Pozostałe Artykuły
ETYKIETA PRODUKTU – DEFINICJA PRAWNA
Etykieta stanowi kluczowy element systemu informowania konsumentów o produktach spożywczych. Zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011, etykieta oznacza „jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania lub pojemnika z żywnością”.
Także w ustawie Prawo przedsiębiorców określono informacje, jakie obowiązkowo powinny być zawarte na wprowadzanym produkcie i tak w art. 21 wskazuje, że przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terenie Polski ma obowiązek zamieszczenia na produkcie, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub w inny powszechnie przyjęty sposób pisemnych informacji w języku polskim zawierających nazwę firmy producenta zgodnie z definicją z ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów, jego adres oraz kraj siedziby, jeśli producent ma siedzibę poza państwami członkowskimi Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Dodatkowo informacje te muszą umożliwiać identyfikację towaru, o ile jego przeznaczenie nie jest oczywiste.
OBOWIĄZKI WYNIKAJĄCE Z REGULACJI O OGÓLNYM BEZPIECZEŃSTWIE PRODUKTÓW — GPSR
Ocena bezpieczeństwa produktów podlega szczegółowym kryteriom określonym w art. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. (“GPSR”). Kluczowe znaczenie mają właściwości samego produktu, w tym jego konstrukcja, specyfikacja techniczna, skład, a także sposób pakowania. Istotne są również dołączone instrukcje – zarówno te dotyczące montażu, jak i użytkowania czy konserwacji, gdyż ich brak lub niejasność mogą wpłynąć na bezpieczeństwo konsumenta.
Jakie obowiązki wprowadziło GPSR w zakresie etykiet oraz oznakowania?
Jednym z kluczowych wymagań GPSR jest zapewnienie przez producentów, aby ich produkty były opatrzone numerem typu, partii lub serii, lub posiadały inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację, lub w przypadku gdy wielkość, lub charakter produktu to uniemożliwiają-aby wymagane informacje były umieszczone na opakowaniu, lub w dokumencie dołączonym do produktu. Dodatkowo GPSR nakłada obowiązek podania przez producentów swojego imienia i nazwiska lub nazwy, bądź nazwy handlowej, zarejestrowanego znaku towarowego, adresu pocztowego i elektronicznego, który wskaże konsumentowi możliwą drogę kontaktu.
Producenci zobowiązani są do dostarczenia wraz z produktem klarownych instrukcji oraz informacji dotyczących bezpieczeństwa, sformułowanych w języku zrozumiałym dla konsumentów i określonym przez państwo członkowskie, na którego rynku produkt jest dostępny. Obowiązek ten nie dotyczy sytuacji, w których produkt może być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem oraz bez ryzyka, nawet bez dołączonych instrukcji i ostrzeżeń.
Importerzy oraz dystrybutorzy także zostali objęci regulacją GPSR w zakresie informowania o swoim imieniu i nazwisku, nazwie oraz adresie pocztowym i adresie elektronicznym, a także punkcie kontaktowym jeśli różni się od adresu importera lub dystrybutora. W stosunku do importerów zastosowanie mają także wymogi wskazane w art. 9 ust. 2, 5 i 6, w których mowa o opatrzeniu produktów numerem typu, partii, serii, a także informacje dotyczące nazwy, nazwy handlowej oraz zarejestrowanego znaku towarowego. Ponadto importerów oraz dystrybutorów obejmują także regulacje dotyczące dołączenia do produktu jasnych instrukcji, oraz informacji na temat bezpieczeństwa.
Ocena bezpieczeństwa produktu.
Przy ocenie uwzględnia się interakcję produktu z innymi artykułami. Jeśli można przewidzieć, że będzie on używany wraz z innymi przedmiotami, należy wziąć pod uwagę potencjalne skutki takiego połączenia. Szczególna uwaga powinna być poświęcona przypadkom, gdy inne, nieintegralne elementy mogą zmieniać sposób działania ocenianego produktu, co mogłoby prowadzić do niezamierzonych konsekwencji dla jego bezpieczeństwa. Istotny jest również sposób prezentacji produktu. Oznakowanie, ostrzeżenia oraz informacje o jego przeznaczeniu muszą być jasne i jednoznaczne, zwłaszcza jeśli produkt może być używany przez grupy konsumentów szczególnie podatne na zagrożenia, takie jak dzieci, osoby starsze czy osoby z niepełnosprawnościami. W kontekście bezpieczeństwa uwzględnia się również różnice wynikające z płci, które mogą wpływać na sposób użytkowania danego artykułu.
Szczególne ryzyko występuje w przypadku produktów, których wygląd może skłaniać do użytkowania niezgodnie z ich faktycznym przeznaczeniem. Dotyczy to przede wszystkim artykułów, które przypominają żywność i mogą zostać z nią pomylone ze względu na kształt, zapach, kolor czy opakowanie. W takich przypadkach istnieje zagrożenie, że konsument – zwłaszcza dziecko – weźmie produkt do ust lub go połknie. Podobne zagrożenie może wynikać z artykułów, które, choć nie są przeznaczone dla dzieci, mogą sprawiać wrażenie atrakcyjnych dla najmłodszych użytkowników.
Jednocześnie, jak wskazuje rozporządzenie, ocenie podlega realne zagrożenie, jakie produkt stwarzać w normalnych warunkach użytkowania, a nie jedynie jego porównanie z innymi dostępnymi na rynku rozwiązaniami.
Na gruncie prawa polskiego kwestię bezpieczeństwa produktów reguluje ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów. W art. 4 tej ustawy określono, że produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych warunkach jego używania nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem. Podobnie do wyżej wspomnianego rozporządzenia wskazuje, że przy ocenie bezpieczeństwa produktu uwzględnia się informacje na temat składu, rodzaju opakowania oraz sposobu montażu i uruchomienia. W zależności od specyfiki konieczne mogą być również wskazówki dotyczące instalacji i konserwacji. Jeśli produkt ma być stosowany w połączeniu z innymi, konieczne jest przeanalizowanie jego wpływu na współdziałające elementy, co pozwala przewidzieć potencjalne ryzyko i zapewnić bezpieczne użytkowanie w różnych warunkach. Zewnętrzny wygląd, oznakowanie i wszelkie ostrzeżenia muszą być zaprojektowane w sposób czytelny i jednoznaczny, aby użytkownik mógł korzystać z produktu świadomie i zgodnie z przeznaczeniem. Równie istotne jest uwzględnienie bezpieczeństwa dzieci czy osób starszych, co wymaga dostosowania produktu w sposób minimalizujący potencjalne zagrożenia.
Także na gruncie prawa polskiego wskazano, że niektóre produkty stwarzające potencjalne zagrożenie dla konsumentów powinny posiadać dodatkowe informacje. Kwestię tą reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 roku w sprawie dodatkowych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i znakowania produktów, które stwarzają zagrożenie dla konsumentów przez to, że ich wygląd wskazuje na inne niż rzeczywiste przeznaczenie. Wskazuje się w nim, że produkty, których wygląd może sugerować inne niż rzeczywiste przeznaczenie, określane jako imitacje, nie mogą posiadać cech mogących wprowadzać konsumentów – zwłaszcza dzieci – w błąd co do ich charakteru jako środków spożywczych. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy ich przypadkowe spożycie mogłoby stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Do cech i właściwości, które mogą powodować takie ryzyko, należą m.in.: kształt, zapach, kolor, wygląd, skład, konstrukcja, sposób wykończenia, opakowanie, etykieta, pojemność oraz wielkość produktu. Aby zminimalizować ryzyko, opakowania oraz etykiety imitacji muszą zawierać czytelne i zrozumiałe informacje dotyczące ich rzeczywistego przeznaczenia, sposobu użytkowania oraz zalecanych środków ostrożności. Dodatkowo powinny one zawierać instrukcje postępowania w sytuacji potencjalnego zagrożenia.
ETYKIETA ENERGETYCZNA I KARTA INFORMACYJNA PRODUKTU
Etykieta energetyczna
Etykieta energetyczna to oznaczenie stosowane na produktach elektronicznych, które dostarcza konsumentom informacji o ich efektywności energetycznej. Zawiera skalę od A do G, gdzie A oznacza najwyższą efektywność, a G najniższą. Dodatkowo przedstawia zużycie energii w wartościach liczbowych oraz ewentualne parametry funkcjonalne i ekologiczne. Rozporządzenie 2017/1369 ustanawiające ramy etykietowania energetycznego zobowiązuje dostawców produktów do zaopatrywania każdego produktu wprowadzonego do obrotu w etykiety energetyczne.
Obowiązki w zakresie etykiet mają także sprzedawcy produktów, posiadających etykiety energetyczne. Zobowiązani są w widocznym miejscu eksponować etykietę dostarczoną przez dostawcę lub udostępnioną w inny sposób, również w przypadku sprzedaży internetowej. Dodatkowo muszą zapewnić klientom dostęp do karty informacyjnej produktu, a na ich życzenie – udostępnić ją w formie papierowej w punkcie sprzedaży. Zgodnie z ustawodawstwem UE, produkty, które muszą posiadać etykietę energetyczną to żarówki i lampy, grzejniki, lodówki i zamrażarki, pralki i suszarki do ubrań, klimatyzatory i wentylatory, ekrany elektroniczne, w tym telewizory, urządzenia kuchenne, opony.
Karta informacyjna produktu
Karta informacyjna produktu to dokument uzupełniający etykietę, dostarczający szczegółowych informacji technicznych na temat produktu. Karta zawiera m.in. dane techniczne produktu, jego parametry, dane producenta. W odróżnieniu od etykiety energetycznej, dane z karty informacyjnej produktu mogą być wprowadzone do bazy danych produktów, co jednocześnie zwolni dostawcę z konieczności jej dołączania do każdego egzemplarza produktu.
ETYKIETA – ŻYWNOŚĆ
Poza powyższymi informacjami o etykietach, w regulacjach występują wyjątki, które odnoszą się do konkretnych grup produktów. Jednym z nich są produkty żywnościowe. Na gruncie prawa unijnego określa to Rozporządzenia 1169/2022 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
W odniesieniu do żywności obowiązkowe jest podanie informacji takich jak nazwa żywności, wykaz składników, wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie wymienione w załączniku II rozporządzenia lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w tym załączniku, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie, ilość określonych składników lub kategorii składników, ilość netto żywności, data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia, nazwa lub firma i adres podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze, kraj lub miejsce pochodzenia w przypadku gdy niewskazanie mogłoby wprowadzić konsumenta w błąd, instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione, a także w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo – rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu oraz informacja o wartości odżywczej.
Poza zakresem obowiązkowych informacji rozporządzenie określa także rozmiar czcionki, którą powyższe informacje powinny być zapisane. Etykieta znajdująca się na opakowaniu powinna mieć minimum 1,2 mm wysokości, natomiast w przypadku opakowań lub pojemników, których powierzchnia ma pole mniejsze niż 80cm2 wysokość czcionki powinna mieć minimum 0,9mm.
Rozporządzenie o przekazywaniu informacji na temat żywności przywiązuje uwagę do informacji, dotyczących alergenów. Załącznik II rozporządzenia przedstawia szeroki wykaz substancji i produktów, które mogą powodować reakcje alergiczne. Informacja o składnikach mogących powodować alergie musi być poprzedzona wyraźnym nagłówkiem, który obowiązkowo zawiera słowo „składniki”. Ponadto nazwa substancji lub produktu wymienionego w załączniku II musi się wyróżniać na przykład za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła.
Etykiety produktów spożywczych muszą zawierać informacje o wartości energetycznej oraz ilości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka i soli. W przypadku, gdy sól pochodzi wyłącznie z naturalnie występującego sodu, dopuszcza się umieszczenie stosownej adnotacji w pobliżu tych danych. Obowiązkowy wykaz wartości odżywczej może zostać uzupełniony o dodatkowe składniki, takie jak kwasy tłuszczowe jednonienasycone i wielonienasycone, alkohole wielowodorotlenowe, skrobię, błonnik oraz witaminy i składniki mineralne, pod warunkiem że występują w znaczących ilościach zgodnie z obowiązującymi definicjami. Jeśli opakowanie zawiera obowiązkowe informacje o wartości odżywczej, możliwe jest ich powtórzenie w uproszczonej formie, obejmującej jedynie wartość energetyczną lub wartość energetyczną wraz z ilością tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów i soli.
W polskim prawie występuje także regulacja odnosząca się do żywności przeznaczonej dla niemowląt, małych dzieci w wieku od roku do 3 lat oraz do środków spożywczych stosowanych w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała i dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego. Kwestie te określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wskazując, że Etykieta środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego musi zawierać jego nazwę oraz informację o szczególnych cechach żywieniowych. W przypadku produktów dla niemowląt i małych dzieci zamiast tych cech podaje się informację o przeznaczeniu żywności. Jeśli dany produkt nie ma szczegółowych wymagań zdrowotnych, na opakowaniu należy umieścić także informacje o unikalnym składzie ilościowym i jakościowym lub specjalnym procesie produkcji, który nadaje produktowi szczególne wartości żywieniowe oraz wartość energetyczną w kJ i kcal, oraz zawartość węglowodanów, białka i tłuszczu w 100 g lub 100 ml, a jeśli to konieczne – również w sugerowanej porcji do spożycia.
ETYKIETA – ZABAWKI
Zabawki także zostały objęte szczegółowymi regulacjami, dotyczącymi ich oznakowania i tak w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie wymagań dla zabawek określono konkretne wymogi, które muszą spełniać.
Zabawka wprowadzana na rynek powinna posiadać dokumentację techniczną, która zawiera szczegółowy opis projektu i produkcji, w tym wykaz stosowanych części i materiałów użytych w zabawkach, oraz karty charakterystyki substancji chemicznych, otrzymane od dostawców substancji chemicznych, opis oceny bezpieczeństwa oraz przeprowadzonej analizy zagrożeń, opis zastosowanej procedury oceny zgodności, kopię deklaracji zgodności, wskazanie adresu miejsca produkcji i magazynowania, sprawozdania z badań i opis środków, za pomocą których producent zapewnił zgodność produkcji z normami zharmonizowanymi, , opis środków, za pomocą których producent zapewnił zgodność produkcji z typem wyrobu, opisanym w certyfikacie badania typu, oraz kopie dokumentów, które producent przedłożył jednostce notyfikowanej.
Zgodnie z Rozdziałem 5 Rozporządzenia każda zabawka powinna posiadać oznaczenie umożliwiające jej identyfikację, takie jak nazwa typu, numer partii, serii lub modelu. Jeśli z uwagi na rozmiar lub specyfikę produktu nie jest to możliwe, wymagane informacje muszą zostać umieszczone na opakowaniu bądź w dołączonym dokumencie. Dodatkowo zabawki muszą zawierać nazwisko lub nazwę producenta oraz importera, a także ich zarejestrowaną nazwę towarową lub znak towarowy i adres kontaktowy. W przypadku, gdy umieszczenie tych danych bezpośrednio na zabawce nie jest możliwe, powinny one znaleźć się na opakowaniu lub w załączonej dokumentacji.
Przed wprowadzeniem zabawki do obrotu, poza oznakowaniem CE, należy umieścić na niej piktogram lub inny znak informujący o potencjalnym zagrożeniu bądź o specyficznym przeznaczeniu produktu, jeśli jest to wymagane. Oznakowanie CE musi być umieszczone w sposób trwały, widoczny i czytelny na samej zabawce, jej etykiecie lub opakowaniu. W przypadku małych zabawek lub produktów składających się z drobnych elementów oznaczenie może znajdować się na dołączonej ulotce, etykiecie lub instrukcji obsługi.
W załączniku nr 1 Rozporządzenia w kilkudziesięciu punktach wskazano konkretne wymagania dla zabawek, które podmioty wprowadzające taki produkt na rynek są zobowiązane przestrzegać.
ZAKOŃCZENIE
Etykiety produktów, oprócz ogólnych wymogów dotyczących informowania konsumenta o samym produkcie jak również kraju jego pochodzenia czy nazwy producenta zostały szczegółowo uregulowane w odniesieniu do konkretnych grup produktów. Dotyczy to m.in. produktów niebezpiecznych, żywności, zabawek czy chociażby produktów kosmetycznych lub substancji chemicznych. Etykiety te pełnią nie tylko funkcję informacyjną, ale także stanowią istotny element systemu ochrony konsumentów i nadzoru rynkowego. Wymogi mają na celu zapewnienie przejrzystości oraz bezpieczeństwa użytkowania. Należy pamiętać o należytym przestrzeganiu regulacji, gdyż ich naruszenie może skutkować wycofaniem produktu z rynku lub karą pieniężną w wysokości do 100.000 złotych. Choć Polska nie dostosowała jeszcze kar do Rozporządzenia GPSR to według aktualnego projektu ustawy, kary te mogą być wymierzane w granicach od 40.000 złotych do nawet 1 miliona złotych za niespełnianie wymagań określonych w GPSR.
Zaufali nam
