Handel kryptowalutami w Polsce – Pamiętaj o obowiązku rejestracji!

Wskazane powyżej cztery kategorie działalności łącznie składają się na ,,działalność w zakresie walut wirtualnych” w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML).

Konieczność prowadzenia tego typu rejestru przez Polskę wynika z przepisów prawa Unii Europejskiej, a dokładnie dyrektywy 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (ustawa o AML). Przepisy tej dyrektywy zobowiązują państwa członkowskie do objęcia podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie walut wirtualnych obowiązkiem uzyskania zezwolenia albo wpisu do rejestru. Wydaje się, że polski ustawodawca wybrał w tym zakresie drogę bardziej korzystną dla podmiotów gospodarczych.

Przepisy regulujące obowiązek dokonania wpisu oraz procedurę rejestracji zawarte są w ustawie o AML. Ponadto, 1 lipca 2021 r. Ministerstwo Finansów, Funduszy i Rozwoju Regionalnego opublikowało projekt rozporządzenia w sprawie wniosku o wpis do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych.

Kto konkretnie podlega wpisowi w związku z handlem kryptowalutami?

Możliwość wpisu do rejestru przewidziana jest zarówno dla osób fizycznych, prawnych jak i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (np. spółka jawna, partnerska, komandytowa czy komandytowo-akcyjna). We wszystkich przypadkach obwarowana została warunkami, dotyczącymi głównie niekaralności niektórych osób za określone przestępstwa.

Działalność w zakresie walut wirtualnych prowadzić może osoba, która nie została skazana za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym (np. wyłudzenie kredytu albo pranie pieniędzy), przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo finansowania terroryzmu (art. 165a Kodeksu Karnego), przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Podobne warunki przewidziane zostały dla wspólników prowadzących sprawy spółki lub uprawnionych do reprezentowania spółki, członków organów zarządzających spółek, beneficjentów rzeczywistych podmiotu prowadzącego działalność w zakresie walut wirtualnych, a także – osób kierujących wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności w zakresie walut wirtualnych.

To jednak nie wszystko. Osoba, która stara się o wpis do rejestru, musi posiadać odpowiednią wiedzę lub doświadczenie w zakresie obrotu walutami wirtualnymi. Warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli dana osoba ukończy szkolenie lub kurs obejmujący prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych lub wykonywała przez co najmniej rok czynności związane z taką działalnością. Okoliczności te należy potwierdzić jednak odpowiednimi dokumentami.

Objęcie osób, które faktycznie wykonywały przez rok tego typu czynności wydaje się być ukłonem w stronę tych, którzy obecnie handlują już kryptowalutami. Z drugiej strony, nie jest do końca jasne, w jaki sposób należałoby potwierdzić tego typu doświadczenie. W przypadku pracowników wystarczające może okazać się odpowiednie zaświadczenie od pracodawcy. Nie jest jednak jasne, jakie dokumenty powinny dostarczyć osoby, które okazjonalnie, na własne potrzeby, zajmowały się tego typu obrotem albo przedsiębiorcy. Jeśli chodzi natomiast o kursy lub szkolenia dotyczące kryptowalut, to nie została przewidziana żadna zamknięta lista podmiotów prowadzących takie kursy lub szkolenia albo warunki, które takie szkolenia powinny spełniać. Wydaje się więc, iż przedsiębiorcom pozostawiono stosunkowo wolną rękę w tym zakresie.

Prowadzenie działalności w zakresie walut wirtualnych bez wpisu do rejestru zagrożone jest karą pieniężną w wysokości do 100 000 zł. Karę ten wymierza podmiot prowadzący rejestr,

a zatem – minister właściwy ds. finansów publicznych.

Problem praktyczny

Nie wiadomo jednak, jak uznanie handlu kryptowalutami za działalność regulowaną wpłynie na stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego oraz Narodowego Banku Polskiego, które nie zalecają otwierania rachunków bankowych dla podmiotów handlujących walutami wirtualnymi. Jest to jedna z przyczyn tego, że banki niekiedy wypowiadają lub nie zawierają umów z podmiotami świadczącymi takie usługi. Bez zmiany podejścia KNF i NBP może okazać się, iż nawet podmiot wpisany do rejestru nie będzie mógł faktycznie rozpocząć działalności ze względu na odmowę założenia rachunku przez bank. Nie wiadomo, czy wejście w życie nowelizacji ustawy o AML doprowadzi do złagodzenia stanowiska organów nadzoru finansowego wobec handlarzy kryptowalutami.

Czy rejestr będzie jedynie tymczasowy?

Z pewnością niepokojącą wiadomością dla handlarzy walutami wirtualnym będzie również to, że rejestr może okazać się jedynie instrumentem prowizorycznym. Unia Europejska pracuje bowiem nad przyjęciem Rozporządzenia w sprawie rynku kryptoaktywów (tzw. MiCA). Projekt ten zawiera dużo bardziej wygórowane wymagania dla niektórych podmiotów, które chcą zajmować się działalnością w zakresie handlu walutami wirtualnymi, m. in. obowiązek uzyskania zezwolenia czy opublikowania odpowiedniego dokumentu informacyjnego, który ma być zatwierdzany przez odpowiednie organy krajowe. Co więcej, o wiele ostrzej określa się w nim wymogi dla dostawców usług w zakresie kryptowalut wskazując m.in. wymogi w zakresie zabezpieczenia ostrożnościowego, wymogi organizacyjne, czy też przewidując warunki dotyczące przechowywania kryptoaktywów i środków finansowych klientów.

Może się zatem okazać, iż wpis do rejestru będzie rozwiązaniem jedynie tymczasowym,

a podmiot wpisany obecnie do rejestru nie będzie spełniał warunków do działalności w zakresie kryptowalut po uchwaleniu i wejściu w życie Rozporządzenia MiCA.