Likwidacja jednoosobowej działalności

Z charakterystyki jednoosobowej działalności gospodarczej wynika, że prowadzony w tej formie biznes, jest ściśle powiązany z osobą danego przedsiębiorcy. JDG nie posiada bowiem odrębnej osobowości prawnej – jej majątek jest majątkiem właściciela, który do jej prowadzenia używa swojego imienia i nazwiska. Co zatem może stać za likwidacją takiej działalności?

Nierentowność kontynuowania działalności

Śmierć przedsiębiorcy nie jest jedynym powodem, z uwagi na który działalność gospodarcza może zostać zlikwidowana. Przedsiębiorca może bowiem podjąć decyzję o jej zamknięciu z uwagi np. na nierentowność jej dalszego prowadzenia lub podjęcie innych działań zawodowych.

Jednoosobowa działalność gospodarcza jest jedną z najprostszych form prowadzenia biznesu. Niemniej, wiąże się z określonymi ryzykami. Przede wszystkim należy mieć na uwadze, koszty związane z jej prowadzeniem, wśród których warto wyszczególnić opłaty związane z wynajmem lokalu, opłaty za media, składki ZUS oraz podatki. Często okazuje się jednak, że mimo początkowego entuzjazmu finalnie niskie przychody nie rekompensują wysokich kosztów prowadzenia działalności. Do tego warto wspomnieć o dynamicznie zmieniającym się rynku oraz licznych zmianach przepisów, które dla małych przedsiębiorców potrafią okazać się nie lada wyzwaniem. Brak doświadczenia w prowadzeniu biznesu może skutkować także nieumiejętnym planowaniem i źle zbudowaną strategią biznesową. Wszystko to w konsekwencji potrafi zniechęcić do działania, nie przyciągnąć klientów, a ostatecznie doprowadzić do trudnej decyzji o likwidacji działalności.

Przekształcenie JDG w spółkę

Prowadzenie działalności gospodarczej może mieć jednak także pozytywny aspekt. Działalność może się wspaniale rozwijać, generować konieczność zwiększenia zatrudnienia i skutkować poszerzeniem grona klientów. W takiej sytuacji warto z kolei rozważyć kwestię przekształcenia JDG w spółkę handlową: akcyjną, jawną, komandytową, czy z o. o. JDG zostaje więc formalnie zlikwidowana (wykreślona z rejestru CEiDG), ale jej działalność jest kontynuowana w ramach podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego.

Jakie są zalety tego rozwiązania? Przede wszystkim odpowiedzialność przedsiębiorcy, który w przypadku JDG działa pod własnym imieniem i nazwiskiem, a za zobowiązania odpowiada całym swym majątkiem, zostaje znacznie ograniczona, zwłaszcza w przypadku wyboru spółki z o.o. Ponadto, biznes prowadzony w formie spółki zwykle charakteryzuje się większą wiarygodnością i renomą, aniżeli JDG. To z kolei pozwala na zwiększenie zasięgów, pogłębienie zaufania wśród klientów i przyciągnięcie większej ilości kontrahentów. Niewątpliwie spółka jest również formą dozwolonej i pożądanej optymalizacji finansowej. Pozwala skorzystać z określonych ulg i uprawnień podatkowych przewidzianych dla tego typu podmiotów, a także swobodniej kształtować strukturę kosztów i wynagrodzeń. Do tego warto wspomnieć o możliwości zwiększenia dostępu do kapitału czy zabezpieczeniu kontynuowania działalności. O tym wszystkim mogą Państwo szerzej przeczytać w artykule poświęconym przekształceniu jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową.

Śmierć przedsiębiorcy

Do roku 2018, śmierć przedsiębiorcy implikowała bezpośrednio likwidację prowadzonej przez niego działalności. Taka sytuacja generowała jednak liczne komplikacje oraz utrudnienia m. in.. dla kontrahentów czy pracowników takiego przedsiębiorcy. Z chwilą śmierci przedsiębiorcy nie mogły być w dalszym ciągu wykonywane bowiem żadne umowy ani zobowiązania, tak wobec pracowników jak i kontrahentów. Obecnie obowiązująca Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, (nowelizowana w 2020 roku) pozwala osobie – określonej jako zarządca sukcesyjny – na dokończenie spraw zmarłego przedsiębiorcy, czy też innymi słowy, na zarządzanie przedsiębiorstwem w okresie następującym bezpośrednio po jego śmierci, niezbędnym dla załatwienia spraw spadkowych. Z tego też powodu, w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny posługuje się dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodaniem oznaczenia ,,w spadku”. Jak wskazuje art. 18 ww. Ustawy, zarząd sukcesyjny obejmuje zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku. Zarządca działa więc w imieniu własnym, ale na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku.

