BIK a BIG – czym się różnią?
Na początku warto podkreślić, że Biuro Informacji Kredytowejnie jest tym samym, co Biuro Informacji Gospodarczej (w Polsce działa ich kilka). Oczywiście obie instytucje funkcjonują w oparciu o obowiązujące przepisy, ale regulujące je akty prawne są inne, tak jak odmienne są zadania BIK oraz BIG.
BIK działa na podstawie:
-
ustawy Prawo Bankowe,
-
ustawy o ochronie danych osobowych,
-
rozporządzenia RODO,
-
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami.
Działalność BIG regulują następujące akty prawne:
-
ustawa o wymianie informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych,
-
ustawa o ochronie danych osobowych,
-
rozporządzenie RODO.
Do BIK informacje udostępniają instytucje, które zajmują się udzielaniem finansowania. Będą to:
-
banki komercyjne i spółdzielcze,
-
Krajowe Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo Kredytowe,
-
firmy leasingowe,
-
firmy faktoringowe,
-
firmy pożyczkowe.
W przypadku BIG dane są zgłaszane przez znacznie szerszy krąg podmiotów, obejmujący każdy sektor gospodarki. Informacje mogą pochodzić m.in. od przedsiębiorców, dostawców energii, sądów, komorników, czy osób fizycznych.
Jakie informacje znajdują się w raporcie BIK i kiedy tam trafiają?
Zgodnie z powołanym rozporządzeniem Ministra Finansów wymiana informacji następuje w celu oceny zdolności kredytowej konsumenta i analizy ryzyka kredytowego. Innymi słowy, jest to mechanizm, który ma na celu minimalizację ryzyka po stronie instytucji finansowej w związku z planowanym udzieleniem wsparcia. Z drugiej strony, firma planująca ubiegać się o udzielenie finansowania może zweryfikować swoją historię kredytową i zwiększyć szanse na otrzymanie pozytywnej decyzji.
Przechowywane informacje dotyczą:
-
informacji dotyczących kredytów (także poręczonych), pożyczek, kart kredytowych, limitów i debetów, zakupów ratalnych,
-
danych dotyczących aktywnych zobowiązań kredytowych,
-
danych dotyczących nieaktywnych zobowiązań kredytowych, jeżeli opóźnienie w ich spłacie przekroczyło 60 dni,
-
informacji o zobowiązaniach spłaconych terminowo, jeżeli wyrażono zgodę na ich przetwarzanie.
Należy podkreślić, że do BIK trafiają wszystkie dane, bez względu na wysokość zobowiązania. W ten sposób instytucje działające na rynku finansowym dysponują aktualnymi i kompletnymi informacjami, które dotyczą ich klientów. Sama historia kredytowa nie jest jednak czynnikiem decydującym o udzieleniu finansowania. Każda instytucja decyduje o nawiązaniu współpracy w ramach:
-
wewnętrznej polityki bezpieczeństwa,
-
procedur AML,
-
strategii zarządzania ryzykiem.
Dlatego tak ważne jest, aby w strukturach podmiotu zajmującego się finansowaniem działał sprawny dział compliance.
Zupełnie inaczej wygląda wpisywanie danych do BIG. W tym przypadku do wpisania wierzytelności niezbędne jest spełnienie następujących przesłanek:
-
wysokość należności wynosi minimum 200 zł dla konsumenta i 500 zł dla przedsiębiorców,
-
zaległość w płatności wierzytelności wynosi minimum 30 dni,
-
dłużnik został wezwany do zapłaty na co najmniej 30 dni wcześniej wraz z ostrzeżeniem o zgłoszeniu zaległości do BIG.
Spełnienie zobowiązania przez dłużnika obliguje wierzyciela do wystąpienia o wykreślenie wpisu w BIG w terminie 14 dni. Jeżeli dług nie zostanie spłacony, dane w rejestrze informacji gospodarczej będą przechowywane przez 6 lat w stosunku do konsumentów oraz 10 lat w stosunku do przedsiębiorców.
Kiedy warto pobrać raport BIK?
Pobranie raportu BIK może być pomocne, jeżeli:
-
firma chce ubiegać się o finansowanie i potrzebuje upewnić się, co do swojej sytuacji kredytowej w celu obrania odpowiedniej strategii działania,
-
instytucja zajmująca się finansowaniem odmówiła udzielania wsparcia i zachodzi obawa, że decyzja negatywna została wydana właśnie w związku z historią kredytową (lub brakiem jakiejkolwiek historii),
-
przedsiębiorstwo planuje ekspansję na nowe rynki i chce przekonać potencjalnych inwestorów do swojej rzetelności finansowej.
