Kurator sądowy dla osoby nieznanej z miejsca pobytu

Sąd może powołać kuratora, jeśli nie można ustalić miejsca pobytu strony. Miejsce pobytu to każde miejsce, gdzie dana osoba przebywa, nawet krótkotrwale, i gdzie możliwe jest doręczenie jej pism. Sam fakt, że miejsce pobytu osoby jest nieznane tylko wnioskodawcy, nie wystarcza do ustanowienia kuratora. Miejsce pobytu musi być nieznane ogólnie, w tym także osobom, które zazwyczaj są świadome, gdzie ta osoba przebywa, jak np. krewni, powinowaci, znajomi czy pracodawca.

Warto wskazać, że konieczność powołania kuratora będzie istniała co do zasady tylko na początkowym etapie procesu. Jeżeli strona zmieni adres w trakcie trwania procesu i nie zawiadomi o tym sądu (pomimo pouczenia), możliwe będzie pozostawienie korespondencji w aktach ze skutkiem doręczenia.

W tym zakresie w KPC miało miejsce kilka znaczących zmian w ostatnich latach. Jako najważniejszą należy w naszej ocenie nowelizację z 2019 roku, na mocy której znacząco ograniczono stosowanie tzw. fikcji doręczenia, czyli możliwości prowadzenia procesu bez odbierania korespondencji ze strony np. pozwanego.

Kim jest kurator sądowy?

Zgodnie z art. 143 KPC, Jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający.

Kurator procesowy jest zatem reprezentantem strony, który do momentu, gdy strona osobiście się zgłosi lub gdy zgłoszą się osoby uprawnione do jej reprezentowania, podejmuje wszelkie działania mające na celu ochronę jej praw. Według Sądu Najwyższego te działania obejmują merytoryczne odpowiedzi na żądania strony przeciwnej, składanie wniosków i oświadczeń, uczestniczenie w rozprawach, dotrzymywanie terminów oraz składanie środków odwoławczych.

Z tego powodu kurator powinien posiadać co najmniej podstawową wiedzę prawniczą oraz odpowiednie kwalifikacje, aby rzetelnie wspierać sąd w zbieraniu i ocenie dowodów z myślą o dobru osoby, którą reprezentuje. Wybór kuratora powinien zatem uwzględniać charakter i stopień skomplikowania sprawy, odpowiednio do jego kompetencji.

Co do zasady ustanowienie kuratora może odbyć się na wniosek zainteresowanej strony, po uprawdopodobnieniu, że nie jest możliwe ustalenie adresu strony przeciwnej. Może się to odbyć m.in. poprzez przedstawienie raportu z komorniczego poszukiwania pozwanego, o którym nieco szerzej piszemy poniżej.

Jakie są koszty kuratora sądowego?

Jeżeli chodzi o samo wynagrodzenie kuratora, to warto wskazać, że początkowo zaliczkę na kuratora musi pokryć zazwyczaj wierzyciel — wnioskodawca. Z tego względu w wielu przypadkach nie jest to rozwiązanie pożądane, bowiem dość znacząco może zwiększać koszty procesu.

Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie/czynności radcy prawnego określonych w stosownych rozporządzeniach. W obu przypadkach wynagrodzenie nie może wynosić mniej niż 60 zł.

Powyższe kryteria dotyczą co do zasady spraw prostych. Wysokość wynagrodzenia w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w kwocie wyższej niż określona powyżej, a nieprzekraczającej wskazanych stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to:

1. nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie;

2. wartość przedmiotu sporu;

3. stopień zawiłości sprawy.

Jakie wierzyciel ma alternatywy?

Warto wskazać, że wierzyciel nie zawsze musi składać wniosek o ustanowienie kuratora i ponosić związane z tym koszty. KPC przewiduje kilka alternatywnych rozwiązań, które mogą okazać się korzystniejsze dla wierzyciela.

Pierwszym z nich jest tzw. doręczenie komornicze. Jest to względnie nowe rozwiązanie, dzięki któremu znacznie niższym kosztem wierzyciel może zlecić poszukiwanie adresu dłużnika komornikowi. Komornik natomiast ma znacznie lepsze instrumenty do poszukiwania dłużnika, np. wystąpienie do ZUS i US z wnioskiem o udostępnienie adresu, czy wgląd do systemu OGNIVO, dzięki któremu komornik może ustalić adresy do korespondencji podane w banku.

Drugim natomiast jest rozważenie wniesienia pozwu w EPU, a którym zachowano częściową fikcję doręczenia. Zgodnie bowiem z art. 505(34) KPC, nakaz zapłaty uznaje się za doręczony, o ile adres, pod którym pozostawiono zawiadomienia, jest zgodny z adresem ujawnionym w rejestrze PESEL. W przeciwnym przypadku wierzyciel jest zobowiązany do poszukiwania adresu dłużnika i wskazanie go w terminie miesiąca pod rygorem uchylenia nakazu zapłaty oraz umorzenia postępowania.

Po trzecie- wierzyciel na własną rękę może także prowadzić formalnie, urzędowo poszukiwanie adresu dłużnika. Może się to odbyć m.in. poprzez wystąpienie z wnioskiem o udzielenie informacji do rejestru PESEL we właściwym urzędzie gminy.

Podsumowanie

Ustanowienie kuratora sądowego to w wielu przypadkach “przykry obowiązek” dla wierzyciela, za która kryje się jedyna możliwość prowadzenia postępowania. Jeżeli wierzyciel już na etapie sprawy sądowej nie może znaleźć dłużnika, warto postawić sobie pytanie o skuteczność dalszych etapów procesu windykacji. Kurator dla nieznanego z miejsca pobytu to jednak nie jedyna możliwość, a jeżeli są Państwo zainteresowani dalszą analizą swoich praw, zachęcamy do kontaktu.

Zaufali nam: