Ile kosztuje upadłość konsumencka?

Do czego zmierza upadłość konsumencka?

Postępowanie w sprawach o upadłość konsumencką pełni dwie zasadnicze funkcje:

• oddłużeniową;
• windykacyjną.

Funkcja oddłużeniowa polega na zwolnieniu konsumenta z ciążącym na nim długów poprzez zaspokojenie wierzycieli i umorzenie zobowiązań. W zależności od okoliczności sprawy może do tego dojść po zrealizowaniu planu spłaty lub – w wyjątkowych okolicznościach – bez sporządzania planu spłaty.

Funkcja windykacyjna postępowania polega na spieniężeniu części lub całości majątku konsumenta w celu zaspokojenia roszczeń wierzycieli.Skorzystanie z upadłości konsumenckiej pozwala dłużnikowi na uniknięcie windykacji długów i daje szansę na polubowne zakończenie sporów z wierzycielami pod warunkiem współpracy z organami i pozostałymi uczestnikami postępowania.

Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej?

Zgodnie z art. 491¹ ustawy prawo upadłościowe upadłość konsumencką można ogłosić wobec osób fizycznych, wobec których nie stosuje się ogólnych przepisów o upadłości. Postępowanie może być prowadzone wobec:

• osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej;
• wspólnika spółki osobowej, jeżeli od dnia wykreślenia podmiotu z KRS upłynął minimum 1 rok.

Warto zaznaczyć, że wniosek o upadłość konsumencką może złożyć wyłącznie dłużnik (nigdy wierzyciel), a postępowania nie wszczyna się z urzędu. W przypadku małżonków konieczne jest złożenie odrębnego wniosku przez każdego z nich nawet w przypadku istnienia ustawowego ustroju wspólności majątkowej.

Przesłanką do wszczęcia postępowania upadłościowego jest stan niewypłacalności dłużnika, czyli sytuacja, w której nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Ile kosztuje upadłość konsumencka? Etapy postępowania

To ile kosztuje upadłość konsumencka, zależy od etapu postępowania. W praktyce postępowanie upadłościowe można podzielić na dwie części:

• postępowanie w sprawie o ogłoszenie upadłości;
• właściwe postępowanie upadłościowe.

Ile kosztuje upadłość konsumencka na etapie postępowania w sprawie ogłoszenia upadłości?

Wstępny etap postępowania w sprawie upadłości konsumenckiej zmierza do wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Sąd bada złożony wniosek i jego poprawność formalną. Ile kosztuje upadłość konsumencka w tej fazie?

Opłata za wniosek o ogłoszenie upadłości

Na wstępnym etapie pojawia się konieczność uiszczenia opłaty sądowej za rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wysokość takiego wpisu to 30 zł i ma on charakter stały. Opłata jest obligatoryjna, aby sąd rozpoznał złożone pismo procesowe. Opłatę należy wpłacić na rachunek sądu rejonowego, do którego kierowany jest wniosek.

W przypadku braku majątku dłużnik może złożyć wniosek o zwolnienie go z opłaty sądowej, załączając jednocześnie oświadczenie o stanie majątkowym i dochodach. Im dokładniej zostanie wypełnione oświadczenie, tym większa szansa, że sąd nie będzie miał wątpliwości co do ograniczonych możliwości finansowych wnioskodawcy. W treści oświadczenia należy podać dokładne informacje dotyczące:

• źródeł dochodu i jego wysokości;
• wysokości miesięcznych obciążeń;
• osób mieszkających razem z wnioskodawcą i pozostających na jego utrzymaniu.

Opłata za przygotowanie wniosku o upadłość oraz reprezentację w postępowaniu

Upadłość konsumencką ogłasza się na pisemny wniosek dłużnika, o którym mowa w art. 491² ust. 4 ustawy prawo upadłościowe. To sformalizowane pismo, które powinno zawierać:

• dane pozwalające na identyfikację dłużnika (m.in. imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL);
• wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika;
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek oraz ich uprawdopodobnienie;
• aktualny i zupełny wykaz majątku wraz z szacunkową wyceną jego składników;
• spis wierzycieli wraz z wysokością wierzytelności oraz ich terminami zapłaty;
• spis wierzytelności spornych;
• listę zabezpieczeń rzeczowych na majątku dłużnika;
• informację o osiąganych dochodach, ponoszonych kosztach oraz osobach pozostających na utrzymaniu dłużnika w okresie 6 miesięcy poprzedzających wniosek;
• informacje o czynnościach prawnych dłużnika dotyczących akcji, udziałów lub nieruchomości, a także aktywów o wartości przekraczającej 10 tysięcy złotych;
• oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Opłaty na tym etapie obejmują wynagrodzenie prawnika, jeżeli dłużnik zdecyduje się na korzystanie z usług kancelarii prawnej. Samodzielne sporządzenie wniosku nie jest prostym zadaniem, a od tego, w jaki sposób uzasadnione zostanie pismo procesowe, może zależeć powodzenie całego postępowania.

Wynagrodzenie profesjonalisty zależy w dużej mierze od stopnia skomplikowania sprawy, objętości samego wniosku oraz koniecznego nakładu pracy. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się bieżące doradztwo w trakcie postępowania, a to również wpływa na ostateczną cenę usługi.

Ile kosztuje upadłość konsumencka na etapie właściwego postępowania upadłościowego?

Właściwe postępowanie upadłościowe rozpoczyna się po wydaniu przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości dłużnika. Jednocześnie sąd powołuje syndyka, którego zadaniem jest nadzorowanie przebiegu postępowania upadłościowego. Wszystkich czynności w toku postępowania upadłościowego syndyk dokonuje w imieniu własnym, ale bezpośrednio na rachunek upadłego. Oznacza to, że jego działania wywierają bezpośredni skutek w sferze majątkowej dłużnika. Do zadań syndyka należy:

• objęcie w zarząd majątku upadłego;
• zarządzanie masa upadłości;
• zabezpieczenie majątku dłużnika przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem.

W toku realizacji czynności syndyk może występować do organów administracji rządowej i samorządowej oraz komornika sądowego o udzielenie niezbędnych informacji na temat majątku dłużnika. Wszystkie czynności ostatecznie mają zmierzać do likwidacji majątku upadłego. Działanie syndyka generują koszty i to one są głównym źródłem wydatków w drugiej części postępowania upadłościowego. Na realizację podejmowanych działań syndyk pobiera zaliczki na wydatki. Jeżeli majątek dłużnika nie pozwala na bieżące pokrywanie kosztów postępowania, zaliczkę wypłaca Skarb Państwa zgodnie z art. 491⁷ ustawy prawo upadłościowe.

Należy zaznaczyć, że wynagrodzenie syndyka w upadłości konsumenckiej jest znacznie niższe niż w zwykłym postępowaniu upadłościowym i wylicza się je w oparciu o art. 491⁹ prawa upadłościowego. Zgodnie z tym przepisem wynagrodzenie syndyka ustala się, biorąc pod uwagę:

• wysokość funduszów masy upadłości;
• stopień zaspokojenia wierzycieli;
• nakład pracy syndyka i zakres czynności podejmowanych w postępowaniu;
• stopień trudności działań syndyka;
• czas trwania postępowania.

To, ile kosztuje upadłość konsumencka, należy zawsze rozważać na przykładzie konkretnej sprawy. Przepisy określają zakres wynagrodzenia syndyka, które musi mieścić się między jedną czwartą a dwukrotnością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysków w czwartym kwartale roku poprzedniego. Corocznie taki wskaźnik jest ogłaszany przez Prezesa GUS i w 2022 roku wyniósł 6.220,80 zł.

Jedynie w wyjątkowych przypadkach, jeżeli jest to uzasadnione zwiększonym nakładem pracy syndyka i wynika w szczególności ze szczególnego stopnia skomplikowania sprawy albo liczby wierzycieli sąd może ustalić wynagrodzenie syndyka do czterokrotności podanej wartości.

Jak długo trwa postępowanie w sprawie upadłości konsumenckiej?

Czas trwania postępowania w sprawie upadłości konsumenckiej zależy od składników majątku, jakie wchodzą do masy upadłości, wybranego przez syndyka sposobu likwidacji masy. Sąd upadłościowy ustala plan spłaty, który obejmuje część wierzytelności niezaspokojonych z likwidacji majątku upadłego powstałych przed ogłoszeniem upadłości oraz wszystkie wierzytelności powstałe po tej dacie.

Zgodnie z art. 491¹⁵ ust. 1 pkt. 4 prawa upadłościowego postanowienie o ustaleniu planu spłaty musi obejmować m.in. okres, w jakim upadły jest zobowiązany spłacić wierzytelności. Jeżeli okaże się, że doprowadził on do swojej niewypłacalności celowo lub zwiększył jej stopień umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa plan spłaty ustala się na okres od 36 do 84 miesięcy.

W sytuacji, gdy dłużnik w drodze wykonania planu spłaty spłaci co najmniej 50 lub 70% długów, które mogłyby znaleźć się na liście wierzytelności, maksymalny czas ustalenia planu spłaty wynosi odpowiednio 2 lata lub 1 rok.

Czas trwania postępowania upadłościowego waha się od kilku miesięcy do nawet kilku lat w zależności od stopnia skomplikowania postępowania oraz warunków planu spłaty, jeśli został on ustalony.

Postępowanie można zakończyć znacznie szybciej, jeśli upadły zdecyduje się na tzw. przygotowaną likwidację na podstawie art. 491² ust. 1a w zw. z art. 56a do 56h prawa upadłościowego. Takie rozwiązanie polega na złożeniu przez dłużnika wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku o znacznej wartości.

Ustalenie, czy dane składniki majątku mają „znaczą wartość” zawsze powinno być przeprowadzane w odniesieniu do konkretnej sprawy i sytuacji upadłego. W praktyce może być to np. samochód, dom lub mieszkanie albo działka. Sąd musi również ocenić, czy warunki przygotowanej likwidacji w ramach upadłości konsumenckiej nie są mniej korzystne dla wierzycieli niż standardowa upadłość konsumencka.

W jaki sposób kończy się upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka może przyjąć jeden z trzech wariantów. Podstawowy model zakłada, że konsument posiada majątek i jest w stanie zrealizować plan spłaty. W takiej sytuacji po zatwierdzeniu listy wierzytelności syndyk likwiduje majątek i zaspokaja wierzycieli, a następnie sąd ustala plan spłaty, który jest wykonywany przez upadłego.

Alternatywą jest sytuacja, w której dłużnik wprawdzie nie ma majątku, ale przyjmuje się, że jest on w stanie zrealizować plan spłaty np. z bieżących dochodów. W tym modelu syndyk nie likwiduje majątku, ale od razu sporządzany jest plan spłaty, który upadły ma wykonać.

Wreszcie przepisy przewidują sytuację, w której konsument nie ma żadnego majątku, ale nie jest też w stanie wykonać planu spłaty. Zgodnie z art. 491¹⁶ ust. 1 prawa upadłościowego sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli osobista sytuacja upadłego w sposób oczywisty wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Postępowanie w sprawie upadłości konsumenckiej może okazać się sposobem na wyjście osoby fizycznej z zadłużenia. Jest znacznie tańsze niż klasyczne postępowanie sądowe i pozwala na dogodne warunki spłaty zobowiązań, a niekiedy nawet oddłużenie upadłego bez konieczności ich regulowania.

Pytania i odpowiedzi