Likwidacja działalności gospodarczej skutkuje tym, że wszelkie zobowiązania podatkowe przedsiębiorcy powinny zostać rozliczone.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych i podatkiem liniowym

Wraz z zamknięciem działalności aktualizuje się obowiązek rozliczenia z fiskusem. Aby było to możliwe należy sporządzić wykaz majątku – spis wszystkich składników majątku pozostałych przedsiębiorcy z prowadzonej działalności. Zasadniczo powinien on zawierać w szczególności następujące informacje:

– określenie składnika majątku,

– datę nabycia składnika majątku,

– kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów,

– wartość początkową składnika majątku,

– zastosowaną metodę amortyzacji,

– sumę odpisów amortyzacyjnych.

Od składników majątku, pozostałych po likwidacji i ujętych w wykazie, przedsiębiorca nie odprowadza podatku dochodowego. Robi to dopiero wówczas, gdy zdecyduje się zbyć wskazane tam elementy majątku w ciągu 6 lat po likwidacji działalności. Z należności z tytułu podatku dochodowego rozlicza się tymczasem z fiskusem na “dotychczasowych” zasadach.

Opodatkowanie ryczałtem ewidencjonowanym

W przypadku, gdy przedsiębiorca rozliczał swoją działalność przy wykorzystaniu ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych sporządza on wykaz składników majątku, na wzór opisany powyżej. Po zakończeniu likwidacji działalności gospodarczej, w ustawowym terminie przedsiębiorca składa deklarację roczną za dany rok podatkowy i rozlicza przychód z tej działalności.

KPiR a spis z natury

Jeśli likwidowana działalność prowadziła księgowość w oparciu o księgę przychodów i rozchodów, przedsiębiorca sporządza spis z natury czyli tzw. remanent likwidacyjny. Jest to ostatni wpis w KPiR. Zawiera informacje na temat towarów stanowiących własność firmy, a także towarów znajdujących się w jej posiadaniu na dzień sporządzenia spisu. Należy przy tym pamiętać, iż nie ma konieczności wyceny tych towarów, które nie są bezpośrednią własnością firmy. Wyceny wpisu dokonuje się w terminie 14 dni od jego sporządzenia.

Podatek VAT

W sytuacji gdy przedsiębiorca był czynnym podatnikiem VAT, zobligowany jest rozliczyć się odrębnie z tego tytułu. W tym celu należy złożyć zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT-Z. Przedsiębiorca ma na to siedem dni, w następstwie czego urząd dokonuje jego wykreślenia z rejestru. Po drugie, należy sporządzić – odrębny od omówionego powyżej – specjalny spis dla celów VATowskich. W spisie tym ujmowane są towary handlowe, materiały, wyposażenie i środki trwałe, których zakup udokumentowany został fakturami, a które pozostały w firmie po jej likwidacji. Wycena tych składników majątku powinna nastąpić najpóźniej w terminie 14 dni. W spisie należy uwzględnić takie elementy jak:

• nazwę towaru

• ilość towaru

• cenę nabycia towarów lub towarów podobnych lub koszcie wytworzenia – gdy nie ma ceny nabycia

• stawkę podatku VAT obowiązującej dla danego towaru

• kwotę podatku.

Nim ostatecznie zdecydujemy się na likwidację działalności, warto rozważyć początkowo zawieszenie jej prowadzenia. Jest to opcja dla tych przedsiębiorców, którzy nie zatrudniają pracowników. W toku owego “zawieszenia” przedsiębiorca nie może prowadzić działalności, ani też nie musi uiszczać składek na ubezpieczenie społęczne, czy podatków. W przypadku polepszenia perspektyw biznesowych, może natomiast wznowić prowadzenie działalności. O zawieszeniu działalności należy poinformować CEIDG. Maksymalnie możliwe jest zawieszenie JDG na okres nie krótszy niż 30 dni, a nadto dowolną ilość razy. Jest to proces zdecydowanie mniej pracochłonny, pozwalający na podjęcie zawieszonej działalności co do zasady w dowolnym momencie. Jako zasadniczy minus warto jednak wskazać konieczność regulowania innych, aniżeli publicznoprawnych, zobowiązań np. rat leasingowych. Ponadto, po 30 dniach od zawieszenia działalności, przedsiębiorca nie będzie już objęty ubezpieczeniem zdrowotnym.

Więcej na ten temat we wpisie: Na czym polega i z czym się wiąże zawieszenie działalności gospodarczej?

Jeżeli jednak przedsiębiorca zdecyduje się na likwidację, a następnie będzie chciał ponownie złożyć biznes – nic nie stoi na przeszkodzie. Ustawodawca nie określił minimalnego okresu, który należy odczekać przed ponownym zarejestrowaniem działalności.