W raporcie – oprócz danych kredytowych BIK znajdują się także informacje finansowe pobrane z BIG InfoMonitor. Warto zdawać sobie sprawę, że raport BIK to coś więcej niż tylko ogólne informacje o istnieniu samego zobowiązania. Zawiera on szczegółowe dane o spłacie każdej raty i daje możliwość oceny sytuacji finansowej podmiotu z perspektywy wielu miesięcy, a nie tylko na moment złożenia wniosku.
Który raport BIK wybrać – zwykły czy pakietowy?
Pobranie raportu BIK dla indywidualnych klientów jest płatne. W zależności od wybranego pakietu (pojedynczy raport BIK lub pakiet 6 raportów ważnych 12 miesięcy) opłata wynosi odpowiednio 39 lub 99 zł. Wersja pakietowa oprócz podstawowych danych zawiera:
-
alerty BIK – polegają na wysłaniu powiadomienia SMS oraz e-mail, kiedy został złożony wniosek o przyznanie kredytu, wykupienie abonamentu na usługę cykliczną lub podpisanie umowy o dostawę energii; ostrzeżenie jest generowane również w sytuacji, kiedy do bazy wpłynęło zapytanie o historię kredytową danego podmiotu,
-
możliwość zastrzeżeń kredytowych (ang. credit freeze) – blokada, która uniemożliwia zaciąganie zobowiązań na dane osoby, która wykupiła tę usługę,
-
wskaźnik BIK – pozwala na szybką ocenę zdolności kredytowej dzięki graficznemu odwzorowaniu parametru (odpowiednio trzy kolory – zielony, żółty lub czerwony odnoszą się do stanu historii kredytowej klienta).
Oferta pakietowa może być dobrym rozwiązaniem dla osób, które prowadzą rozpoznawalną lub szeroko zakrojoną działalność i chcą zabezpieczyć swoje interesy przed zakusami nieuczciwych konkurentów, lub kontrahentów.
Jak pobrać raport BIK?
Wygenerowanie raportu jest proste, ale wymaga przejścia przez kilkuetapowy proces weryfikacyjny.
Wypełnienie formularza
Aby pobrać raport kredytowy, należy w pierwszej kolejności założyć konto na stronie instytucji. W tym celu trzeba uzupełnić:
-
dane osobowe i adresowe (w tym numer i serię dowodu tożsamości oraz PESEL),
-
numer NIP, jeżeli składający wniosek jest przedsiębiorcą,
-
numer telefonu (tylko polski),
-
adres e-mail.
Formularz zatwierdzany jest przelewem weryfikacyjnym w wysokości 1 zł. Opłata jest realizowana przez dostawcę usług płatniczych Blue Media i nie podlega zwrotowi. Rachunek bankowy musi spełniać określone wymagania, aby system je zaakceptował:
-
dane udostępnione w formularzu rejestracji pokrywają się z danymi rachunku,
-
w polu nadawcy przelewu widnieją wyłącznie dane wnioskodawcy (w przypadku działalności jednoosobowej – imię i nazwisko przedsiębiorcy),
-
konto bankowe nie zostało założone za pomocą przelewu weryfikacyjnego w innym banku.
Po wykonaniu przelewu weryfikacyjnego wnioskodawca otrzymuje link aktywacyjny na podany adres e-mail. Po otworzeniu hiperłącza wysyłany jest SMS aktywacyjny z kodem dostępu. Założenie konta następuje poprzez ustawienie hasła do logowania w systemie.
W przypadku osób, które nie mają dowodu tożsamości, ale legitymują się polskim paszportem lub kartą pobytu, proces wygląda podobnie z tą różnicą, że na podany adres wysyłany jest list zawierający kod autoryzacyjny.
Dane wprowadzone do systemu BIK należy aktualizować w razie ich zmiany. Dotyczy to zwłaszcza adresu e-mail, dokumentu tożsamości, adresu zamieszkania i do doręczeń oraz numeru telefonu.
Wybór oferty i pobranie raportu
Po założeniu konta w systemie wnioskodawca może wybrać jedną z dwóch ofert raportowania, a następnie dokonać przelewu.
Ostatnim krokiem jest pobranie raportu. Plik jest ściągany jako interaktywny .pdf i może być odtwarzany na dowolnym urządzeniu wyposażonym w odpowiednie oprogramowanie. Nie jest do tego niezbędny specjalny software.
