznych spółki. Niezbędne będzie także sporządzenie listy wierzytelności spornych lub niewymagalnych. Likwidatorzy powinni przygotować kapitał zapasowy, z którego mogliby pokryć ewentualną spłatę takich roszczeń.
Jeżeli likwidatorom uda się uiścić wszystkie wierzytelności z majątku spółki, wspólnicy nie będą zobligowani pokrywać strat z własnego majątku. Jeżeli jednak majątek spółki (w tym kapitał pozyskany z upłynnienia elementów majątku) nie wystarczy na spłatę zobowiązań, wspólnicy będą zobligowani pokryć braki z “własnych kieszeni”.
Bilans zamknięcia likwidacji
Po zakończeniu wszystkich czynności likwidacyjnych sporządzony zostaje bilans zamknięcia. Stanowi on podsumowanie wszystkich czynności podjętych przez likwidatorów i stanu majątkowego spółki po spłacie zobowiązań. Sprawozdanie może zatem zawierać informacje o uregulowanych zobowiązaniach i planowanym podziale nadwyżki majątku między wspólników, a może też informować o konieczności pokrycia przez nich niedoboru.
Wspólnicy mogą podzielić majątek między siebie według zasad, które ustanowili w drodze umowy spółki, lub – jeśli tego nie uczynili – zwraca się im wkłady rzeczywiście wniesione do spółki. Nadwyżkę dzieli się między wspólników proporcjonalnie do ich udziałów w zyskach spółki. W zakresie ewentualnych niedoborów, wspólnicy uczestniczą w nich proporcjonalnie do swoich udziałów w stracie spółki (chyba, że inaczej umówili się w drodze umowy spółki). Wobec wierzycieli spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem, co jest charakterystyczne dla spółki jawnej jako spółki osobowej.
Warto w tym miejscu nadmienić, że w sytuacji, gdy jeden ze wspólników samodzielnie pokryje niedobory, wówczas ma on roszczenie regresowe o spłatę do pozostałych. Z kolei, jeżeli którykolwiek ze wspólników okaże się niewypłacalny, jego część niedoboru rozłoży się między pozostałych wspólników.
Zgłoszenie zamknięcia likwidacji
Po zakończeniu wszystkich czynności opisanych powyżej, likwidatorom nie pozostaje nic innego jak zgłoszenie do KRS, że likwidacja została zakończona i można bez przeszkód wykreślić spółkę z rejestru. Likwidatorzy w tym celu składają wniosek do sądu rejestrowego. Mają na to co do zasady siedem dni od zakończenia likwidacji. Wraz z wnioskiem składają również oświadczenie, że likwidacja została faktycznie przeprowadzona i zakończona.
Sąd zbada wniosek pod kątem spełnienia wymogów formalnych i materialnych. Jeżeli uzna, że wszystkie warunki zostały spełnione, wyda postanowienie w przedmiocie uwzględnienia wniosku i wykreśli spółkę z rejestru. Informacja o wykreśleniu spółki z rejestru zostanie automatycznie przekazana do innych podmiotów tj. Głównego Urzędu Statystycznego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy Urzędu Skarbowego. To oznacza, że likwidatorzy nie będą zmuszeni składać odrębnych wniosków do wszystkich tych instytucji.
Wykreślenie spółki z rejestru będzie ostatecznym momentem jej rozwiązania. Utraci ona byt, podmiotowość prawną i status przedsiębiorcy. Na wspólnikach będzie ciążył jeszcze jeden obowiązek – przechowania dokumentów spółki przez okres kolejnych 5 lat.
Inne sposoby zakończenia działalności spółki
Likwidacja spółki nie jest jedynym możliwym sposobem zakończenia prowadzenia przez nią działalności. Wspólnicy w ramach umowy spółki mogą przewidzieć inne metody dla zakończenia działalności aniżeli likwidacja spółki. Przeprowadzenie likwidacji nie będzie konieczne, jeżeli od samego początku ustalą, na okoliczność zamknięcia spółki, sposób podziału majątku, sposób zaspokojenia roszczeń oraz zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Wspólnicy mogą zadecydować o podziale majątku albo poprzez jego spieniężenie albo w naturze tj. niespieniężając majątku, tylko dzieląc jego składniki między siebie. Mogą także połączyć obie te metody.
Podsumowanie
Powyższy artykuł stanowi odpowiedź na pytanie jak rozwiązać spółkę jawną. Przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego spółki jawnej – choć kilkuetapowe – nie jest bardzo skomplikowane. Najważniejszym i najdłuższym etapem postępowania jest zakończenie spraw spółki – zdeterminowani i sprawni w działaniu likwidatorzy powinni jednak szybko dopełnić wszystkich formalności. Należy przede wszystkim pamiętać, że spółka jawna jest spółką osobową – za jej zobowiązania odpowiedzialność bez ograniczeń ponoszą jej wspólnicy. W toku likwidacji może się więc okazać, że będą musieli oni pokryć zobowiązania spółki z własnych majątków.
Pytania
Za zgłoszenie likwidacji spółki do KRS należy uiścić opłatę w wysokości 250 zł oraz opłatę od dokonania ogłoszenia o wpisie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł. Po zakończeniu likwidacji, należy złożyć wniosek o wykreślenie spółki z KRS, za który należy zapłacić 300 zł (oraz 100 zł za ogłoszenie w MSiG).
Czas trwania likwidacji zależy od wielu czynników, m.in. od struktury majątku spółki, wielości jej zobowiązań, a także determinacji likwidatorów. W oparciu jednak o utartą praktykę przyjmuje się, że likwidacja trwa zwykle min. 6 miesięcy.
Wraz ze zgłoszeniem otwarcia likwidacji należy przekazać do sądu uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki i otwarcia jej likwidacji, oświadczenie likwidatorów o zgodzie na pełnienie tej funkcji ze wskazaniem ich adresów korespondencyjnych oraz dowody uiszczenia opłat (za zgłoszenie otwarcia likwidacji oraz za ogłoszenie w MSiG).
Zaufali nam:
