Pozostałe Artykuły
Czym jest klauzula GAAR?
Klauzula GAAR (ang. general anti-abuse rules) jest narzędziem służącym do podważania korzyści podatkowych wynikających z ustaleń niemających uzasadnienia handlowego, których celem jest osiągnięcie korzyści podatkowej niezgodnej z przepisami w sposób sztuczny.
Treść klauzuli GAAR znajduje się w art. 119a Ordynacji podatkowej „Czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem, lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania”.
Kiedy organy mogą zastosować klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania?
Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wszcząć postępowanie, jeśli czynność została dokonana w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, lub gdy osiągnięcie korzyści jest jednym z głównych celów, a korzyść jest sprzeczna z przedmiotem, lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu.
Kryterium głównej korzyści uznaje się za spełnione, jeśli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów można przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami, innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej, mógłby wybrać inny sposób postępowania.
Warto także przypomnieć, że za korzyść podatkową zgodnie z art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej uznaje się:
-
„niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości,
-
powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
-
powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty, lub zwrotu podatku,
-
brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on z okoliczności wskazanych w lit. a”.
Postępowanie w sprawie klauzuli GAAR
Postępowanie prowadzi Szef KAS. Może on je wszcząć lub przejąć już toczące się postępowanie podatkowe. W trakcie postępowania Szef KAS może zasięgnąć opinii do Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania co do zasadności zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania.
W przypadku, gdy organ stwierdzi, że w sprawie nie zachodzą przesłanki do zastosowania klauzuli GAAR, postępowanie zostaje umorzone lub przekazane właściwemu organowi podatkowemu. Jeśli istnieje zasadność zastosowania klauzuli, szef KAS nalicza wysokość należnego podatku i zobowiązuje przedsiębiorcę do jego opłacenia.
Do postępowania stosuje się przepisy proceduralne odnoszące się do innych rodzajów postępowań.
Od decyzji wydanej przez KAS służy odwołanie.
Fundacje rodzinne
Jak już zostało wspomniane, celem fundacji rodzinnych jest ochrona majątku i możliwość przekazywania go następnym pokoleniom. Instytucja zapewnia skuteczne zabezpieczenie rodzinnego majątku oraz ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw rodzinnych, nawet gdy potomkowie nie chcą lub nie mogą zarządzać przedsiębiorstwami.
Czym są fundacje rodzinne?
Fundacja rodzinna to podmiot odpowiedzialny za zarządzanie majątkiem firmy rodzinnej i stanowiący zabezpieczenie majątkowe dla grupy osób, którą wskazał fundator. Z przepisów wynika, że fundacja rodzinna musi posiadać siedzibę w Polsce. Dodatkowo każda fundacja rodzinna posiada osobowość prawną.
Korzyści fundacji rodzinnych – czy są one opłacalne z punktu prawa podatkowego?
Do korzyści fundacji rodzinnych zalicza się m.in. ułatwienie sukcesji, akumulację majątku rodzinnego w jednym podmiocie, umożliwienie realnego wpływu fundatora na firmę rodzinną również po jego śmierci, a także pogodzenie interesów prywatnych. Jednak na popularność fundacji rodzinnych wpływa także fakt, że są one opłacalne z punktu prawa podatkowego.
Obecnie fundacje rodzinne są opodatkowane na poniższych zasadach:
-
Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie podlega opodatkowaniu CIT. Czynności te są także zwolnione z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).
-
Fundacja rodzinna jako osoba prawna jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), jednak co do zasady jest zwolniona podmiotowo z tej daniny.
Dodatkowym atutem jest to, że ustawodawca przewidział opodatkowanie wypłaty świadczeń beneficjentom podatkiem CIT w wysokości 15% – jednak dopiero w momencie wypłaty tych świadczeń. Beneficjenci z zerowej grupy podatkowej fundatora podlegają zwolnieniu od podatku PIT, natomiast beneficjentów z I i II grupy podatkowej obejmuje stawka 10%, a dla pozostałych osób 15%.