Czym jest scoring BIK?
Scoring to punktowa ocena wiarygodności kredytowej klienta wyliczana przez zaimplementowany w systemie algorytm matematyczny. Jest ona wyrażona jako wartość liczbowa w skali od 1 do 100, gdzie wyższy parametr oznacza mniejsze ryzyko odmowy finansowania.
W praktyce ze scoringu korzystają najczęściej:
-
osoby ubiegające się o kredyt hipoteczny,
-
firmy planujące długofalową strategię inwestycyjną.
Choć wartość liczbowa pomaga w ustaleniu sytuacji finansowej klienta, nie ma ona charakteru wiążącego dla żadnej spośród instytucji finansowych. Większość banków posługuje się własnymi modelami matematycznymi, które są spersonalizowane i odpowiadają ich modelowi działania.
Czy można usunąć dane o zadłużeniu z sieci?
Dane zadłużenia wpisanego do BIK są przetwarzane do czasu jego spłaty. Jeżeli zaległość została uregulowana terminowo, po tym okresie wpis zniknie, chyba że klient wyrazi zgodę na przechowywanie go w dostępnej bazie danych. Może być to przydatne do budowania pozytywnego wizerunku kredytowego, a zgodę i tak zawsze można odwołać.
Inaczej wygląda sytuacja wierzytelności wymagalnych, które nie są spłacane terminowo. W takiej sytuacji BIK może je przetwarzać przez okres 5 lat, jeżeli:
-
opóźnienie w spłacie wynosi minimum 60 dni,
-
instytucja finansowa poinformowała dłużnika o zamiarze przetwarzania danych.
Niezależnie od tego, na podstawie przepisów ustawy prawo bankowe BIK może przetwarzać informacje o wszystkich kredytach w celach statystycznych nawet przez 12 lat.
Dla istnienia wpisu nie ma znaczenia, czy zobowiązanie uległo przedawnieniu. Instytucje nie mogą jedynie podawać informacji o zobowiązaniu nieistniejącym, ale dług – nawet ten przedawniony – nadal istnieje, a wierzyciel może żądać jego zapłaty. Dłużnik może jedynie uchylić się od obowiązku spłaty zobowiązania, podnosząc zarzut przedawnienia.
Najlepszym sposobem na „czystą” historię kredytową jest niedopuszczanie do powstania zaległości.
Jak działają giełdy wierzytelności?
Wierzytelność może zostać umieszczona na giełdzie długów i odkupiona przez podmiot trzeci (np. firmę windykacyjną), która będzie mogła dochodzić spełnienia świadczenia od dłużnika. Wierzyciel zaś otrzyma rekompensatę w postaci części zaległej płatności.
Na giełdach wierzytelności publikowane są informacje dotyczące:
-
imienia i nazwiska lub nazwy osoby zadłużonej,
-
miejscowość, w której dłużnik przebywa lub w której ma siedzibę,
-
dane dotyczące zobowiązania (kwota zadłużenia, termin płatności).
Przejęcie wierzytelności w drodze cesji (czyli właśnie wykupienie długu) upoważnia nabywcę do jej dochodzenia, ponieważ to on staje się nowym wierzycielem dłużnika.
Upublicznienie informacji o dłużniku oraz wysokości jego zobowiązania jest zgodne z obowiązującymi przepisami, w tym także z rozporządzeniem RODO i nie stanowi naruszenia danych osobowych. Potwierdził to Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w decyzji z dnia 4 stycznia 2019 r., znak: ZSPR.440.631.2018, odnosząc się do art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia, czyli przetwarzania danych osobowych w celu realizacji prawnie uzasadnionych interesów.
Dłużnik zasadniczo nie może żądać od wierzyciela usunięcia danych opublikowanych na giełdzie wierzytelności, chyba że są one:
-
niezgodne z prawdą,
-
niekompletne,
-
opublikowane z naruszeniem obowiązujących przepisów.
Rejestr BIK, biura informacji gospodarczej, a także giełdy wierzytelności to świetny sposób, aby zweryfikować kontrahenta przed nawiązaniem relacji handlowych lub zmotywować go do terminowej zapłaty należności. W ten sposób można znacząco zminimalizować ryzyko nieterminowych płatności i uniknąć konieczności dochodzenia swojego interesu przed sądem.
Pytania i odpowiedzi:
Zaufali nam: