|
5 grudnia 2021 | Ostatnio zmodyfikowano 18 grudnia, 2023 o 13:16 | Czas na przeczytanie: 7 minut
Pozostałe Artykuły
Definicja odstąpienia od umowy
Jako odstąpienie od umowy rozumiemy wcześniejsze zakończenie zobowiązania przez jedną lub obie strony kontraktu. Będzie to związane głównie z umowami o charakterze terminowym, a samo odstąpienie nie może być jednoznaczne z rozwiązaniem zobowiązania, czasami nawet od dnia zawarcia umowy. Czym różnią się te sytuacje? W przypadku odstąpienia mamy do czynienia z całkowitym unieważnieniem kontraktu od początku jego istnienia. Za to rozwiązanie umowy powoduje, że jest ona zakończona, ale wciąż istnieje.
Według artykułu 395 Kodeksu cywilnego w oświadczeniu złożonym drugiej stronie można zastrzec, że jednej lub obu stronom będzie przysługiwać prawo odstąpienia od umowy. Zwykle jest to możliwe w ciągu oznaczonego terminu. Gdy prawo odstąpienia nie zostanie wykonane, umowę uznaje się za niezawartą. Dotychczasowe świadczenia stron muszą zostać zwrócone w niezmienionym stanie (wyjątkiem są sytuacje, gdy zmiana była niezbędna w granicach zwykłego zarządu). Za to świadczenie usługi i korzystanie z rzeczy zobowiązuje do wypłaty wynagrodzenia drugiej stronie.
Kto może odstąpić od umowy zawartej na odległość? Przepisy prawa
W przypadku przedsiębiorców możliwość odstąpienia od umowy występuje tylko wtedy, gdy strony zastrzegły taką możliwość zapisem umownym. Mimo to, od 2021 roku polskie prawo przewiduje zasadę odstąpienia z mocy samego prawa, bez względu na to, czy umowa zawiera taki zapis. Jednak dotyczy to wyłącznie kontraktów zawieranych na odległość, czyli poza siedzibą firmy, np. przez internet lub telefon.
Takie prawo mieli dotychczas wyłącznie konsumenci w ramach zobowiązań, które zaciągali dla celów prywatnych. Konsument to osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej, niemającej bezpośredniego związku z jej działalnością zawodową lub gospodarczą. Według art. 14 ustawy o prawach konsumenta, każdy konsument zawierający umowę na odległość albo poza siedzibą przedsiębiorstwa, ma prawo do odstąpienia od zobowiązania w ciągu 14 dni bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Przedsiębiorcy do 2021 roku nie mogli skorzystać z takiego prawa, chyba że wynikało to bezpośrednio z treści umowy.
Odstąpienie od umowy w przypadku klientów biznesowych
Od 1 stycznia 2021 roku również przedsiębiorcy mogą odstępować od umów zawieranych na odległość. Dzieje się to na zasadach zbliżonych do tych, wedle których od zobowiązań odstępują konsumenci. Mimo to jest pewien warunek: dane zobowiązanie nie może mieć charakteru zawodowego. W efekcie każda osoba prowadząca działalność gospodarczą nie może odstąpić od umowy, jeśli kontrakt dotyczył bezpośrednio branży i specjalizacji w której działa.
Przykładowo, jeśli pracujemy jako fotograf w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej i zdecydujemy się na zakup drukarki do zdjęć, nie mamy prawa do odstąpienia od umowy. Ma to związek bezpośrednio z czynnościami zawodowymi fotografa, dlatego wówczas takie prawo nie przysługuje. Inna sytuacja jest wtedy, gdy ten sam fotograf zdecyduje się na zakup ekspresu do kawy na firmę za pośrednictwem internetu. Nie ma to bezpośredniego związku z jego branżą, dlatego bez żadnych przeszkód może odstąpić od umowy zawartej na odległość.
Co istotne, prawo do odstępowania od umów zawieranych na odległość przez przedsiębiorców nie dotyczy spółek prawa handlowego, czyli spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej, akcyjnej i z ograniczoną odpowiedzialnością. Nowelizacja ma zastosowanie jedynie do firm prowadzących własne działalności gospodarcze.
Termin na odstąpienie od umowy
Każdy przedsiębiorca mogący odstąpić od umowy zawartej na odległość ma na to 14 dni od chwili wykonania zamówienia lub odebrania towaru. Jest to taki sam okres, jak w przypadku konsumentów będących osobami fizycznymi bez działalności gospodarczej. Według art. 28 ustawy o prawach konsumenta, 14-dniowy termin odstąpienia od umowy rozpoczyna się w dniu zawarcia umowy lub od objęcia w posiadanie towaru przez konsumenta bądź inną, wskazaną przez niego osobę trzecią. Ten drugi przypadek ma miejsce wtedy, gdy przedsiębiorca wydaje rzecz i jest zobowiązany do przeniesienia jej własności w ramach wykonania umowy.
Kolejne przypadki to umowy, które polegają na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony – wtedy termin na odstąpienie od zobowiązania rozpoczyna się z chwilą objęcia w posiadanie pierwszej rzeczy; a także umowy obejmujące wiele rzeczy dostarczanych odrębnie, partiami lub w częściach – wówczas termin „rusza” od chwili objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części.
Ponadto jeśli konsument nie otrzymał od przedsiębiorcy informacji o prawie odstąpienia od umowy, prawo wygasa po upływie roku (12 miesięcy) od daty zawarcia umowy albo otrzymania towaru czy wykonania usługi. Gdy konsument zostanie poinformowany przez sprzedającego o prawie odstąpienia od zobowiązania zanim upłynie 12 miesięcy, to termin do odstąpienia od umowy upłynie po 14 dniach od dnia powiadomienia konsumenta o tym prawie.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Kontrolowanie tego, czy prawo odstąpienia od umowy przez przedsiębiorcę zostało użyte w sytuacji, w której transakcja nie ma związku z zakresem wykonywanej przez niego działalności, leży po stronie sprzedawcy. To strona sprzedająca produkt lub usługę musi upewnić się, czy przedsiębiorca faktycznie korzysta z tej możliwości zgodnie z prawem. Jak to zrobić? Wystarczy sprawdzić kody PKD nabywcy, co oczywiście może być czasochłonne, biorąc pod uwagę liczbę dostępnych kodów PKD w niektórych rodzajach działalności. Dlatego duże transakcje mogą być bardzo problematyczne dla sprzedawców.
Wnioski
Od 2021 roku przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, dokonujący zakupu na odległość, czyli korespondencyjnie, przez internet lub przez telefon, mogą korzystać z prawa odstąpienia od umowy. Obowiązują ich przy tym takie same zasady, jak w przypadku konsumentów będących osobami fizycznymi. Mają na to 14 dni, które liczy się od dnia zawarcia kontraktu lub daty wykonania usługi czy dostarczenia produktu. Zakup nie może mieć jednak związku z zakresem działalności wykonywanej przez przedsiębiorcę. Takie prawo nie przysługuje również spółkom prawa handlowego.
FAQ
Ustawodawca celowo w tym zakresie zastosował tzw. klauzulę generalną, która wymaga każdorazowej wykładni w oparciu o konkretny stan faktyczny. Abstrakcyjna definicja nie jest możliwa, w szczególności mając na uwadze brak jednolitej linii orzeczniczej (z uwagi na krótki czas obowiązywania przepisów).
W zasadzie jak wspomniano powyżej, ocena powinna być dokonana, mając na uwadze całokształt okoliczności. Wydaje się jednak, że w tak opisanym stanie faktycznym przedsiębiorca nie będzie mógł skorzystać z ochrony konsumenckiej.
Rozszerzenie ochrony konsumenckiej na przedsiębiorców dotyczy wyłącznie przedsiębiorców prowadzących działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca będący spółką z o.o. nie będzie mógł skorzystać z ochrony konsumenckiej.
Rozszerzenie ochrony konsumenckiej na JDG dotyczy nie tylko prawa do odstąpienia od umowy, ale także innych przepisów, w tym np. dot. rękojmi i gwarancji oraz klauzul abuzywnych. W niektórych przypadkach zatem JDG będzie chroniona jak konsument przed niedozwolonymi postanowieniami umownymi.
Zaufali nam:
