|
4 czerwca 2024 | Ostatnio zmodyfikowano 17 lutego, 2025 o 14:50 | Czas na przeczytanie: 9 minut
Pozostałe Artykuły
W którym postępowaniu restrukturyzacyjnym występuje zarządca?
Na samym początku należy wyjaśnić, że nie w każdym postępowaniu restrukturyzacyjnym występuje zarządca sądowy. W Polsce funkcjonują 4 rodzaje restrukturyzacji, które szczegółowo opisujemy tutaj. Każde z tych postępowań ma swoją specyfikę, tempo czy ograniczenia. Niektóre z nich wiążą się z większymi ograniczeniami dla dłużnika aniżeli inne.
Warto wskazać, że najbardziej sformalizowanym rodzajem restrukturyzacji jest postępowanie sanacyjne. Jest to postępowanie, w którym wyznaczony podmiot — zarządca poprzez dokonywanie czynności faktycznych i prawnych, ma za zadanie “uzdrowienie” przedsiębiorstwa niewypłacalnego bądź zagrożonego niewypłacalnością. Zarządca jest co do zasady wyznaczany przez sąd (chociaż w niektórych przypadkach dłużnik w porozumieniu z wierzycielami może wskazać konkretną osobę, która ma pełnić funkcję zarządcy). W trakcie sanacji przedsiębiorca traci zarząd nad swoim przedsiębiorstwem, co w praktyce oznacza, że nie może zawierać nowych umów, zaciągać zobowiązań czy dysponować majątkiem przedsiębiorstwa, które od tej pory stają się masą sanacyjną.
Na marginesie wspominamy tylko, że zarządca może zostać również wyznaczony w postępowaniu układowym i przyspieszonym postępowaniu układowym w przypadkach, gdy dłużnikowi odebrany jest zarząd nad majątkiem. W praktyce jednak takie sytuacje zdarzają się najczęściej w przypadku ryzyka pokrzywdzenia wierzycieli, wyprowadzania majątku przez dłużnika czy niewykonywania poleceń sędziego-komisarza.
Zarządca jest zatem charakterystycznym organem dla postępowania sanacyjnego. Warto wskazać, że to nazewnictwo może być często mylone z nadzorcą sądowym czy nadzorcą układu, którzy to funkcjonują odpowiednio w postępowaniach układowych czy w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Wspólnym mianownikiem dla wszystkich tych organów jest, że może je pełnić osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego.
Jak przedsiębiorca może wpływać na działania zarządcy?
Na samym wstępie należy podkreślić, że dłużnik ma bardzo ograniczony wpływ na działania zarządcy. Ustawodawca wyszedł z założenia, że skoro jest to podmiot wyznaczany co do zasady przez sąd, to jego działania nie zawsze mogą się spotykać z akceptacją restrukturyzowanego przedsiębiorcy. Nie można jednak zapominać, że zarządca zawsze działa w granicach i na podstawie prawa i ma zatem dość szerokie kompetencje — może nie tylko ściągać należności i negocjować z wierzycielami, ale także może np. zwalniać pracowników (w tym członków rodziny zatrudnionych w restrukturyzowanym przedsiębiorstwie) czy wyprzedawać część majątku.
Zarządca ma jednak określone obowiązki, m.in. sprawozdawcze, aczkolwiek zawsze powinien kierować się interesem zarządzanego przedsiębiorstwa. Zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego, Sędzia-komisarz upomina nadzorcę sądowego albo zarządcę, który nie wykonuje albo nienależycie wykonuje swoje obowiązki. Upomnienie może się zakończyć nałożeniem grzywny, której maksymalna wysokość zgodnie z przepisami wynosi do 30.000 zł. W przypadku rażącego uchybienia albo braku poprawy w wykonywaniu obowiązków mimo nałożonej grzywny sąd odwołuje nadzorcę sądowego, albo zarządcę. Odpis prawomocnego postanowienia doręcza się Ministrowi Sprawiedliwości. Ważne jest jednak, że dłużnik nie jest upoważniony do złożenia wniosku o odwołanie zarządcy, może to zrobić sąd z urzędu bądź na wniosek prokuratora.
Co w tym kontekście może zrobić restrukturyzowany dłużnik? Przede wszystkim poinformować sąd o przypadkach nienależytego wykonywania obowiązków przez zarządcę (np. opieszałości). Warto jednak podkreślić, że nie będzie to podstawa do formalnego wszczęcia postępowania czy upomnienia. Podobnie jak nie będą podstawą do upomnienia zarządcy czynności, z którymi kolokwialnie mówiąc, dłużnik się nie zgadza (bo uważa np. że są one błędne z biznesowego punktu widzenia).
Ponadto, sąd może zmienić zarządcę na wniosek dłużnika, do którego dołączono pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, z wyłączeniem niektórych kategorii wierzycieli. W zasadzie to może być najbardziej realny instrument mający wpływ na działania (i osobę) zarządcy, aczkolwiek dłużnik musi w tym zakresie zyskać aprobatę znacznej części wierzycieli.
Wpływ dłużnika na przebieg restrukturyzacji w innych postępowaniach restrukturyzacyjnych
Postępowania sanacyjne nie są jednak najpopularniejszymi rodzajami restrukturyzacji. Szacuje się, że jedynie 5% przedsiębiorców decydujących się na restrukturyzację wybiera ten tryb postępowania. Zobaczmy zatem, jaki dłużnik ma wpływ na czynności wyznaczonego doradcy restrukturyzacyjnego w pozostałych postępowaniach.
Wpływ na działanie nadzorcy w postępowaniu o zatwierdzenie układu
Postępowanie o zatwierdzenie układu to obecnie najpopularniejszy rodzaj postępowania, który wybiera sporo ponad 80% przedsiębiorców decydujących się na wszczęcie restrukturyzacji. Jest to postępowanie rozpoczynane bez udziału sądu, wyłącznie na podstawie umowy zawartej między doradcą restrukturyzacyjnym a dłużnikiem.
W związku z powyższym, dłużnik ma dość spory wpływ na działalność nadzorcy. Mówimy tutaj nie tylko o wpływie na bieżące czynności nadzorcy, ale przede wszystkim na możliwości wyboru. To dłużnik wybiera doradcę restrukturyzacyjnego, który będzie nadzorował jego postępowanie, a co za tym idzie — jeszcze przed formalnym wszczęciem procesu może omówić plan restrukturyzacyjny, strategię czy wizję postępowania. W razie rozbieżności, dłużnik może po prostu wybrać innego doradcę restrukturyzacyjnego.
W kontekście formalnym nadzorca odpowiada na podobnych zasadach jak zarządca w postępowaniu sanacyjnym, co opisujemy powyżej. Ponadto, dłużnik może złożyć skargę na odmowę dokonania przez nadzorcę obwieszczenia o ustaleniu dniu układowego. Przypominamy, że to właśnie obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego daje dłużnikowi szeroko zakrojoną ochronę — m.in. przed wszczęciem egzekucji komorniczej czy wypowiadaniem kluczowych umów.
Wpływ na działanie nadzorcy w postępowaniach układowych
Znacznie mniej popularne od postępowania o zatwierdzenie układu są obecnie przyspieszone postępowanie układowe i postępowanie układowe, które opisywaliśmy w innych naszych tekstach. Są to postępowania, których wspólną cechą jest rozpoczęcie dopiero po wydaniu postanowienia przez sąd. W obu tych postępowaniach występuje jednak nadzorca sądowy.
Ze specyfiki ww. postępowań wynika, że dłużnik nie może wybrać osoby nadzorcy (jednak w niektórych przypadkach może wnioskować o wyznaczenie określonego podmiotu do pełnienia tej funkcji). W przypadku omawianych postępowań nie występuje również obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego, zatem dłużnik ma dość ograniczony wpływ na działanie nadzorcy.
Aktualne jednak są zasady ogólne — mianowicie dłużnik może poinformować sąd o niewykonywaniu bądź nienależytym wykonywaniu obowiązków nadzorcy (w efekcie czego może on zostać upomniany lub nawet ukarany grzywną), bądź też wnieść wniosek o zmianę nadzorcy.
Podsumowanie
Zarządca sądowy w postępowaniu sanacyjnym to organ ustanowiony przymusowo przez sąd. Z tego względu dłużnik może nie zawsze zgadzać się z działaniami sanacyjnymi podejmowanymi przez zarządcę. Zarządca może bowiem m.in. wypowiadać niekorzystne umowy, redukować zatrudnienie czy sprzedać część przedsiębiorstwa. Powinien on jednak działać w granicach prawa, bowiem w niektórych przypadkach może zostać ukarany grzywną. Dłużnik, z poparciem znacznej części wierzycieli może także wnioskować o zmianę zarządcy. Nie ulega jednak wątpliwości, że aby skutecznie poprawić kondycję finansową firmy, w każdej restrukturyzacji konieczne jest współdziałanie organu sądowego i przedsiębiorcy. Jeżeli potrzebują Państwo obsługi prawnej podczas restrukturyzacji, zapraszamy do kontaktu z zespołem kancelarii.
Pytania i odpowiedzi
Co do zasady przepisy prawa restrukturyzacyjnego nie wyposażają dłużnika w uprawnienie do złożenia formalnej skargi na działalności zarządcy. Podobnie jest w przypadku postępowań układowych. Odmiennie jest jednak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, gdzie dłużnik może złożyć skargę na odmowę dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.
W odróżnieniu od pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych, podczas postępowania sanacyjnego zarządca sądowy podejmuje tzw. działania sanacyjne. Są to czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.
Nie jest możliwe przeprowadzenie postępowania o zatwierdzenie układu bez udziału doradcy restrukturyzacyjnego. Ten podmiot może pełnić jednak różne role zależnie od wybranej restrukturyzacji. W postępowaniu o zatwierdzenie układu przyjmuje on rolę nadzorcy układu (a nie zarządcy sądowego), który jest wybierany co do zasady dowolnie przez dłużnika (oczywiście spośród uprawnionych doradców restrukturyzacyjnych), ale jego uprawnienia i zakres zadań znacząco różnią się od tych, do których zobowiązany jest zarządca w sanacji.
Zaufali nam:
