Jak przebiega due diligence w kontekście M&A?

Podatkowy aspekt badania skupia się wokół ciążących na spółce zobowiązań publicznoprawnych. Checklista w tym zakresie powinna obejmować przede wszystkim ocenę prawidłowości rozliczenia poszczególnych rodzajów podatku, jak:

• PIT;

• CIT;

• VAT;

• akcyza;

• podatek od nieruchomości;

• PCC.

To także ocena realizowanych w spółce transakcji pod kątem ich potencjalnego ryzyka podatkowego, jednoznaczności rozstrzygnięć oraz oceny ich skutku dla sytuacji danego podmiotu oraz wpływu na transakcję M&A.

Typowym elementem podatkowego due diligence jest również stworzenie modelu optymalizacji podatkowej dla połączonych podmiotów. Poprzez optymalizację należy rozumieć działania zgodne z prawem, które wykorzystując mechanizmy przewidziane w przepisach, pozwalają na:

• zmniejszenie zobowiązania podatkowego;

• odsunięcie w czasie momentu powstania obowiązku podatkowego;

• skorzystanie z dostępnych ulg i zwolnień podatkowych.

W celu umocnienia pozycji spółki w ewentualnych postępowaniach z udziałem organów skarbowych podmioty planujące M&A powinny rozważyć również uzyskanie z odpowiednim wyprzedzeniem interpretacji podatkowych oraz opinii zabezpieczających. W ten sposób możliwe jest ograniczenie ryzyka podatkowego do minimum.

Technologiczny due diligence

Badanie należytej staranności na polu nowych technologii jest szczególnie istotne w firmach, które bazują na co dzień na wykorzystaniu oprogramowania, np. software house’y z branży IT. W tym przypadku szczególną uwagę należy zwrócić na:

• identyfikację zasobów oraz ich stanu technicznego;

• wykorzystywane oprogramowanie i zakres uprawnień do niego;

• ewentualne licencje na software, czas jej trwania i warunki;

• możliwość integracji systemów obu firm oraz koszty i czas adaptacji;

• umowy outsourcingu usług IT.

Specjaliści z zakresu IT powinni dokonać oceny infrastruktury według skali CVSS (ang. Common Vulnerability Scoring System), aby oszacować ryzyko ewentualnej utraty danych lub ich modyfikacji przez nieuprawnione osoby.

W szerszym kontekście technologiczny due diligence może być przeprowadzony również w celu ustalenia progu wejścia na dany rynek (ang. Barriers to Entry). Jest to wypadkowa potencjału przejmowanej spółki, walorów konkurencji oraz oczekiwań potencjalnego odbiorcy.

Progi wejścia ocenia się m.in. w branży gamingowej, marketingowej, czy elektroniki podręcznej, gdzie nowe rynki zdobywa się poprzez zaproponowanie odbiorcom innowacyjnych rozwiązań szybciej, niż zrobi to konkurencja. Dlatego im niższy będzie próg, tym na większy zysk mniejszym kosztem można liczyć.

Compliance due diligence

Proces badania compliance w spółce obejmuje obieg wszystkich procesów, zarówno tych w relacjach wewnątrzpracowniczych, jak i na styku z kontrahentami. Należyta staranność w tym zakresie dotyczy sektora:

• HR;

• podatkowego;

• prania brudnych pieniędzy i przeciwdziałania terroryzmowi;

• ochrony danych osobowych;

• whistleblowingu i stworoznych w tym celu kanałów do obiegu informacji.

Niebagatelne znaczenie ma też ocena zgodności w sektorze ochrony konkurencji i konsumenta. Obok typowego badania zgodności wyróżnia się również compliance branżowy, np. w branży ubezpieczeniowej, czy healthcare, którego ocena dotyczy wyłącznie firm działających w określonym sektorze.

Prawidłowość w zakresie compliance to nie tylko lepsza organizacji działania firmy i niższe koszty działalności. To także minimalizacja ryzyka naruszeń i łatwiejsza identyfikacja podmiotu, który ponosi za nie odpowiedzialność. To szczególnie istotne w kontekście surowej odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.

Sprawnie działający sektor compliance opiera się na pracy działu compliance lub tzw. compliance officera.

Badanie zgodności polega na ocenie wewnętrznych procedur w kontekście obowiązujących przepisów, przygotowanie gotowych algorytmów działania oraz wdrożenie tych rozwiązań w kulturze organizacyjnej.

Biznesowy due diligence

Ocena należytej staranności w aspekcie biznesowym dotyczy przede wszystkim realizacji założeń marketingowych. Badanie obejmuje:

• realizowane kampanie marketingowe i ich skuteczność;

• sposoby segmentacji odbiorców;

• cykle życia poszczególnych strategii marketingowych;

• portfolio produktowe i usługowe firmy oraz jego rozwój;

• efektywność kanałów dystrybucji.

Specjaliści od marketingu dokonują także analizy otoczenia biznesowego przejmowanej spółki. Dotyczy to nie tylko identyfikacji konkurencji spółki, ale także jej potencjału rynkowego i podejmowanych działań.

Duże znaczenie ma również analiza rynku, w tym zapotrzebowania na dane dobra lub usługi. Może ono być stałe lub sezonowe, co z kolei determinuje zmianę kondycji finansowej podmiotu w zależności od okresu jej działalności.

Jak przygotować się do due diligence?

Podczas przygotowywania się do badania należytej staranności pierwszym, co powinna rozważyć firma jest, czy chce ona przeprowadzić wywiad samodzielnie, czy woli go zlecić zewnętrznemu zespołowi specjalistów. W pierwszym przypadku z całą pewnością koszty przedsięwzięcia będą niższe, ale trzeba liczyć się z brakiem wyczerpującego rezultatu, trudnościami w zinterpretowaniu informacji zwrotnych, a także przejściowym zmniejszeniem produktywności zakładu.

Powierzenie badania due diligence kancelarii prawnej to gwarancja należytej staranności. W zależności od potrzeb, oceną należytej staranności zajmują się:

• prawnicy;

• doradcy podatkowi;

• specjaliści z sektora IT;

• osoby odpowiedzialne za ocenę HR.

Zakres merytorycznej oceny jest zawsze powiązany z profilem działalności firmy. Dlatego konieczne może okazać się zrekrutowanie do zespołu technologów produkcji, specjalistów z zakresu compliance, czy marketingu.

Sukces due diligence polega w dużej mierze na otrzymaniu określonych informacji z wyprzedzeniem. Zabezpieczeniu ich przepływu może służyć zawarcie umowy o zachowanie poufności w ramach umowy o zachowanie poufności NDA (ang.Non-Disclosure Agreement). Polega ona na zobligowaniu osób realizujących due diligence do utrzymania otrzymanych informacji w tajemnicy.

Powodzenie każdego badania due diligence zależy od współpracy między zespołem, który realizuje audyt a przedstawicielami spółki, która planuje udział w M&A. Szczególnie istotne jest bieżące przekazywanie informacji i dokumentów zawierających potrzebne informacje.