Jak otrzymać licencję ZAiKS-u na odtwarzanie muzyki w lokalach usługowych?

Stowarzyszenie autorów ZAIKS to organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (OZZ), która powstała jeszcze na początku 20-lecia międzywojennego. Jego podstawowym zadaniem jest ochrona praw autorskich przysługujących autorom zrzeszonym (w określonym zakresie również niezrzeszonym) oraz ich następcom prawnym. Zasadniczo ZAIKS podpisuje umowy o zarządzanie prawami autorskimi (licencje), pobiera wynagrodzenie z tego tytułu oraz wypłaca i dzieli zysk między uprawnionych twórców.

Podstawą prawną działania ZAIKS-u jest Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ustawa z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, a także szereg umów zawartych z wykonawcami lub ich następcami prawnymi.

ZAIKS działa poprzez zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi. To pojęcie zostało scharakteryzowane w art. 3 ust. 1 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i obejmuje:

• obejmowanie praw w zbiorowy zarząd;

• zawieranie umów o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie;

• pobór, podział i wypłatę przychodów z praw;

• monitorowanie korzystania z utworów lub przedmiotu praw pokrewnych przez użytkowników;

• dochodzenie ochrony praw autorskich i praw pokrewnych (również poprzez występowanie przed sądami powszechnymi);

• wykonywanie innych uprawnień i obowiązków OZZ wynikających z ustaw systemowych.

Stowarzyszenie ZAIKS działa na podstawie zezwolenia Ministra Kultury i Sztuki, znak decyzji BP/WPA/041/Z/9/98.

Dlaczego lokale usługowe powinny zawierać umowy licencyjne z ZAIKS? Dlatego, że odtwarzanie muzyki bez stosownych uprawnień może pociągnąć za sobą ryzyko nałożenia dotkliwej kary finansowej. Warto zwrócić uwagę na art. 24 ust. 2 ustawy o prawie autorskim, zgodnie z którym posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te znajdowały się w miejscu ogólnodostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.

Problem polega jednak na tym, że w judykaturze utrwaliło się stanowisko, zgodnie z którym odtwarzanie muzyki w lokalu komercyjnym zawsze wiąże się z osiąganiem korzyści majątkowych, chyba że przedsiębiorca wykaże okoliczność przeciwną (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2005 r., sygn. I CK 164/05). W praktyce obrona stanowiska przedsiębiorcy jest niezwykle trudna, a spory zwykle wygrywa właśnie ZAIKS.

ZAIKS – jak się zarejestrować?

Obecnie całą procedurę dotyczącą zawierania umów licencyjnych można już zrealizować przez internet, korzystając z serwisu Strefa zaiks.online do złożenia wniosku. Na podstawie wprowadzanych danych system generuje umowę, która następnie jest przesyłana do podpisu. Usługa jest dostępna po zarejestrowaniu się, weryfikacji konta i zalogowaniu.

O ile przedsiębiorcy mogą zawierać umowy licencyjne przez serwis ZAIKS, artyści mają możliwość rejestracji utworów.

Aby móc swobodnie korzystać z serwisu, użytkownik musi spełnić wymagania techniczne określone w regulaminie korzystania z serwisu internetowego ZAIKS online.

ZAIKS – umowa licencyjna

Decydując się na podpisanie umowy z ZAIKS przedsiębiorca nie nabywa praw do korzystania z utworów, ale zawiera umowę licencji. Obecnie serwis pozwala na zawieranie takich umów w trybie półautomatycznym. Oznacza to, że użytkownik uzupełnia dane na automatycznie wygenerowanym formularzu, który następnie jest oceniany przez pracowników ZAIKS. Jeśli wniosek został złożony prawidłowo, stowarzyszenie odsyła gotową do podpisu umowę licencji w formie papierowej.

We wniosku znajdują się następujące informacje:

• dane użytkownika (podawane podczas rejestracji);

• dane ZAIKS (uzupełniane automatycznie);

• przedmiot licencji (rodzaj utworu);

• zakres udzielanej licencji;

• wysokość wynagrodzenia z tytułu udzielenia licencji w wybranym zakresie.

ZAIKS jest związany treścią wniosku i nie ma możliwości jego modyfikacji przez dwa tygodnie po złożeniu dokumentów. Po tym czasie wniosek złożony w systemie przestaje być wiążący. Zawarcie umowy licencji następuje z chwilą zapłaty wynagrodzenia określonego we wniosku.

Zawierając umowę licencji, użytkownik każdorazowo określa czas i miejsce jej obowiązywania. Może rozpocząć korzystanie z utworów w dowolnym momencie pod warunkiem, że w sposób prawidłowy uiścił wynagrodzenie.

Warto pamiętać, że umowy z ZAIKS nie odnawiają się automatycznie i łatwo o przegapienie momentu, w którym eksploatacja utwór będzie już nielegalna. Dlatego ważne jest monitorowanie czasu obowiązywania kontraktów.

ZAIKS ogranicza warunki umowy licencji, dlatego strony nie mogą określić ich w sposób w pełni swobodny. Licencja udzielana na utwory:

• ma charakter niewyłączny;

• nie pozwala użytkownikowi na udzielanie sublicencji;

• nie umożliwia odstąpienia praw z licencji osobom trzecim;

• zobowiązuje użytkownika do prawidłowego wykonywania autorskich praw osobistych, w tym podawania utworów i nazwisk twórców.

Aby mieć pewność, że wniosek o zawarcie umowy licencji został złożony prawidłowo, a przedsiębiorca swoim działaniem nie narusza cudzych praw autorskich, warto rozważyć skorzystanie ze wsparcia kancelarii prawnej. Doświadczeni prawnicy z Kancelarii RPMS zajmą się wszystkimi kwestiami formalnymi związanymi z uzyskaniem licencji ZAIKS.