|
11 kwietnia 2025 | Ostatnio zmodyfikowano 15 kwietnia, 2025 o 15:18 | Czas na przeczytanie: 4 minut
Pozostałe Artykuły
Kiedy wierzyciel może wszcząć postępowanie karne przeciwko dłużnikowi?
W sytuacji, gdy dłużnik w sposób uproczywy uchyla się od zapłaty, a egzekucja jest bezskuteczna, wierzyciele czują się pokrzywdzeni. W świetle prawa cywilnego zazwyczaj nie mogą wiele zrobić, zatem w określonych kategoriach przypadków ich uwaga może kierować się na wszczęcie postępowania karnego. Postępowanie karne jest zasadne wtedy, gdy działania dłużnika wypełniają znamiona przestępstwa. Przykładem takich działań są:
-
Oszustwo (art. 286 k.k.) – gdy dłużnik celowo wprowadza wierzyciela w błąd, aby osiągnąć korzyść majątkową, np. składając fałszywe informacje w celu uzyskania kredytu.
-
Udaremnianie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 k.k.) – np. poprzez ukrywanie lub niszczenie majątku, aby uniemożliwić egzekucję.
-
Pozorne bankructwo (art. 301 k.k.) – gdy dłużnik celowo przenosi majątek na inne podmioty lub trwoni go, aby uniknąć spłaty długów.
-
Faworyzowanie wybranych wierzycieli (art. 302 k.k.) – np. spłacanie tylko wybranych długów kosztem innych wierzycieli w sytuacji zagrożenia upadłością.
Wierzyciel, który zauważy takie zachowania, powinien rozważyć złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, najlepiej z pomocą profesjonalnego prawnika. Warto jednak wskazać, że aby organy karne podjęły stosowne działania konieczne jest wypełnienie znamion czynu zabronionego. Jeżeli bowiem określony stan faktyczny nie spełnia znamion czynu zabronionego, organ prowadzący postępowanie karne umorzy postępowanie, a wierzyciel straci kolejne miesiące na bezskutecznym odzyskiwaniu należności.
Czy postępowanie karne jest skuteczne w przypadku dochodzenia należności?
Nie ulega wątpliwości, że co najmniej w części bezskutecznych egzekucji można dopatrywać się działań wypełniających znamiona przestępstwa. W takich przypadkach postępowanie karne może być bardziej efektywne niż cywilne, zwłaszcza gdy dłużnik celowo unika odpowiedzialności za zobowiązania. Korzyści z takiego rozwiązania to m.in:
-
Uzyskanie tytułu egzekucyjnego w co do zasady krótszym czasie niż w postępowaniu cywilnym.
-
Możliwość zabezpieczenia majątku dłużnika na etapie postępowania przygotowawczego.
-
Wymuszenie spłaty zobowiązań – dłużnicy obawiający się odpowiedzialności karnej często są bardziej skłonni do ugody.
Warto jednak pamiętać, że celem nadrzędnym postępowania karnego nie jest zaspokojenie roszczeń wierzyciela, lecz ustalenie, czy doszło do popełnienia przestępstwa. Dlatego ważne jest, by wierzyciel ustalił z pomocą specjalisty, czy działanie dłużnika spełnia znamiona czynu zabronionego.
Postępowanie karne, które może być skuteczniejsze w sytuacjach, gdy dłużnik działa z premedytacją. W trakcie śledztwa organy ścigania mają większe możliwości zbierania dowodów, np. poprzez zajęcie dokumentów, kontrolę finansów czy zabezpieczenie majątku.
Jak alternatywnie dochodzić zapłaty należności?
Co jednak, jeżeli działanie dłużnika nie wypełnia znamion czynu zabronionego i dochodzenie zapłaty w trybie postępowania karnego nie jest zasadne?
Najbardziej popularnym “klasycznym” sposobem dochodzenia roszczeń jest postępowanie cywilne, w ramach którego wierzyciel uzyskuje wyrok lub nakaz zapłaty, a następnie prowadzi egzekucję komorniczą. To jednak może być proces długotrwały i kosztowny, zwłaszcza w przypadku, gdy dłużnik ukrywa majątek czy prowadzi działalność za pośrednictwem osób trzecich.
Co więcej, sąd karny w wyroku skazującym może orzec obowiązek naprawienia szkody (art. 46 k.k.), który staje się tytułem egzekucyjnym – wystarczy uzyskać klauzulę wykonalności. Ponadto, obowiązek naprawienia szkody nie podlega oddłużeniu w ramach np. postępowania upadłościowego czy postępowania restrukturyzacyjnego.
Prowadzenie postępowania sądowego w trybie cywilnym aby odzyskać należność nie jest jednak proste. Aby maksymalnie zwiększyć efektywność tych działań, warto zapewnić sobie wsparcie profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego lub adwokata.
Podsumowanie
Postępowanie karne może być skutecznym narzędziem wobec nieuczciwych dłużników. Oprócz wymierzenia kary, umożliwia ono także odzyskanie należności w sposób bardziej efektywny i często mniej kosztowny niż w postępowaniu cywilnym. Warto wskazać, że domyślnie postępowanie karne nie jest rozwiązaniem dedykowanym dla odzyskiwania należności. Jeśli masz do czynienia z nierzetelnym dłużnikiem, nie zwlekaj – skonsultuj się z prawnikiem, by podjąć odpowiednie kroki prawne – w tym wszczęcie postępowania karnego, jeżeli jest to zasadne.
Zaufali nam:
