Legalizacja samowoli budowlanej – procedura, koszty, dokumenty

Kancelaria prawna RPMS → Aktualności prawne ⚖️ → Nieruchomości i budownictwo → Legalizacja samowoli budowlanej – procedura, koszty, dokumenty

Kinga Grzelak

28 kwietnia 2023 | Ostatnio zmodyfikowano 17 grudnia, 2023 o 11:49 | Czas na przeczytanie: 5 minut

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane reglamentuje sposób wykonywania robót budowlanych, wprowadzając ogólną regułę, zgodnie z którą roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, a niekiedy na podstawie zgłoszenia. W gąszczu przepisów niekiedy trudno odnaleźć i właściwie zinterpretować zasady wprowadzone przez ustawodawcę, jednak warto pamiętać, że ich nieprzestrzeganie może prowadzić do powstania stanu samowoli budowlanej i dotkliwych konsekwencji z tym związanych.

Kinga Grzelak

RADCA PRAWNY

Specjalizacja: Prawo administracyjne, w tym budowlane i nieruchomości.

Więcej artykułów tego autora

Czym jest samowola budowlana?

Prawo budowlane nie posiada definicji legalnej pojęcia samowoli budowlanej. Biorąc jednak pod uwagę, że w ustawie znalazł się precyzyjny katalog warunkujący, które obiekty wymagają pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, a w przypadku których są one zbędne (art.29-31), powszechnie uznaje się, że samowolą budowlaną jest:

budowa obiektu bez stosownego pozwolenia na budowę bądź zgłoszenia,
budowa obiektu mimo sprzeciwu do zgłoszenia,
rozbudowa już istniejącego budynku bez zgłoszenia lub pozwolenia.

Niezwykle istotne jest zatem, by przed rozpoczęciem budowy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy zaplanowana inwestycja wymaga uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia.

Legalizacja samowoli budowlanej – procedura

Obowiązujące przepisy przyznają inwestorowi możliwość uniknięcia negatywnych konsekwencji związanych z dopuszczeniem się samowoli budowlanej korzystając z instytucji tzw. legalizacji samowoli budowlanej. Jest to procedura która prowadzi do usankcjonowania nielegalnych działań na etapie realizacji inwestycji.

Postępowanie legalizacyjne prowadzone jest z urzędu po stwierdzeniu przez nadzór budowlany budowy lub wybudowania obiektu budowlanego bez zgłoszenia w wyniku:

własnych ustaleń
złożenia przez zainteresowanego wniosku o legalizację
złożenia przez osoby postronne czy też inne organy (np. od organów architektoniczno-budowlanych) zawiadomienia o podejrzeniu dokonania samowoli budowlanej.

W przypadku stwierdzenia samowoli budowlanej organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o wstrzymaniu budowy w przypadku obiektu budowlanego lub jego części będącego w budowie albo już wybudowanego niezgodnie z przepisami ustawy. W postanowieniu o wstrzymaniu budowy informuje się o możliwości złożenia wniosku o legalizację obiektu budowlanego lub jego części oraz o konieczności wniesienia opłaty legalizacyjnej w celu uzyskania decyzji o legalizacji, a także o zasadach obliczania opłaty legalizacyjnej.

W takiej sytuacji inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego może w terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wstrzymaniu budowy złożyć wniosek o legalizację. Gdy taki wniosek zostanie złożony, organ nadzoru budowlanego nakłada obowiązek przedłożenia dokumentów legalizacyjnych. Do dokumentów tych należą m.in.: decyzja o warunkach zabudowy lub zaświadczenie o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz projekt architektoniczno-budowlany, oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

Jeżeli organ stwierdzi, że wszystkie dokumenty zostały wniesione prawidłowo, wyda postanowienie o ustaleniu opłaty legalizacyjnej. Po jej uiszczeniu organ wydaje decyzję o legalizacji.

Postępowanie legalizacyjne może się także skończyć nakazem rozbiórki w przypadku:

niezłożenia wniosku o legalizację w wymaganym terminie,
wycofania wniosku o legalizację,
nieprzedłożenia, w wyznaczonym terminie, dokumentów legalizacyjnych,
niewykonania, w wyznaczonym terminie, postanowienia o usunięciu nieprawidłowości w dokumentach legalizacyjnych,
nieuiszczenia opłaty legalizacyjnej w wyznaczonym terminie,
kontynuowania budowy pomimo postanowienia o wstrzymaniu budowy.

Opłata legalizacyjna samowoli budowlanej

Jak wskazano, uiszczenie opłaty legalizacyjnej to konieczny etap legalizacji samowoli budowlanej. Opłaty te są dość dotkliwe i stanowią swoistego rodzaju sankcję za działanie sprzeczne z przepisami ustawy.

Wysokość opłaty legalizacyjnej stanowi stanowiącą iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w).

stawka opłaty (s) wynosi 500 zł;
kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu określa załącznik do ustawy – Prawo budowlane.

W określonych przypadkach stawka opłaty podlega pięćdziesięciokrotnemu podwyższeniu. Ma to miejsce w sytuacji np. realizacji obiektu który wymagał pozwolenia na budowę bez tego pozwolenia.

Opłatę legalizacyjną należy uiścić w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.

Samowola budowlana jako wykroczenie

We wrześniu 2020 roku weszła w życie nowelizacja Prawa budowlanego, która zmieniła kwalifikację prawną samowoli budowlanej z przestępstwa na wykroczenie. Poprawiło to sytuację osób popełniających ten czyn zabroniony, ponieważ jedyną karą, jaką może orzec sąd powszechny w takiej sytuacji, jest kara grzywny. Przed nowelizacją możliwe było orzeczenie także kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Częściowa depenalizacja ma również skutek w zakresie kwoty grzywny, ponieważ Kodeks wykroczeń pozwala nałożyć karę w wysokości maksymalnie 5000 zł. Warto jednak pamiętać, że to od organów administracji i tego, czy złożą one wniosek o ukaranie zależy, czy zostanie wszczęte postępowanie o nałożenie grzywny.

Czym jest legalizacja samowoli budowlanej w trybie uproszczonym?

Jeżeli od zakończenia budowy minęło przynajmniej 20 lat postępowanie legalizacyjne może być prowadzone w postępowaniu uproszczonym. Procedurę uproszczoną względem budowy, która została zakończona przed wejściem w życie ustawy lub względem której postępowanie legalizacyjne już się toczyło, stosuje się na wniosek właściciela lub zarządcy.

Sama legalizacja jeśli chodzi o samowolę budowlaną, odbywa się wtedy na mocy art. 49f ustawy Prawo budowane: w trybie uproszczonym, a zamiast standardowych dokumentów, które należy dostarczyć przy złożeniu wniosku o pozwolenie na budowę, wystarczy przedłożyć:

oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektu budowlanego;
ekspertyzę techniczną sporządzoną przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane zaświadczającą, że stan techniczny obiektu nie stwarza zagrożenia zdrowia i życia ludzi i pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu.

Badając możliwość wszczęcia procedury uproszczonej organ nie sprawdza zgodności budowy z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub warunkami zabudowy. Weryfikuje jednak kompletność złożonej dokumentacji (termin na jej złożenie to minimum 60 dni), a zwłaszcza ekspertyzę techniczną. Braki formalne powinny być usunięte w wyznaczonym terminie. Decyzja legalizacyjna zastępuje pozwolenie na użytkowanie obiektu.

W takim wypadku spełnienie wymagań formalnych wydaje się łatwiejsze. Nie zmienia to jednak faktu, że jeżeli któryś z przedłożonych dokumentów wykaże, że nie jest możliwe bezpieczne użytkowanie budynku bądź wnioskodawca nie dostarczy w terminie dokumentów legalizacyjnych, organ może nakazać rozbiórkę obiektu lub sięgnąć po kary za samowolę budowlaną przez powiatowego inspektora nadzoru budowlanego.

MAM PYTANIA | JESTEM ZAINTERESOWANY / A OFERTĄ

Zaufali nam:

Spis treści

Pozostałe Artykuły

19 kwietnia 2024

Czym jest wrogie przejęcie i jak bronić się przed hostile takeover?

Na czym polega wrogie przejęcie? Pojęcie przejęcia jest używane w prawie handlowym na określenie procesu...

Więcej

18 kwietnia 2024

Wprowadzanie produktów na inne rynki UE a BDO, czyli międzynarodowy e-commerce i opakowania (na przykładzie Włoch i Niemiec)

Systemy zbliżone do BDO Podobne regulacje nie są jedynie domeną Polski – wynikają one z...

Więcej

18 kwietnia 2024

Praca na kilka „etatów” na B2B w IT

Czym charakteryzuje się praca w IT w modelu B2B? Według doniesień płynących z dużych korporacji...

Więcej

17 kwietnia 2024

Odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu w transporcie. Kto ją ponosi?

Gdzie została uregulowana odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu transportowego? Przeładowanie ciężarówek zdarza się zarówno w transporcie...

Więcej

16 kwietnia 2024

Czy komornik może zająć wierzytelność z umowy zlecenia?

Czy umowa zlecenie pomaga „ukryć się” przed komornikiem? Wbrew temu, co może się wydawać, umowa...

Więcej

15 kwietnia 2024

Co musi się znaleźć na metce odzieżowej?

Na kim ciąży obowiązek “metkowania” odzieży? Metka odzieżowa jest podstawowym źródłem informacji o odzieży, którą...

Więcej

12 kwietnia 2024

Obowiązki informacyjne spółek giełdowych

Dlaczego wypełnianie obowiązków informacyjnych przez spółki publiczne jest tak istotne? Warto zdawać sobie sprawę, że...

Więcej

11 kwietnia 2024

Umowa na stworzenie systemu ERP

Kiedy warto wdrożyć oprogramowanie ERP w firmie? Na wdrożenie ERP zazwyczaj decydują się firmy, które...

Więcej

10 kwietnia 2024

Wykorzystanie AI w technologii blockchain i smart contracts. Co warto wiedzieć?

Jak działają smart contracts? Inteligentne kontrakty wykorzystują kod źródłowy do automatycznego wyegzekwowania określonych praw lub...

Więcej

9 kwietnia 2024

Likwidacja spółki – podstawowe informacje

Na czym polega likwidacja spółki? Likwidacja spółki zmierza do zakończenia bieżącej działalności gospodarczej i wykreślenie...

Więcej

9 kwietnia 2024

Deepfake w świetle AI Act

Czym jest deepfake? Mianem deepfake’a określa się manipulację obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku powstałą...

Więcej

8 kwietnia 2024

AI ACT – najważniejsze informacje

Gdzie wykorzystywana jest sztuczna inteligencja? Choć sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) może kojarzyć się...

Więcej

8 kwietnia 2024

Usługi chmurowe: IaaS vs PaaS vs SaaS vs XaaS

Kto i dlaczego korzysta z usług chmurowych? Usługi wykorzystujące chmury obliczeniowe pozwalają na dostęp do...

Więcej

7 kwietnia 2024

Umowa wdrożeniowa na algorytm AI

Jaki model aplikacji projektuje dostawca? Na wstępie należy zaznaczyć, że umowy wdrożeniowe mają charakter kontraktów...

Więcej

5 kwietnia 2024

Usługa inicjowania płatności (PISP)

Usługa inicjowania płatności Payment Initiation Service polega na zainicjowaniu przez podmiot uprawniony do świadczenia tej...

Więcej

4 kwietnia 2024

Jak założyć fundację?

Założenie fundacji – korzyści Korzyści finansowe Fundacja ma możliwość finansowania działań poprzez różnego rodzaju dotacje,...

Więcej

3 kwietnia 2024

Umowa B2B (samozatrudnienie) a umowa o pracę – na co uważać?

Dlaczego strony decydują się na B2B? Samozatrudnienie może okazać się wygodną formą współpracy dla obu...

Więcej

2 kwietnia 2024

Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu

Pozycja członków zarządu a przepisy ordynacji podatkowej Już na wstępie należy zauważyć, że pozycja członków...

Więcej

29 marca 2024

Ile kosztuje upadłość spółki z o.o.?

Kiedy spółka musi zgłosić wniosek o upadłość? W pierwszej kolejności warto przypomnieć, kiedy zarząd spółki...

Więcej

28 marca 2024

Zakładanie oddziału firmy zagranicznej w Polsce

Oddział a przedstawicielstwo - różnice Oba te sposoby pozwalają bowiem, przynajmniej w pewnym zakresie, rozszerzyć...

Więcej

27 marca 2024

Procedury KYC (Know Your Customer) w działalności instytucji obowiązanych w rozumieniu AML

Czym są procedury KYC i jak wiążą się z AML? Procedury KYC to szereg czynności...

Więcej

26 marca 2024

Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego komplementariuszy spółki komandytowo – akcyjnej w 2023 r.

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jest aktem prawa normującym...

Więcej

25 marca 2024

Optymalizacja podatkowa w 2024 roku, czyli jak obniżyć podatki?

Na czym polega optymalizacja podatkowa? Prowadzenie każdej działalności gospodarczej, niezależnie od jej formy i rodzaju,...

Więcej

25 marca 2024

Umowa o dzieło zawierana przez członka zarządu

Na czym polega umowa o dzieło? Umowa o dzieło to kontrakt cywilnoprawny uregulowany w art....

Więcej

22 marca 2024

Przekształcenie działalności a założenie nowej spółki

Przekształcenie działalności czy założenie nowej – zalety i wady Punktem wyjścia dla rozważań jest art....

Więcej

21 marca 2024

Kiedy KRS może nałożyć grzywnę na wspólników i zarząd sp. z o.o?

Obowiązki i odpowiedzialność zarządu w sp. z o.o Zgodnie z art. 151 KSH, zarząd reprezentuje...

Więcej

20 marca 2024

Oprogramowanie typu open source – aspekty prawne, o których należy wiedzieć

Czym jest oprogramowanie open source? Oprogramowanie closed source to system, którego kod źródłowy jest zastrzeżony....

Więcej

20 marca 2024

AI NFT, czyli sztuka generowana cyfrowo?

Jak powstaje NFT? NFT (ang. Non-fungible token) to cyfrowe aktywo, które dzięki technologii blockchain może...

Więcej

19 marca 2024

Windykacja wierzytelności we Włoszech

Jak przebiega windykacja długów w Republice Włoch? W przypadku niezapłaconych kwot z tytułu faktur i...

Więcej

18 marca 2024

Due diligence nieruchomości za granicą na przykładzie zakupu we Włoszech

Zakup nieruchomości za granicą Zakup nieruchomości za granicą może być ekscytującą okazją do inwestycji lub...

Więcej

Dodaj komentarz