Oprócz tego beneficjenci nie są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, daniny solidarnościowej ani ubezpieczenia zdrowotnego.
Czy organy mogą skorzystać z klauzuli GAAR w stosunku do fundacji rodzinnych?
Powyższe rozwiązania nie są nowością w polskim prawie podatkowym. Według ustawodawcy wspomniane wyżej regulacje nie są także nadmiernie korzystne, a więc nie mogą zostać uznane za mechanizm optymalizacyjny. Co za tym idzie, klauzula GAAR nie znajduje tutaj zastosowania.
Wątpliwości będzie dopiero budzić prowadzenie działalności gospodarczej w formie fundacji rodzinnej, bez powiązań z interesami rodzinnymi, a także zaangażowania w działalność pozostałych członków rodziny. Organy podatkowe mogą także uznać za niedopuszczalną próbę obejścia zasady co do wykonywania jedynie konkretnego rodzaju ściśle wskazanej w przepisach działalności gospodarczej, poprzez jej uczestnictwo w spółkach osobowych.
Kolejnym zachowaniem, na które organy podatkowe mogą zwrócić uwagę, jest sztuczne podwyższanie wartości podatkowej określonej części majątku poprzez dokonywanie darowizn lub sprzedaż do fundacji w celu późniejszej odsprzedaży powiązanym podmiotom, które mogą amortyzować zakupione rzeczy. Organy podatkowe przyjrzą się także tym fundacjom, które udzieliły beneficjentowi pożyczki na czas nieokreślony lub bez terminu zwrotu. Takie pożyczki nie mieszczą się w definicji ukrytych zysków, a co za tym idzie, nie podlegają opodatkowaniu w wysokości 15%.
W powyższych sytuacjach, gdy organ podatkowy uzna skorzystanie z klauzuli GAAR za słuszne, naliczy on należny podatek, nie stosując ulg, i zobowiąże fundację rodzinną do jego uiszczenia. – W przypadku pożyczki, zostanie ona opodatkowana podatkiem w wysokości 15%. W przypadku uznania wypłaty środków beneficjentom za niedozwolone, organ podatkowy także może zobowiązać do zapłaty podatku w wysokości 15%.
W opinii zabezpieczającej wydanej przez Szefa Kas (DKP3.8082.5.2023 z dnia 21 grudnia 2023 r. opublikowanej w dniu 12 lutego 2024 r.) podaje się, że co do zasady skorzystanie z preferencji podatkowych dotyczących funkcjonowania fundacji rodzinnych może być przedmiotem oceny w zakresie zastosowania klauzuli GAAR. Z tej samej opinii wynika, że wykorzystanie fundacji rodzinnej zgodnie z celami tej instytucji, jak i zamysłem ustawodawcy wyrażonym w ustawie o fundacjach rodzinnych nie jest wystarczającą przesłanką do wszczęcia postępowania. Muszą zostać spełnione przesłanki przewidziane w Ordynacji podatkowej, czyli sztuczność działania strony, a także sprzeczność korzyści podatkowej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej, lub jej przepisu.
Pytania i odpowiedzi
Fundację rodzinną mogą zakładać jedynie osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych lub kilka takich osób, które wspólnie będą miały status fundatora.
Nie, ustawodawca przewidział, że zarówno dochody fundatora, jak i beneficjenta z fundacji rodzinnej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Beneficjentem w fundacji rodzinnej może zostać osoba fizyczna, organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego oraz sam fundator.
Żeby utworzyć fundację rodzinną, należy udać się do notariusza, który sporządzi akt założycielski albo testament, obejmujący oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej. Należy także wyposażyć fundację rodzinną w majątek. Dokonuje tego fundator. Co istotne, wartość tego majątku nie może być niższa niż 100 000 zł, zarówno przy ustanowieniu fundacji rodzinnej, jak i w trakcie jej działalności. Fundacja rodzinna podlega także wpisaniu do rejestru fundacji rodzinnych i od tego momentu zyskuje osobowość prawną.
Zaufali nam:
